Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 849

વાલ
રવાલ જુએ ‘રેવાલ.’ રવાલ-દાર
એ રેવાલ-દાર.’
રવાલી સ્ત્રી. સવાર સાંઝ બ્યુગલ વગાડવાની ક્રિયા રવાલી-દાર વિ. [ + ફા. પ્રત્યય] ચૂગલ વાઢનાર રવાવું જુએ વવું’માં.
રવાશ (-૫) શ્રી. [જુએ ‘રવનું' + ગુ. ‘આશ’ કૃ.પ્ર.] ખૂમ, તીખા અવાજ. [॰ના(નાં)ખવી (રૂ.પ્ર.) કારમાં ચીસ પાડવી]
રવાળી જુએ ‘રેવાલ.'' (ર) સવારી, વરણાગી રવાળું વિ. [જુએ ‘રવા' + ગુ. ‘આળું' ત.પ્ર.] જુઓ ‘વા
દ્વાર.ર.
૧૮૮૪
રિવે પું. [સ.] સૂર્ય, સૂરજ, આદિત્ય, ભાસ્કર, ભાનુ, ભાણ, (૨) સૂર્યના વાર, આદિત્યવાર, આતવાર, દિતવાર રવિ-કન્યા સ્ત્રી. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે સૂર્ય-રવા
પુત્રી-યમુના નદી
(પદ્યમાં.)
રવિ-રશ્મિતાપ પું. [સં.] સૂર્યનાં કિરાના તપાટ રવિ-વદન ન. [સં.] સૂર્યના જેવું તેજસ્વી મેઢું રવિ-વાર પું. [સં.] જએ ‘વિ(ર).’ રવિવારું વિ. [ + ગુ. ‘’ત.પ્ર.] રહેવારનું,‘રવિવારે આવતું રવિ-વાસર પું. [સં.] જુએ ‘રવિ(ર).’ રવિ-સુતા સ્રી. [.] જુએ ‘રવિ-કન્યા.’ ૨વી વિ. [અર. રીમ્ ] જુએ બી.’ રવી-કહું. [ +સં.] શિયાળુ ઉનાળુ પાક (ખેતીના). (૨) આગેાતરે પાક, અલી ક્રેપ' રવીફૂલ ન. પગમાં પહેરવાના રૂપાળા એક દાગીના રવીસર (-રથ) શ્રી. વહાણની પીઠ માટે જડવામાં આવતાં
Jain Education International_2010_04
ઊભાં લાકડાં, (વહાણ,) રવેડી જુએ વાડી.' રવેશ આ ‘રવાડા.’
રવેશ પું. [ફા. રવિશ્] મકાનના ઉપરના માળ કે માળેામાં બહાર નૌકળતા રમણા જેવા ભાગ, કઠાડા. (ર) રિવાજ, રસમ, ધારા, શિરસ્તા
સ
રવેશી. [ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] મકાનમાંના રવેશ નીચેના ભાગ, અડાળી, પરસાળની આગળના ભાગ રવેળા વિ., સ્ત્રી. ઘેર ઘેર ભટક્તી ફરતી સ્ત્રી ર૧ જુએ ‘વાઈ.’
રવેડું જુએ ‘વાયડું.’
રવૈયું
રવૈયા હૈ જુએ ‘રવાયા.૧૨,
પું. દાણાદાર લાટ (મુખ્યત્વે ઘઉંના). (ર) સેાના રૂપાના કણ, માલે. (૩) ગેાળનું ગચિયું, લીલું, ચાકી ૨૦૧દ જુએ ‘રવાદ.’
રશ(-સ)ના શ્રી. [સં.] દેરી. (ર) કંદરા. (૩) જીભ. (નોંધ: ‘રશના' માટે ભાગે દારી'-કંઢારા' અર્થ આપે છે, જયારે ‘રસના’માત્ર ‘જીભ’ અર્થ આપે છે, છતાં સં. માં મળે છે.) રશનપમા સ્ત્રી. [ + સં. રૂપમા] ઉપમા અલંકારના એક પેટા ભેદ. (કાન્ય.)
રશિયન વિ. [અં.] રશિયા દેશને લગતું, રશિયાનું રશિયા પું. [અં.] યુરોપની પૂત્તરના અને એશિયાની ઉત્તરના વિશાળ પ્રદેશ, (સંજ્ઞા.)
રવિ-ક્રાંત (-કાન્ત) પું. [સં.] સૂર્યકાંત મણિ (એ ચંદ્રકાંત’ જેમ કાલ્પનિક છે.). (૨) આગિયા કાચ, બહિર્ગાળ-દગ કાચ રવિ-કુલ(-ળ) ન. [સં.] પૌરાણિક સૂર્યવંશ (જેમાં ઇક્ષ્વાકુ દશરથ રામ વગેરે થયા) [ફૂટતા પ્રકાશ રવિ-ચક્ષુ સ્ત્રી. [સં. ક્ષર્ ન.] (લા.) સૂર્યના સવારને રવિ-જા, "તનયા સ્ત્રી. [સં.] જએ ‘રવિ-કન્યા.' રવિ-તેજ ન. [સં.તેનસ્ ] સૂર્યના પ્રકાશ રવિ-દિન પું. [સ.,પું.,ન.] જએ ‘તિ (૨).’ રવિ-ધામ ન. [સ.] સૂર્યનું સ્થાન. (૨) સૂર્ય-ત્રિમ (અખે.) રવિ-નંદન (-નન્દન) પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે સૂર્યના પુત્ર ચમરાજ
રવિ-પાત પું. [સં.] સૂર્યના અસ્ત, સૂર્યાસ્ત રવિ-બિંબ (-બિમ્બ)ન. [સં.] સૂર્યનું ખબ, સૂર્યના ચંદ રવિ-મ’લ(-ળ) (-મણ્ડલ,-ળ) ન. [સં.] સૂર્ય અને એના મંગળ બુધ ગુરુ શુક્ર શનિ યુરેનસ રૅપ્ચ્યુન પ્લુટા પૃથ્વી વગેરેનેા સમૂહ, સૂર્ય-મંડળ, સૌરમંડળ રવિ-મ્પંગ પું. [સં.] સૂચના નક્ષત્રથી દુનિયા નક્ષત્ર સુધી ગણતાં એ દનિયું નક્ષત્ર ચેાથું છઠ્ઠું નવમું દસમું તેરમું અને વીસમું હોય તેવા યાગ. (આ યાગ બહુ શુભયેાગ છે.) (જયે।.) રવિ-રથ પું. [સં.] સૂર્યના કહેવાતા કાલ્પનિક થ
રવિરથ-ડે પું. [ + ગુ. ‘હું’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ‘રવિથ’રશ્મિલ ન. [સં.] એક કિંમતી ધાતુ, રેડિયમ.' (સંજ્ઞા.)
રશ્મિ-રૈ(-લે)ખા સ્ત્રી. [સં.] તેજની લકીર
રસ પું. [સં.] પ્રવાહી, દ્રાવણ. (૨) કુળ-ફૂલ વગેરેમાં નિચેાડ, સત્ત્વ, અર્ક. (૩) દૂધ દહીં માખણ ધી વગેરે દ્રવ્ય. (૪) જીભથી માલૂમ પડતા ખારા ખાટા કડવા તીખા કડછે, અને ગળ્યા સ્વાદ. (૫) શરીરની તેમ કાઈ પણ પારે વગેરે ખનિજ ધાતુ. (૬) શરીરમાં પ્રવાહી એક વિકાર. (૭) લાગણીને અનુભવ-શૃંગાર હાસ્ય કરુણ વીર રૌદ્ર ભયાનક અદ્ભુત બીભત્સ શાંત વગેરે, ‘સેન્ટિમેન્ટ.’ (ક્રાવ્ય.). (૮) આસ્વાદ. (૯) ગમ્મત, મઝા, આનંદ. (૧૦) વિષયવાસના. (૧૧) નર્કા, લાભ, હિત. (૧૨) બ્રહ્માનંદ. (૧૩) પરમાત્મતત્ત્વ (ઉપનિષદ, વેદાંત.). (૧૪) રુચિ, ‘ઇન્ટરેસ્ટ.' [૰આવેા, ॰ પઢવે (૩.પ્ર.)
[કામમાં આવતું)
ન. નાની જાતનું રીંગણ (વેસણ ભરી શાક કરવાના
રશીદ વિ. [અર.] આજ્ઞાંકિત. (૨) સાચે રસ્તે દોરાયેકું. (૩) ફરજ સમઝતું. (૪) ચતુર. (૫) દારનાર રોળવું સ.ક્રિ- (અનાજને) રાખ મસળવી. રશેળાવું કર્મણિ., ક્રિ. રશેળાવવું કે.,સ.ક્રિ. શેળાવવું, રોળાયું જુઓ શેળવું’માં. રશ્મિ . [સં.,પું.] બળદની રાશ. (૨) ઘેાડાની લગામ. (૩) ન. [સં.,પું] કિરણ, તેજની શિખા રશ્મિ-કેતુ પું. [સં.] એક પ્રકારના ધૂમકેતુ રશ્મિ-ધર્મ પું. [સં.] કિરણાની પ્રવૃત્તિ, રેડિયા ઍક્ટિવેટ' રશ્મિ-માલા(-ળા) સ્રી. [સં.] કિરણાની પંક્તિ, કિરણેાની
શેડ