Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 785

સુંઢાકડી
સુંઢાકડી સી. સામે પવને વહાણનું સર્પાકારે જવું એ, (વહાણ.)
સુંઢિયું ન. ઘેાડાના પગના ડાખલાવાળા ભાગ સૂંઢ (મુણ્ડ) ન. [સં.] માથું. (ર) મંઢાવેલું માથું. (૩) માથું મૂંડાવ્યું હાય તેવું. (૪) પું. મુંડિત સાધુ, સંન્યાસી સુંદ્રક (મુણ્ડક) પું. [સં.] જઆ ‘મુંડ(૪).' (૨) ન. એ નામનું એક પ્રાચીન ઉપનિષદ, (સંજ્ઞા,) સુંઢાપનિષદ (મુણ્ડકાપ) ન. [ + સં. ઉપનિષદ્.] જુએ ‘મુંડક(ર),’ (સંજ્ઞા.)
સુંઢન (મુણ્ડન) ન. [સં.] માથાના વાળ ઉતરાવવાની ક્રિયા, માથું ખેડાવવું એ. [॰ કરવું (રૂ.પ્ર.) છેતરી લેવું] સુંઢ-માળા(-ળા) (પુણ્ય) સ્ત્રી [સં] ખેાપરીએની માળા સુંઢમાલી(-ળી) (પુણ્ડ) વિ. [સં.,પું.] ખેાપરીએની માળા ધારણ કરી હોય તેવું [‘મુંડ-માલા.’ સુંઢ-માળ (મુણ્ડ-) સ્ત્રી., -ળા શ્રી. [સ., °મા®] જ સુંઢમાળી (મુણ્ડ-) જુએ ‘મુંડમાલી.’
કુંડી (મુણ્ડી) વિ. [સં.,પું.] મંડાવેલા માથાવાળું. (૨) પું. વાળંદ, હામ, નાઈ, (૩) સંન્યાસી કુંડા (મુણ્ડા) પું. [સં. મુ-> પ્રા. મંઢબ, અનુનાસિક વ્યંજનને ઉચ્ચાર ચાલુ] જુએ ‘મંડા.’ મુંબઈ ૧ (મુî) શ્રી., ન. [સં. મામ્ટફેવી દ્વારા] એ નામની અત્યારે મહારાષ્ટ્ર રાજ્યની રાજધાની મુંબઈ હૈ (મુમ્બે) સ્ત્રી, અરબસ્તાન તરફથી આવતા માણસના લાહીમાંથી બનતા કહેવાતા દવાના કામમાં લાગતા એક પદાર્થ, મંબી
મુંબઈગ્ગરું (મુમ્બે-) વિ. [જુએ ‘મુંબઈ ૧’+ ફા. પ્રત્યય + ગુ. ‘ઉં' ત.પ્ર.] મુંબઈનું નિવાસી. [॰ રા (૬.પ્ર.) કલદાર, રાકડા (રૂપિયા મુંબઈની ટંકશાળને)] સુંબા-પુરી (મુખ્ખા.) શ્રી. સં, મહામ્યાનું લાધવ શ્રુંખ।+ સે.] જુએ ‘મુંબઈ: 1,
સુંબી (મુમ્બી), સુંભાઈ (ભુમ્ભાઈ ) સ્ત્રી. જુઓ મુંબઈ ૨ સૂઈ વિ., શ્રી. [જુએ ‘g'' + ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યચ.] મરી ગયેલી. (ર) જુઆ ‘મૂä (ર),’-ગાળ. ૦ ભેંસનું ઘી ઘણું (-ૉ"ચ-) (રૂ.પ્ર.) મરી ગયેલાંના વખાણ, ॰ માને ધાવવું (રૂ.પ્ર.) નિષ્ફળ પ્રયત્ન કરવા]
૧૮૨૦
મૂર્રી વિ. [સં. મૃત-> પ્રા. મુત્ર-] મરેલું. (ર) ૩.પ્ર. ‘ખળ્યું' ‘ટળ્યું' બ્રેળ્યું' જેવા ભાવના ઉદ્ગાર
આ વિ., પું. [જએ ‘સ્”,”] મરણ પામેલા (પુરુષ વગેરે.) (૨) જુએ ‘મુ (ર)’-ગાળ. [- આ નહિ ને પાછા થવું (૨.પ્ર.) કાંઈ ફેરફાર ન થવા. -આ પથા છે (૩.પ્ર.) તમને સખત સહન કરવું પડશે. આ પહેલાં મેક્રાણુ (પૃ:લાં-) (રૂ.પ્ર.) નકામી ધાંધલ] મૂએલું વિ. [જએ. ‘મૂ’+ ગુ. ‘એલું' બી. ભટ્ટ] મરી ગયેલું, મરણ પામેલું. [લા પર ઘા કરવા (ર.પ્ર.) નિર્મળ ઉપર જુલમ કરવા. -લા પર બેસી ખાય તેવું (-મૅસી-) (રૂ.પ્ર.) તદ્દન નિર્દય અને લાગણી-હીન] સૂક વિ. [સં] મંગું. (૨) ખેાલવા ન ઇચ્છતું. [॰ કાર્યકર (રૂ.પ્ર.) પાતે શું કરે છે એ કહ્યા વિના કામ કર્યે જનાર.
Jain Education International_2010_04
મ(-મ)છ
૦ પ્રાર્થના (રૂ.પ્ર.) અંતરની વિનંતી, ૦ સેવક (રૂ.પ્ર.) એકહ્યા વિના લાગણીથી સેવા કરનાર. ॰ સેવા (રૂ.પ્ર.) જાહેરાત કર્યા સિવાય કરવામાં આવતી ચાકરી] મૂકતા સ્ત્રી., ૧ ન. -ભાવ હું. [સં.] મૂંગાપણું મૂક-વાચન ન. [ર્સ] મનમાં અને મનમાં વાંચવું (મેઢામાંથી અવાજ બહાર ન આવે એમ.) મૂકવું સ.ક્રિ. [સં મુર- ભૂ.કૃ. > પ્રા. મુ ક્રિ.] છઠ્ઠું કરવું. (૨) ઉપર રાખવું, ધરવું, મેલનું. (૩) નીમવું, સ્યાપવું. (૪) ઘાલવું, પહેરવું. (૫) છેડવું, બાકી રાખવું. (૬) પાકે કે રંધાય એ ષ્ટિએ વાસણમાં (કાઈ પદાર્થ) ાખવા. [મૂકી દેવું(રૂ.પ્ર.) મુક્ત કરવું, છૂટું કરવું. (૨) વેગે જવા દેવું. મૂકી રાખવું (...) સાચવી લેવું, અણ્ણા સૂકવી (રૂ.પ્ર.) આશા ન રાખવી, ઊંચું મૂકવું (રૂ.પ્ર.) મુલતવી રાખવું. ઊંચે મૂકવું (પ્ર.) છેડી (દેવું. ૨) બંધ કરશું. ગોરા મૂકવું (રૂ.પ્ર.) અનામત ક્રમ રાખવી, નિશાળે મૂકવું (કે દુકાને મૂકવું) (રૂ.પ્ર.) તાલીમ લેવા સેાંપવું, પાણી મૂકલું (રૂ.પ્ર.) ન કરવાતા મક્કમ નિર્ણય લેવા. પાક મૂકવી (રૂ.પ્ર.) મેટેથી રડવું, (ર) નિરાશ થયું, માથે મૂકવું (રૂ.પ્ર.) ઘાલવું, પહેરવું. વહેતું મૂકવું (વૅતું-) (૩.પ્ર.) જવા દેવું, (ર) પ્રચાર વધે એમ કરવું. વાત મૂવી (૬.પ્ર.) ચર્ચા કરવા પ્રસંગની રજૂઆત કરવી. (૨) ચર્ચા-વિચારણા ચાલતી કરવી] મુકાવું કર્મણિ, ક્રિ. મુકાવવું [ન્મ્યા' (ચં. જ. ભટ્ટ)
પ્રે., સ.ક્રિ.
મૂક્રાભિનય પું, [સં. મૂળ + મિનથ] મુંગા હાવ-ભાવ, મૂગડી શ્રી. સ્ત્રીએના કાનનું એ નામનું એક ઘરેણું ગહું વિ. [જ ‘મૂંગું + ગુ. ‘ૐ’સ્વાર્થે ત...] જએ ‘મૂક' (તુચ્છકારમાં.)
મગણી સ્ત્રી, રાંધેલા ભાતમાં મસાલે નાખી કરેલી એક જાતની પૂરી
મૂળું વિ. [સં. મ^>પ્રા. માલ] જુએ ‘મૂંગું.’ મુમું )ઈ સ્ત્રી [સં. રૂમશ્ર > પ્રા. મસ્તુ, મંસું] માણસ સર્પ ઉદર વગેરેને મેઢામાં હાઢ કે માં ઉપર ઊગતા વાળ. (૨) ઘઉંં વગેરેની ઠંડી ઉપરના વાળ જેવા ભાગ, [॰ ઊંચી કરવી (રૂ.પ્ર.) હું-પદ બતાવવું. ૦ ઊંચી રહેવી (-૨વી) (રૂ.પ્ર.) ટેક સચવાવી. • ઊંચી રાખવી (રૂ.પ્ર.) ટેક જાળવવી. ૰ ચા(ઢ)વવી (રૂ.પ્ર.) બડાઈ કરવી. ૦ નીચી કરવી (રૂ.પ્ર.) તાબે થવું. (ર) હામાં હા કહેવું. નીચી થવી (રૂ.પ્ર.) નામેાશી લાગવી. નું પાણી (રૂ પ્ર.) આખર, ઇજજત. ૦ના આંકડા ન નમવા (રૂ.પ્ર ) ડાંડાઈ તાવવી. ૦ના દારા દેખાવેા (રૂ.પ્ર) પુરુષને ચૌવન ફૂટવું. ને બાલ (કે વાળ) (રૂ.પ્ર.) માનીતું માણસ. ૦ પર લીંબુ નચાવવાં (રૂ.પ્ર.) વરણામિયા થઈ કરવું. ॰ પર લાથુ લટકવું (ર.પ્ર) ઇજ્જત હેાવી. ૦ પર હાથ દેવા (રૂ.પ્ર.) વટ બતાવવું. (ર) બહાદુરી ખતાવવી. ૰ સરઢવી (રૂ.પ્ર.) અભિમાન કરવું. (૨) શૂરાતન બતાવવું, ૦માં હસવું (રૂ.પ્ર.) માક કરવી. (ર) મંદ હાસ્ય કરવું. ॰ મંઢાવવી (રૂ.પ્ર.) નામદી સ્વીકારવી, એ તા (કે તાવ ચા તાલ) દેવા (રૂ.પ્ર.) વીરતા બતાવવી.