Page Text
________________
માર
માણે માણે . જિઓ “માણવું +ગુ. ઓ' ફેમ.] માણવું માતંગી-વિદ્યા (માતગી) સી. [સ.] વામમાર્ગની એક એ, સુખોપભેગ, મેજ-મજા માણવી એ [ગર્વ વિદ્યા.
[હાથીના જેવું જબરું અને બલિષ્ઠ માણે . [સ. માન->પ્રા. નાળમ-] અભિમાન, હું-પદ, માતંગું (માતરું) વિ. સં. માતા + ગુ. “ઉં' ત.ક.] મત , સિં. મત્તા] મા, માતા. (પઘમાં.)
માતા સ્ત્રી. [સં.] મા, જનની. (૨) ન. બ.વ. કોઈ પણ માત* (માત) વિ. [અર. મા ] પરાજિત, હારેલું, દુર્ગા વગેરે તે તે રવી. (૩) શીતળા મા, બળિયા. (૪) જિતાયેલું
[માતા. (પઘમાં) સી., એ.વ, લીંબુડીમાં આવતો એક રોગ. [૦ આવવા માત-ડી સી. [ઓ માત' + ગ.ડી” સ્વાર્થે ત...] મા, (ઉ.પ્ર.) ધૂણવું. ૦ મેધાવવાં (ઉ.પ્ર.) બળિયા ટકાવવા. માત-તાત ન, બ.વ. જિઓ “માત" + સં] માતા-પિતા, તેવાં (રૂ.પ્ર) રાંદલ નેતરી એનું સ્થાપન કરવું. ૦ મા-બાપ
[કે ગુણલક્ષણવાળું ઢળવા, ૦ નમવાં (રૂ.પ્ર.) શીતળાના કેડા કરમાવા માત-દિલ વિ. [અર. મુઅત્ + કા] મધયમ પ્રકૃતિ સ્વભાવ લાગવા. ૦ના વાયરા (રૂ.પ્ર.) શીતળાના રોગને ઉપદ્રવ માતપ ૫. કાઠીઓમાં મોટા પુત્રને બીજા ભાઈ ઓ કરતાં કેલા એ. ૦ નીકળવાં, ૦ ૫ધારવાં (ઉ.પ્ર.) શીતળાના મળતિ વધુ ભાગ
[માત-તાત.” રેગ થવો. ને હકડે (રૂ.પ્ર.) બહુ બોલકણે માણસ. માત-પિતા ન., બવ. [જ “માત"+ સં.] જુઓ ને ભગત (રૂ.પ્ર.) હીજડે, પાવે. ને મઢ (રૂ.પ્ર.) માત-બર વિ. [અર. મુઅ બ૨] સમૃદ્ધ, સંપત્તિમાન, માતાનું દેરું. ૦પૂજવાં (ઉ.પ્ર.) શીતળા માતાને હારમાલેતુજાર. (૨) પૂર્ણ ભરેલું, ભરપૂર
મેળિયો ચડાવવાં. ૭ વળાવવાં (ર.અ.) જવારા વધાવી માત-બાઈ સ્ત્રી. [+ગુ. “આઈ' ત...], માતબરી ચી. દેરે લઈ જવા. ૭ વાવવાં, ૦ વાંછવા (ઉ.પ્ર.) શુભ પ્રસંગે [+ગુ, “ઈ' ત...] માતબરપણું, સમૃદ્ધપણું. (૨) ભવ્યતા જવારા વાવવા] માતમ' (માતમ) ન. [સં. મહg] જાઓ “માહામ્ય.' માતાઈ સી. [+ગુ. “આઈ' સ્વાર્થે ત...] દેવી-માતા. માતર સી. ફિ.] મરણ પાછળનો શોક. (૨) એવો (૨) સૌરાષ્ટ્ર(પશ્ચિમ)ના રબારીઓની દેવી, મમાઈ, શોક બતાવવાની જગ્યા
મંગી દેવી માતર' સ્ત્રી. [સં. માત્ર, અર્વા. તદભવ સ્વરેનાં ચિહ્ન- માતા- ન, બ.વ. સિં. માતા + ગુ. “” માના
માંની એ-એ-એ-ઓ ઉપર દેખાતી ) નિશાની, માત્રા (માના મા. (૨) (નાના) શીતળા દેવી. (એ પતિમાતર* સ્ત્રી, બ.વ. [સ, માત: પવિ, બ.વ.] દુર્ગા ચેરીના અરવિંદ-આશ્રમનાં નિયામક હતાં તે એક ચ વગેરે અનેક માતાઓ. (૨) વિયાઓની દલાલ સ્ત્રીઓ બાનુ, “મધર.” (સંજ્ઞા) માતર ન. એક પ્રકારની સ્ત્રીઓને પિષક મીઠાઈ, કાટલું માતાપથી (૫થી) વિ. [૩. માતા + જ “પંથ' + ગુ. માતરિશ્વા છું. સિં.] વાયુ, પવન. (સંજ્ઞા) (૨) પ્રાણ- “ઈ' ત.પ્ર.] શક્તિ-પંથનું અનુયાયી, દેવી-પથી રાતિ. (૩) પ્રકૃતિ, માયા. (૪) મન
માતા-પિતા ન., બ.વ. [સ.] “માત-તાત.' માતરી સી. (સં. માતૃને સીધો ઉચ્ચાર “માત્રી' થઈ ને] માતા-પૂજન ન. [સં. માતૃ-પૂજન, પણ આ ગુ. સમાસ] એ નામની એક દેવી (સૌરાષ્ટ્રમાં ઓસમ ડુંગર ઉપર તેમ શક્તિદેવીની પૂજા માંગરોળ-સોરઠની એક વાવ અને એવાં અનેક સ્થાનમાં માતામહ !. [સં] માને પિતા, નાનો દા માતરીમાતાનાં સ્થાન છે.), માત્રી
માતામહ શ્રાદ્ધ ન. [સં.] આસો સુદ એકમનું માતાના માતરું ન. મુતરવું એ. (જૈન) (૨) વિ. ભત્ર-કચ્છનું રોગી. પિતાનું કરાતું શ્રાદ્ધ, આજા પડવાનું શ્રાદ્ધ (૩) સહેજ સહેજમાં મૂતરી પડનારું
માતામણી સ્ત્રી. [સ.] માતાની મા, નાની મા માતલિ છું. (સં.] છદ્રદેવને એ નામને સારથિ. (સંજ્ઞા) માતાલ વિ. તલ્લીન, એકધ્યાન માત-વાયું વિ. જિઓ ભાત" + “વછોયું.] માતા માતા-વૃત્તિ સી. સિં, મત્તિ , આ ગુ. સમાસ] માતાનું વિનાનું, જેની મા મરી ગઈ હોય તેવું
વલણ, માતાને સ્વભાવ માતવું અ.કિ. (સં. મત્ત , ક, ના.ધા] મત્ત થવું, (શરીરે) માતુ સી. [સં. માd] જુએ “માતા-(“મા” “માત-પિત' બાલી જવું, જાડા થવું, હુષ્ટપુષ્ટ થવું. (૨) (લા.) પસાને “માતુશ્રી' જેવામાં જ મર્યાદિત) મદ ચડવો. (૩) મસ્તીએ ચડવું
[તાબેદાર માતુકાર મું, ઊતરતી કેટિનો ગાયક જિઓ “માત-વાત.' માતહત વિ. [અર.] કોઈના તાબામાં રહેલું, તહેનાતમનું, માતુ-પિતુ ન., ભ,૧. [જ ભાત' + સં. “જિતા' દ્વારા.? માતહતી સી. [+ગુ, “ઈ' ત.પ્ર.) તાબેદારી, તહેનાત માતુલ, ૦૪ . [સ.] માતાનો ભાઈ મામે માતંગ (માતા) . સિં] હાથી, (૨) એ નામની ઘોડાની માતુલ-૫ક્ષ છે. [સં.] મોસાળ
એક જાત. (૩) જના સમયમાં એ નામની એક વનવાસી માતુલા,૦ની સી. [સ.] માતાની ભાભી, મામાની પત્ની, શુદ્ધજાતિ અને એનો પુરુષ. (સંજ્ઞા)
મામી. (૨) ભાંગ માતંગિની(માતગિની) સ્ત્રી. [સ.]ોગની એક મુદ્રા. (ગ) માતુવિ-લું) (માલિ(-q)) ન. સિં૫] બિરાનું માતંગી (માતગી) સી. [સ.] હાથણી. (૨) હાથીના વાહન- ઝાડ. (૨) બિરું ફળ
[સંબંધનું વાળી એક દેવી. (સંજ્ઞા) (૩) માતંગ પ્રકારની ભીલ માતુલી' વિ. [સ., વિ. માલુણ + ગુ. ‘ઈ' ત.ક.] માતાના જતિની મી. (૪) યોગની એ નામની એક મુદ્રા. (ગ) માતુલી આી. [સં.] મામી. (૨) ભાંગ
ક. ૧૧૨ Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |