Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 703

મન(કામ
૧૭૩૮
મન-મુતારિયા
[ક]
મનt:-કામ પું, મના શ્રી. સિં. મનઃામ,નના જએ મન-૫તીજ (-૫) સતી. જિઓ ‘મન’ + “પતી જ.] મનને મન:કામ,મના.'
[(ગ્રા.) થતો કે થયેલો વિશ્વાસ, મનની પ્રતીતિ, મનને થતી કે મન(ની)ખ ન. [૪. મનુષ્ય પું, અવ. તદ્ભવ માણસ. થયેલી ખાતરી મનખ-જનમ (ખા) મું. જિઓ “મનખો' + “જનમ”] મનપસંદ (-૫સન્ડ) વિ. [જ એ “મન”+ “પસંદ.”] જએ
મનુષ્ય-જમ, માનવ-અવતાર (દેહ, માનવશરીર “મન-ગમતું'-મન-ગમ્યું.” મનખાદેહ ખ્યા-) પું. જિઓ “મન” + સં.] મનુષ્ય- મન-૫શુ ૮-૫૯ ગુ) વિ. સિં. મનઃ-૪ મનથી પાંગળું, મન (-) ૫. [સ, માનુષ-> (
૧૩) માજુa-] મંદ વિચાર-શક્તિવાળું મનુષ્યનો અવતાર. (૨) મનુષ્ય-સમૂહ. [ લેવા (રૂ.પ્ર.) મન-પાયે મું. જિઓ “મન”+ “પાય.] મનની સ્થિરતા ત્રાસ આપ. (૨) કીર્તિને ખામી પહોંચાડવી. (૩) પ્રાણ મન(-ના)પૂર્વક વિ. [સ. મનā] પૂરા દિલથી, મનથી, લેવા].
રછાએ મન-ગઢ (6) સી. એ નામનું એક ઘરેણું
મન()-મદુર વિ. સં. મન:-બકુષ્ટજાઓ “મનપ્રદુe.” મન-ગમતું વિ. જિઓ “મન' + ‘ગમવું' + ગુ. ‘તું વર્ત. ક] મનફર વિ. [જ “મન' + “ફરવું.] વારંવાર જેનું મન મનને ગમે તેવું, મનપસંદ
ફરી જાય તેવું, અસ્થિર મનનું. (૨) વિચિત્ર માનસવાળું મન-ગમ જિઓ “મન”+ “ગમવું' દ્વારા મનને ગમવું મન-ફાવતું વિ. જિઓ “મન' + ‘કાવવું' + ગુ. ‘તું
એ, મનપસંદ હોવું એ. (૨) મને-રંજન, મન-રમાડે મનને ફાવે તેવું, મનને માફક આવે તેવું, મનને અનુકૂળ મન-ગમી વિ, શ્રી. જિઓ “મન-ગમ્યું'. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] થાય તેવું મનને પસંદ પડેલી (ચીજ વાત વગેરે)
મન-ફેર પું. જિઓ “મન”+ ફેર.'] મત-ભેદ. (૨) થાકેલા મન-ગમે છું. જિઓ “મન”+ “ગમે.'] જ “મન-ગમા.' મનને બીજે વાળવું એ. (૩) વિ. થોડાક તફાવતવાળ મન-ગમ્યું વિ. [જ “મન' + “ગમવું' + ગુ. “શું” ભ] મન-ભર (-૨યું) ક્રિ.વિ. જિઓ “મન' + “ભરવું.'] મન ધરાઈ જુએ “મનપસંદ.'
જાય તે રીતે. (૨) ઇચ્છા પ્રમાણે મન-ગ (ગદ્વે) . [. મft +ગડે.'] મણકાઓનું મનભરિયું વિ. [+ ગુ. છેવું ત..] ભર્યા મનવાળું, જેની બનેલું સ્ત્રીઓના કંઠનું એક ઘરેણું
ઇરછા પૂર્ણ થઈ હોય તેવું. (લલિત.) મન-(-4) ન. સિં. મનશ્ચB] જુએ “મનશ્ચક.'
મન(-)-ભંગ (-ભ૪) પું, વિ. [સ. મનો-મ] જ મન ચલું વિ. [ ઓ ‘મન’ + “ચાલવું' + ગુ- “G” ક. પ્ર.] “મને-ભંગ.'
[જએ “મન-ગમતું.” મનને ગમે તે રીતનું વર્તન રાખનારું. (૨) (લા.) બ્રાંત મન-ભાવતું વિ. જિઓ “મન'+ “ભાવવું' + ગુ. “તું' વર્ત કુ]. મનવાળું
[ઇરછા, મરજી, મંછા મનભાવન છું. [જ “મન' + “ભાવવું' +ગુ “અન’ મનછા સી. [સં. મનીષા>અ . તદભવ “મનસા-મના.'] ક..] મનને ગમ્ય પ્રિય પતિ, હૃદય-નાથ મનડું ન. જિઓ ‘મન’ + ગુ. “' સાથે ત.પ્ર.)(લાલિ- મન(-)-ભાવિત વિ. સિં.મનોમાવિત] જએ “મનેભાવિત.' ત્યા) મન. (પદ્યમાં)
મન-ભાયું વિ. જિઓ “મન' + “ભાવવું' + ગુ. “યું' ભક] મનત (ત્ય) સી. વિનંતિ, પ્રાર્થના, આજીજી
જએ “મન-ગમ્યું.’
મિનને નિશ્ચય મન-તોર પું. એ નામનું એક પક્ષી
મન-મત (ચ) સ્ત્રી. જિઓ “મન' + “મત."] મનનું વલણ. મન(-ન-દ -દડ) પું. [સ, મનો-ટ્ટ] એ “મ-દંડ.” મનમતી વિ. [+]. 'ઈ' ત.ક.] જુઓ મનચલું.' મન-દુરસ્ત વિ. જિઓ “મન' + 'દુરસ્ત.'] મનનું દુરસ્ત, મન-મધુર, શું વિ. [સં. મનો-મધુર + ગુ. “ઉ' સ્વાર્થ શુદ્ધ મનવાળું
[શુદ્ધ મન હોવાપણું ત.ક.] મનને ગમે તેવું. (ના.ઇ.) મન-દુરસ્તી સ્ત્રી. જિઓ “મન' + “દુરસ્તી.] મનની શુદ્ધિ, મન-મનામણું ન. જિઓ “મન' + “મનામણું.”] સામાના મન-દુખ ન. (સં. મનો-ટુઃ૩] સામસામી બેઉ વ્યક્તિ મનને મનાવી લેવું એ, સામાના મનને વાળી લેવું એ. વચ્ચે થયેલો અણબનાવ, કોચવણ. (૨) માનસિક વ્યથા (૨) સામાના મનને સમઝાવી દેવું એ મન-નો-દુખ ન. (સં. મનો ટુઃa] જઓ “મને-દુખ'- મન-માનતું વિ, જિઓ ‘મન’+ “માનવું' + ગુ. “d' વર્ત. ક] મન-દુખ.”
એ “મન-ગમતું.'
[જ એ “મન-ગમ્યું.' મન-ધાર્યું વિ. જિએ મન' + “ધારવું' + ગુ. હું' ભ] મન-માન્ય વિ. [જએ “મન'+ “માનવું+ગુ. “યું ભૂ.ક.]
મનમાં વિચાર્યું હોય તેવું, મનનું ઇચછેલું, મન-વાંછિત મનમીઠડું વિ. જિઓ “મન' + “મીઠડું.'] જાઓ “મન-મીઠું.” મનન ન [સં.] વારંવાર વિચાર્યા કરવાની ક્રિયા, સતત (લાલિત્યા) વિચારણા. (૨) મનમાં ફરીફરીને કરવામાં આવતું સ્મરણ મનસુખ-ખી વિ. [જ “મન' + સં. મુa, + ગુ. “ઈ' મનન-પુર:સર, મનન-પૂર્વક કિ.વિ. સિં] સારી રીતે ત..] કોઈનું ન માનતું, મનસ્વી રીતે કરનારું, સ્વેચ્છાચારી વારંવાર વિચાર કરીને
[વિચારશીલ મન-સુતાર વિ. જિઓ “મન' + “મુખ્તાર.”] મનમનન-શીલ વિ. [સ.] વારંવાર મનન કરવાની ટેવવાળું, મુખ.” (૨) અમર્યાદ. (૩) સ્વતંત્ર મનિકા રહી. [સં] સારી રીતે વિચાર કરીને લખેલી નેધ મન-મુખારિયત સ્ત્રી. જિઓ “મન' + “મુતારિયત.”] મનનીય વિ. [સં.] મનન કરવા-કરાવા જેવું
વે , સ્વતંત્ર-ઇરછા, ઇચ્છાની સ્વતંત્રતા