Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 683

માલ
મકાણ (ય) સ્ત્રી, ખડી, ચાક, હાઇટિંગ પાઉડર' માઁ ન. પેટના પ્રકારનું એક પક્ષી
મત પું. [ સં. મટ > પ્રા. મયક, વાંદરા, પ્રા. તત્સમ] (લા.) ઊંચા અને પાતળા માણસ મકર-બંધ (અન્ય) પું. [+સં.] હાડકાંના સાંધાને સ્નાયુએના એક પટ્ટો. (૨) કંઢનું એક પ્રાચીન સમયનું ઘરેણું [હાથી
મણુ છું. વીસ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના જંતુશળ વિનાના મક્કમ વિ. [અર. મુશ્કેમ્] દૃઢ, મજબૂત. (ર) સ્થિર, અચળ, અડગ, (૩) (લા.) ધીરજરાળું. (૪) નિઃશંક મમતા સ્ત્રી. [ +સં., ત×. ] મક્કમ હોવાપણું, દૃઢતા, મજબૂતી મકર ૪એ મકર.૨,
મકર-બાજ જુએ ‘મકર-ખાજ.’ મક્કરખાજી જએ ‘મકરબાજી,’
મક્કલ પું. [સં.] પ્રસૂતાના એક રેગ (ગર્ભાશયનાં ચાંદાંતા) મકલ-લ(-ળ) ન, [સં.] પ્રસૂતાની વેણુને લગતા એક ગલ જ રાગ (જે પ્રસવ થયા પછી કેટલીક વાર ચાલુ રહે છે.)
૧૭૧૮
મક્કા ન. [અર. મક્કાહ ) અરબસ્તાનનું એક પવિત્ર ગણાતું શહેર (જ્યાં મહંમદ પેગંબર સાહેખના જન્મ થયેલા).(સંજ્ઞા,) મક્કાર પું. દુભાષિયા. (ર) વેશધારી, (૩) વિ. ઢોંગી, કપટી, (૪) પ્રપંચી, ખટપટી
મકાર-પશુ ન. [+]. 'પણ' ત.પ્ર.], મક્કારી શ્રી + ગુ. ‘ઈં' ત. પ્ર] કષ્ટ, વગે. (૨) લુચ્ચાઈ મક્કા-શરીફ ન. [+ જુએ ‘શરીક.'] જુએ ‘મક્કા.’ સો પું. એ નામનું એક કરિયાણું મકાલ પું. [સં.] ખડી, ચોક,' ‘હાઇટિંગ પાઉડર' મખી(--ખીચૂસ વિ. [ä.] (લા.) ખૂબ લેલિયું, કંજૂસ, કરપી (તેલમાં પડેલી માખીને પણ ચૂસી તેલ જવા ન દે તેવું) મતા જુએ ‘મકતા. અક્ષિ(-ક્ષી)*ા સ્ત્રી. [સં.] માખી. (૨) મધમાખ ક્ષિ(-ક્ષી)ા-વંશ (-દેશ) પું. [સં.] મધમાખના કરડ મખ પું. [સં.] યજ્ઞ. (૨) ઉત્સવ, તહેવાર મખદૂમ વિ. [અર.] સેવા કરવાને યેય. (૨) પું. મુસલમાન ધર્મોપદેશક
મખનાર સી. જુએ ‘મખાણ,’ મખ-ખલિ પું. [સં.] ચામાં હોમવાનું નૈવેદ્ય
મખમલ શ્રી., ન. [અર.] ખાસ પ્રકારનું એક રેશમી કાપડ મખમલિયું ન. [+]. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] મખમલના જેવી
મગજન
મખાણુ! હું, કમળ-કાકડીનું બી (જેની ધાણી કરી કલાહારમાં લેવાય છે.) [મિય મખાંતર ન. [સં. મિષ + અન્તર = નિવત્તર] ખહાનું, વ્યાજ, મખિયરડું ન. [જુએ માખી' દ્વારા,] આંખ પર બેસતી
માખીએને અટકાવવા બંધાતી એક પ્રકારની પટ્ટી
મખિયાણુ, શુા, મખિયારા પું. [જુએ ‘માખી’ દ્વારા,]
અળદના માથા ઉપર બાંધવાના એક સાજ
મખિયારું ન. જુએ ‘ખિયરડું,’
મખેરા પું. [જુએ ‘માખી’દ્વારા.] જુએ ‘ખિયાણ.’ મખેરું ન. માઢું, મુખ મખી-ચૂસ જુએ ‘મક્ક્ષી-સ.’
મી
•
પું, [ર્સ. મુTM > પ્રા, મુળ] અડદના પ્રકારનું લીલા દાણાનું એક કાળ. [॰ એરવા, ૦ ભરવા (રૂ. પ્ર.) એલવું ઘટે ત્યાં ન ખેલવું. ચઢ(-)વા (રૂ.પ્ર.) કામ પાર પડવું. ॰ ચઢ્ઢા ભરવા (રૂ.પ્ર.) ગમે તેમ ખેલવું, ઢંગધડા વિનાનું કહેવું. ચોખા ભેગા થવા (રૂ.પ્ર.) કામ પૂર્ણ થવું. છનું નામ (॰ મરી) ને પાવું (.પ્ર.) કશી સ્પષ્ટતા ન કરવી. • ને અદ ભેગા કરવા. (૦ કે ભરવા) (રૂ.પ્ર.) ખરું ખેાટું ભેળસેળ કરવું. ને પાપડે મા કરવી (રૂ.પ્ર.) કશા ફાયઢા ન થવા. ૦માંથી પગ નીકળવા (રૂ.પ્ર.) નાને માઢ ઝાઝખાલવું. ॰ વેરવા, ૦ વેરાઈ જવા (રૂ. પ્ર.) નાણું કે ધાડું દેખાયું. માંમાં મગ ભરવા (મૅ:િ-) (રૂ.પ્ર.) મંગું રહેલું] મ નાયો. [સં, માર્ચ > પ્રા. [1] સુધી, લગી, લગણ, ભણી, તરફ (માટે ભાગે સર્વનામ સાથે : ‘એણી મગ’ ‘આણી મગ' વગેરે)
મગ પું. [વિદેશી ‘મગી.'] વિદેશમાંથી આવેલી સૂર્યપૂજક એક બ્રાહ્મણ જાતિ અને એનેા પુરુષ. (સંજ્ઞા.) મગ-રેંકડી સ્રી., [જુએ ‘મગજ’+ ‘કુકડી.’] (લા.) એ
નામની ઉત્તર ગુજરાતમાં રમાતી એક રમત મગજન પું. જુએ ‘મગદળ.] ચણાના લેટની દૂધના ધાબે આપી ધીમાં સેકી કાચી ખાંડ કે સાકરના ભૂકા નાખી કરવામાં આવતી એક મીઠાઈ મગજનૈ ન. [ફા. મ′′ ] માથાની ખાપરીમાંના સમઝણશક્તિના જ્ઞાનતંતુઓવાળા એક મુલાયમ ભાગ. (૨) ફળ માટલાં વગેરેમાંનાં અંદરનાં મીંજ અને ગર. (૩) (લા.) બુદ્ધિ, અક્કલ, સમઝ. [॰ ઉપર છારી થળવી (-ઉપરથ-) (રૂ.પ્ર.) મગજ બહેર મારી જવું, વિચાર-શક્તિ ન હોવી. • ઊંધું ચત્તું થઈ જવું (રૂ.પ્ર.) મુંઝાઈ જવું. ॰ કહ્યું ન કરવું (૩.પ્ર.) વિચાર-શક્તિ ન હોવી. ૰ ખસવું, ॰ ખસી જવું (રૂ.પ્ર.) ગાંડપણ આવવું. ૰ ખાવું, ૰ ખાઈ જવું (૩.પ્ર.) કંટાળા આપવા. ૦૩કાણે ન હેાવું (રૂ.પ્ર.) વ્યગ્ર હાવું. (ર) ગાંડપણ આવવું. નાં બારણાં ઊંઘઢવાં (૧.પ્ર.) સૂઝ પાવી, સમઝ આવવી. હતું. ખસેલું, નું ચસકેલું (રૂ.પ્ર) ગાંડું. નું કરેલું, નું ફાટેલું ..પ્ર.) ઉદ્ધૃત. (૨) મગરૂર. ૦ના ખીમા કાઢવે (રૂ.પ્ર.) મગજ થાકી જાય એવું કામ કરવું. ૦ પાકી જવું (રૂ.પ્ર.) કંટાળા આવવા, ૭ કરવું, ॰ કરી જવું (રૂ.પ્ર.) અક્કલ ન ચાલવી.
ર
સુર્કમળ રુવાંટીવાળું એક ચેમાસુ જીવડું, ઇંદ્ર-ગાપ મખમલી' વિ. [+]. ‘ઈ' ત.પ્ર.] મખમલને લગતું, (ર) મખમલના જેવું સુકામળ અને મુલાયમ મખમલી3 સી. એ નામના એક છેડ [નશાબાજ મખસૂર વિ. [અર.] ઠારનું વ્યસની, દારૂડિયું, નશાખેર, મખ-શાલા(-ળા) શ્રી. [સં.] યજ્ઞ-શાળા
મખાણુ છું. એ નામની એક વનસ્પતિ, મખનાર મખાણું ન. એ નામનું એક વનસ્પતિજન્ય ઔષધ
Jain Education International_2010_04