Page Text
________________
ભમર
૧૬૫૭.
ભમાવતું
ભકટિ
ભમર' પું, સિં. સમર>મા મમર, પ્રા. તત્સમ્] વમળ, દીકરે, (૨) બાલ કુમાર પાણીમાં પડતી ભમરી (ગેળાકાર). (૨) બમરે. [કાળું ભમર ૫. જિઓ “ભમર' + ગુ. “હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ભમર (રૂ.પ્ર.) ભમરાના રંગ જેવું તદન કાળું]
જ “ભમરો.' (પદ્યમાં)
[વાને રેગ ભમ(મ) સ્ત્રી. [સં. ” દ્વારા] આંખ ઉપરનું ભવું, ભમાં, ભમરવા ૫. [જાઓ. “ભમર' + “વા.'] ચકરી આવ
ભમરાળ,-લું વિ. જિઓ “ભમ” + ગુ, “આળ'- આળું' ભમરડી સ્ત્રી, જિઓ ‘ભમર'' + ‘કડી.'] ખીલામાં ફર્યો ત..] (માથામાં કે શરીર ૫૨ વાળનું ગુંચળું અપશુકન કરે તેવી ગોળ કડી, ખીલાવાળી ગોળ કડી
ગણાતું હોઈ) (લા.) અપશુકનિયાળ. (૨) કમનસીબ ભમરક? . [૪એ “ભમર" + “ક-પું. રૂ૫] ભમર- ભમરાં-અઢી સી. કવાયતને એક પ્રકાર કડીના પ્રકારનું કુવામાંથી પાણી કાઢવાના કેસને જડેલી ભમરિયાઈ વિ.[જ એ “ભમર્યુિં'ગુ. “આળું' સ્વાર્થ ત. પ્ર.] લોખંઢની કાંબી ઉપર ૨ખાતું લેખનું મોટું કડું (જેમાં ભમરાની ભાતવાળું. (પદ્યમાં ) વરત બંધાય છે)
[વાળો ભમરડે ભમ(મ)રિયું વિ. [જુએ “ભમર' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર] ભમર-ગરિયા ! જિઓ “ભમર”+ “ગરિ.'] ભમર-કડી- ગોળ ગોળ ફર્યા કરતું. (૨) ભમરાને લગતું. (૩) ભમરાભમર-ગાંઠ (-4) સ્ત્રી ઓ “ભમર' + “ગાંડ,”] દોરીને ઓએ બનાવેલું. (૪) ચકરીના રોગવાળું. (૫) ન. ચકરી તાણવાથી વધુ સજજડ થતી જાય એવી રીતે વાળેલી ગ્રંથિ રોગ, ભમર-વા. (૬) ભમરાની ભાતનું સ્ત્રીઓનું એક વસ્ત્ર ભમર-ગુફા સ્ત્રી, [જ ભમર' + “ગુફા.'] ડેકની ઉપર- ભમરી સ્ત્રી, જિઓ “ભમરો' + ગુ. ‘ઈ’ અપ્રત્યય.] ના ભાગમાંનું ચક્ર
ભમરાના પ્રકારની એક રાતા રંગની માટી માખી. (૨) ભમર-ગેરલ . એ નામની એક દેશી રમત, ઘંટી-ખીલ ભમરાના આકારનું પાણીમાં પડતું નાનું નાનું વમળ, (૩) ભમરચક્કર ક્રિ.વિ. જિઓ “ભમર' + ‘ચક્કર.'] ભમરડાની માથા પરના કે શરીર પરના વાળની નાની ગંચળી. (૪) ભમરીના જેમ ગોળ ગોળ ફરતું હોય એમ
આકારનું ખીલાના માથા નીચે રખાતું નાનું ચકરડું, ‘વાયભમર-છાલ (-૧૫) સી. [ ઓ “ભમર" + “છાલ.”] એ સર.” (૫) ડિયાના મોરવાયા ઉપર જડવામાં આવતું એક નામની એક વનસ્પતિ (કવિનઇન જેવા ગુણધર્મવાળા) રમકડું. (૬) માથાનું સ્ત્રીઓનું એક ધરેણું. [૨ ખાવી ભમરડા-દાવ છું. જિઓ ‘ભમરડે” + દાવ.”] એ નામની (રૂ.પ્ર) ચક્કર આવવાં. ૦ ૫ડવી (.પ્ર.) પાણીમાં કે તરવાની એક ગત
પ્રવાહીમાં હવાની અસરે નાનાં વમળ થવાં]. ભમરડી સી. [ જુઓ “ભમરડે' + ગુ. ઈ' પ્રત્યય] ભમરો પું, [સં, અમર -> પ્રા. મમરમ-] ભ્રમર, પુદ. ગોળ ગોળ ફૂદડી ફરવી એ. (૨) એક રમકડું, ચકરડી, ફરક- (૨) પાણીમાં હવાને કારણે પડતું પ્રમાણમાં જરા મોટું ડી. (૩) પતરાંમાંથી ભમરી બનાવવાની શારડી. (૪) એ વમળ. (૩) માથા પર કે શરીર ઉપર વાળની થતી મોટી નામની એક વેલ, ગરિયા-વેલ :
ભમરી. (૪) જેટલા રોટલી પર દાઝનો ફરેલ. [૦ ભંસ ભમરડું ન. (જુઓ ‘ભમર" + ગુ. હું સ્વાર્થે ત. પ્ર.]. (ર.અ.) કામ બગાડવું. ૦ ભંસાઈ જશે (રૂ.પ્ર.) કમનસીબી ચક્કર ચક્કર ફરવું એ. [૦ વળવું (રૂ.પ્ર.) પરિણામ શુન્યમાં થવી. ૦ હે (રૂમ) (શરીરમાં કોઈ પણ ભાગમાં ભમરાનું આવવું].
ચિહન હોવાના અંદાજે) ક્યાંચ ઠરી ઠામ ન બેસવું. (૨) ભમરડો છું. [ઓ “ભમર' + ગુ. ‘ડું' વાર્થે ત. પ્ર.] કમનસીબી હોવી]
આરવાળું કાંઈક શંકુ-આકારનું એક રમકડું, ગરિ. ભમલી સ્ત્રી, [જ એ “ભમવું' દ્વારા] ચકરીને રોગ, ભમરી [- જેવું (રૂ.પ્ર.) અસ્થિર જેવું. (૨) શુન્ય-રૂપ. (૩) ભમલી* શ્રી. એ “ભંભલા.” મુખે. ફરી વળ (રૂ.પ્ર.) ભારે નુકસાન વેઠવું. (૨) ભમવું અજિ. [સં. સ્ત્રમ્ > પ્રા, મમ:, મા, તસમ] ગોળાશુન્યમાં પરિણમવું. ૦ ફેરવ (પ્ર.) ગમે તેમ અવિચારી કારે નાનાં મોટાં વર્તુલોમાં ફરવું. (૨) ફરવું, આંટા મારવા. રીતે સહી કરવી].
. (૩) ભટકવું, રખડવું. (૪) (લા.) મગજમાં વિચાર આવવા. કામર-બારી સ્ત્રી. [જુએ “ભમર" + બારી.'] (લા) પાણીમાં (૫) તમ્મર આવવાં. (૬) છેતરાવું. (૭) વહેમાયું. [૦ તું ભમ(-સ્મ)-ભાલું ન. [એ “ભમર' + “ભાલું.'] ભમ- - ભૂત (રૂ.પ્ર.) આખો દિવસ અહી તહીં રખડયા કરતું રાના જેવા તદન કાળા રંગનું ભાલું. (૨) (લા.) કાતિલ માણસ, ભમી જવું (રૂ.પ્ર.) કોઈના ચડાવ્યા દેરવાઈ જવું. પ્રાણહારક ભાલો
(૨) તમ્મર આવવાં. (૩) વહેમમાં આવવું] ભમાવું, ભમર-ભીંડી સ્ત્રી, છોકરીઓની એક રમત
ભાવે.. જિ. ભમાહવું છે., સ.જિ. ૨ખડાવવું, રઝળાવવું. ભમર-ભૂલી ઝી. એક દેશી રમત, અક્કલ-ભૂલી
ભમાવવું છે સ. ક્રિ. ભ્રાંતિમાં નાખવું. (બંને પ્રેરકમાં ભમર-રિંગ (-ભે8િ ) મું. વડોદરા તરફ રમાતી એ અર્થભેદ છે.) નામની એક રમત
ભ-મેલ(-ળ) (-મલ,-ળ) ન. [સં.] નક્ષત્ર-મંડળ. ભમર-ભેળું વિ. જિઓ “ભમર" + ભેળું.' (ઉડાડે તોય ભમાં સ્ત્રી, [સં. ૪ ] આંખ ઉપરનું ભવું, ભમર, ભકુટિ ભમરો પાછો આવતે હેય-એ સરખામણીએ) તદન ભમરવું “ભમવું'માં ભેળું, નિખાલસ હેવાનું. (૨) (લા) સ્નેહાળ
ભમા, વિ. [જ એ “ભમવું' દ્વારા. રખડાઉ. (૨) લેભાગુ ભમર-લાલ પું. જિઓ “ભમર" + સં.) લાડકે દીકરાને ભમાવવું, ભમાવું જુઓ “ભમવુંમાં.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |