Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 573

બિયા
૧૬૦૮
બિયે કું. જિઓ “બિયું. '1 જ બિયું.' (૨) એ નામનું બિલ-યંત્ર (-ચત્ર) ન. [સં.] સિક્કા નાખવાના કાણાવાળું એક ઝાડ
સાધન (જેમાંથી વજન કરાવતાં યા ટિકિટ વગેરે જોઈયે બિરદ જુએ “બિરુદ”
ત્યારે પેસા નાખતાં વજનની કે પ્રવાસની ટિકિટ નીકળી બિરદદાર જ “બિરુદ-દાર.'
આવે છે.)
[મુરબ્બો બિરદાઈ જ એ “બિરદાઈ.'
બિલ-સાર છું. સિં. વિવ>પ્રા. વિરજી + સં] બીલાંને બિરદાવ(-ળ) વિ. [+ ગુ. “આલ'-“આળ' ત.ક.] જઓ બિલંતર-સે (બિલ તર) વિ. સં. તૃગુત્તર-રાત ને વિકાસ] બિરદાર.' ‘બિરુદ-દાર.'
[ળી).” (પડિયામાં એક બે બિરદાવલિ(-લી,-ળિ,-ળી) જ “બિરૂદાવલિ'-લી,- ળિ, બિલંદી (બિલન્દી) પું. દીપચંડી તાલનું બીજું નામ. (સંગીત.) બિરદાવવું સક્રિ. [એ “બિરદ,’ ના. ધા.] ગુણ-ગાન બિલંબી (બિલમ્બી) ન. એ નામનું એક ફળ ગાવાં, યશગાન કરવાં, પ્રશસ્તિ કરવી. બિરદાવવું બિલાડી . [એ “બિલાડું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.) બિલાકર્મણિ, જિ. બિરદાવાવવું . સ.ક્રિ.
ડાની માદા, માંદડી. (૨) વાવ-કૂવામાં પડેલી ચીજ કાઢવા બિરદાવાવવું, બિરદાવા જ એ “બિરદાવવું'માં.
માટેનું આકડાવાળું સાધન, મીંદડી. (૩) લંગર. (૪) સુરત બિરદાવલિ,-ળી જ ‘બિરદાવલિ'-'બિરદાવલિ' બાજ આસેના નવરાત્રમાં નીકળતા વેચાઓમાંના વિદૂષકનું બિરદાળ જ “બિરદાલ.'
ખિજવણું (ન.માં) [ આડી ઊતરવી (રૂ.પ્ર.) અપશુકન બિરદાળુ લિ. [+ગુ. “ઉ” ત..] બિરુદ ગાનાર
થવાં. ૦ ના(-નાં)-ખવી, ૦મૂકવી (રૂ.પ્ર.) ભારે જહેમતથી બિર-મંડી (મડી) સ્ત્રી, એ નામની એક વનસ્પતિ ગૂમ થયેલું શોધવું. ૦નું બાલિયું (રૂ.પ્ર.) રક્ષણમાં બિરલા સી. એ નામની એક વગડાઉ વનસ્પતિ લીધેલ વ્યક્તિ. ૦ને દૂધ ભળાવવું. (ઉ.પ્ર.) જાણી જોઈને બિરયાની સ્ત્રી, ફિ.] ચોખા માંસ વગેરેમાં કેસર વગેરે નુકસાનને આમંત્રનું. કાળી બિલાડી (રૂ.પ્ર.) અપશુકનાખી કરેલી એક મુસલમાની ખાદ્ય વાનગી
નિયાળ સી. બીકણુ બિલાડી (ઉ.પ્ર.) તદ્દન બીકણ) બિરંજ (બિરા-જ) . . બરંજ 1 કેસર વગેરે નાખેલો બિલાડીનો ટોપ પૃ. ચોમાસામાં ત્રો આકારની થતી ફગ
મીઠો ભાત, (૨) સેવને ઘીમાં શેકી પાણી અને ખાંડ બિલાડું ન. [સ, વિટાઢ->પ્રા.વામ-, વ્યત્યયથી અને નાખી બનાવેલી એક વાની. (૨) (વ્યંગમાં) ખીચડી
>ઝન થતાં.] વાઘની જાતનું એક ઘણું નાનું જંગલી તેમ બિરાજમાન વિ. [સં. વિIનમાન વર્ત ] સુખપૂર્વક ઘરાળું પ્રાણી, મીંદડું, માંજાર. [-હાં આવવાં, -હાં થવાં
જરા ઊંચે આસને બેસતું (માનપૂર્વક કે બેઠેલું. (રૂ.પ્ર.) આખે આજના લિપાડા થવા. - હાં ખેચવા બિરાજવું અ.ક્ર. [સં. વિરાન-] માનપૂર્વક ઊંચા આસન (-ખેંચવાં), હાં ચીતરવાં, હાં તાણવાં (રૂ.પ્ર.) નકામાં ઉપર બેસવું, આસનને બેસી શોભાવનું..બિરાજવું ભાવે., લૌટા કરવા. (૨) સહી કરી દેવી. - બાલવા (ઉ.પ્ર.) કિં. બિરાજાવવું છે.. સ. ક્રિ.
કકડીને ભૂખ લાગવી. ૦ કરી આપણું (રૂ.પ્ર.) શેરો કે બિરાજાવવું, બિરાજવું જ ‘બિરાજ'માં.
સહી કરી આપવી. ૦ કાઢવું (રૂ.પ્ર.) અણધારી એવી બિરાદર છું. [.] ભાઈ. (૨) (લા.) મિત્ર
વાત કાઢવી કે જેનાથી રંગમાં ભંગ જેવું થાય]. બિરાદરી સી. [.] ભાઈ ભાઈ નો સંબંધ. (૨) (લા.) બિલાડ કું. જિઓ “બિલાડું.”] બિલાડીને નર, મીં દડે. ભાઈચારો, મિત્રતા
[બિરદ. (૨) (લા) ટેક (૨) (લા.) ચાલાક અને લુચ્ચે પુરુષ બિરુદ ન. સિં વિહ૮ પું, ન ] રાજા વગેરેનું સ્તુતિગાન, બિલાવલ પું. [હિં; ગુ. માં. “વેરાવળ' જ. ગુ. માં.] બિરુદ-નાથ ન. [+ સં.] સ્તુતિ-વચન. (૨) જીવન-સૂત્ર, મધ્યાહનને એક રાગ. (સંગીત.) મુદ્રાલેખ, “મોટ' (દ.ભા.)
[નાર, બિરદ-દાર બિલિયર્ડ ન. [.] લાકડાના નાના દડાથી મેજ ઉપર બિરુદ-દાર વિ. [ કા. પ્રત્યય] બિરુદ-ધારી, બિરુદ પાળ- રમવાની એક અંગ્રેજી રમત બિરદાઈ . [+ ગુ. “આઈ' ત.ક.] બિરુદને પાળી બિલાર પં. [અર, બિલૂ૨] એક પ્રકારને ઉત્તમ કાચ બતાવવાપણું, બિરદાઈ
બિલેરી વિ. [અર. બિહલુરી] એક પ્રકારના ઉતમ કાચનું
- બિલસ સ્ત્રી. [ફા. “બાલિતુ' -તકિયે કે ઓશીકું] (લા.) કરવામાં આવતું સ્તુતિ-ગાન, સ્તુતિ ગાનાની પરંપરા, બિર- વેતનું માપ દાવલિ
બિલી-૫ વિ. [હિં. બિલી <ર્સ દ્વારા + જુઓ બિલ ન. [સં.] દર, છિદ્ર. (૨) કોતર. (૨) રાફડે “પગ' + ગુ. “' તે.પ્ર.] બિલાડીની માફક કોઈને સંભળાય બિલ ન. [.] ભરતિયું, આંકડે. (૨) નવા દાખલ નહિ એ રીતે ચાલી આવતું
[બીડલું.' કરાતા કાયદાને ખરડે, વિધેયક
રિીતે બિલ્લું ન. [જ બીડલું,' –પ્રવાહી ઉચ્ચારણ.] જ બિલકુલ ક્રિ. વિ. [અર.] તદન, સાવ, સશે, સંપૂર્ણ બિલ્લું વિ. [હિં. “બિલી' દ્વારા] (લા.) કુરચું, કપટી, બિલટી જી. [હિ., એ. “બિ” દ્વાર.] રેલવેમાં માલ-સામાન પ્રપંચી. (૨) હેશિયાર, ચપળ, તેજ, ચાલાક મેકલતાં મળતી પહોંચ, રેલવેરસીદ, વે-બિલ.' (૨) બિલ્લે પૃ. [હિ, બિલા] ચાંદ કે એવું નાનું મઢ ચક૬,
આગબોટમાંના માલની પહોંચ, “બિલ એક લેડિગ’ ‘બેંજ,’ (૨) (લા.) ઉપાધિ, પદવી [બીલું (ફળ) બિલ-બુક સ્ત્રી. [.] બિલના કાગળની બાંધેલી થોકડી બિલવ ન, સિં, પં. બીલાંનું ઝાડ, બીલી. (૨) સિ,ન.]