Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 555

બાથાબાથ
‘િબાય-બાય.’
માથાબાથ આવી યુદ્ધ કરવું] બાથેાબાદ (૫) સી. [જુએ ‘બાથ,’– દ્વિસઁવ.] જુએ બાયું ન. [જએ ‘બાથ' દ્વારા.] જુએ ‘આથાડું.' બાદ વિ., ,િ વિ. [અર. ખદ્ ] પછી પછીથી, હવે. (ર) કમી, એ.. (૩) બાકી રહેલું
બાદમાંક (ખાદકા દુ)પું. [જએ ‘ખાદ’+ સં.; વચ્ચે ક’ના પ્રક્ષેપ] ખાદ કરવાની સંખ્યા
આદુ-ખાય છું. તફાવત, ભૈ, કેર
બાદ-ખેર પું. ઘેાડાના એક પ્રકારના રોગ (વાળ ખરી જવાના) બાદબાકી રહી. [જુએ ‘બાદ' + ‘બાકી,'] કમી કરવાની પ્રક્રિયા કે રીત, (ગ.) (૨) કમી કરીને લાવેલી રકમ. (ગ.) બાદર વિ. [સં.] (લા.) સમથી ઊલટું, સ્થૂલ, જાડું, માઢું. (જેન.)
res
બાદર-。 ન. [સં.] લપણું, સ્થૂલતા બાદરાયણ પું. [સં.] ઉત્તરમીમાંસાનાં વેદાંતસ્ત્રા-બ્રહ્મસૂત્રેાના કર્તા એક બ્રહ્મવેત્તા ઋષિ, (સંજ્ઞા.) (૨) ભાગવત પુરાણ પ્રમાણે કૃષ્ણદ્વૈપાયન વ્યાસ. (સંજ્ઞા.) બાદરાયણ-સંબંધ (-સમ્પ્સન્ધુ) પું. [સં.] મેળ કે સંબંધ ન હાવા છતાં તાણીતૂસીને ઊભું કરવામાં આવેલા સંબંધ બાદરાયણુસૂત્ર ન., ખ. ૧. [સં.] ખાદરાયણનાં રચેલાં ઉત્તરમીમાંસાનાં વેદાંતસૂત્ર કે બ્રહ્મસૂત્ર. (સંજ્ઞા.) ખાદરાયણ પું. [સ.] ભાગવત પુરાણ પ્રમાણે ખાદરાયણ કૃષ્ણ દ્વેપાયન વ્યાસના પુત્ર શુકદેવ, (સંજ્ઞા) ખારિયા પું. સૌરાષ્ટ્રના ઘેાડાની એક જાત બાદલું ન. [. ખાલ^] સેનાચાંદીની જરી. (૨) એવા કસમવાળી સાડી. (૩) વિ. સેાનારૂપાના ઢાળ ચડાવેલું. (૪) હલકી ધાતુના ભેળવાળું બાદલું વિ. [જુએ 'બા' + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (લા.) એદા પ્રકારનું, સાર વિનાનું. (૨) તકલાદી. [॰ પદ્મવું (રૂ. પ્ર.) તકલાદી નીવડનું]
બદલે પું. [જએ ખલું. '']જએ બાદલું (૨).' બાદ-શાહપું, [ફા.] મુલકના ધણી, શહેનશાહ, પાદશાહ. (૨) ગંજીફાનાં પાનાંમાંનાં દાઢીવાળાં મહારાનું તે તે પાનું બાદશાહજાદી શ્રી, [ + કા] ખાદશાહની કુંવરી
બાદશાહ-નંદ પું. [ + કુ. જાહ્ ] બાદશાહના કુંવર બાદશાહ(-કે)! (-ણ્ય) સ્રી. [ + ગુ. (-એ)’ સ્ક્રીપ્રત્યય] બાદશાહની બેગમ [હોદ્દો, આદશાહની હકૂમત બાદશાહત સ્રી. [ફા.] બાદશાહનું સામ્રાજય અને બાદશાહના બાદશાહી` વિ. [+]. ‘ઈ' ત. પ્ર.] ખાશાહને
(ર) (લા.) ભારે ઠઠારાવાળું, (૩) ભારે ઉડાઉ પ્રકારનું બાદશાહી સી. [...] મેઢું મુસ્લિમ રાજાશાહી રાય. (૨) ખાદશાહના અમલ. (૩) (લા.) ભારે ઠાઠમાઠ અને એશઆરામ, આમાઈ બાદશાહેણુ (ણ્ય) જએ ‘બાદશાહણ.’ બાદિયાન ન. ફા. ખાદ – ચાન્ ] એક જાતનું વસાણું (બુંદદાણાના જેવું લાગતું)
ખાદી સ્ત્રી. [ા. દવાને લગતું.] (લા.) પેટમાંના। અપચાને રાગ, અજીણું, અદહંમી. (ર) કબજિયાત, બંધારા
Jain Education International_2010_04
માધુ
ખાદી-બવાસીર જું. [ + જુઓ બવાસીર,'], બાદીહરસ પું. [+ જએ હરસ.'] ખાદીને લઈ થયેલેા હરસ-મસાને રોગ બદેલું વિ. કાંતરેલું. (ર) છાપેલું આવેલા પું. એખામંડળમાં રહેતી ખારવાની એક નત અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
આદાર છું. ખવરાવીને તગડા કરવામાં આવેલા બકરા ખાધ પું. [સં.] નઠતર, અડચણ, (૨) પ્રતિબંધ, મનાઈ. (૩) એ નામના એક હેત્વાભાસ. (તર્ક.) [॰ આવે (રૂ. પ્ર.) નડતર થવી. (ર) વાંધા ઊભા થવા]
બાધક વિ. [ર્સ.] નડતર કરનારું, (ર) પ્રતિબંધ કરનારું, (૩) પ્રતિક્લ, વિરુદ્ધ જતું
આધકણું વિ. [જએ બાધણું' + ગુ. ‘અણું' રૃ. પ્ર, વચ્ચે કના પ્રક્ષેપ.] જુએ ‘ખઝકણું.'
બાધકતા શ્રી., મ ન. [સં.] ખાધક હોવાપણું બાધ-કર્તા વિ. સં. વધસ્ય, પું.], બાધ-કારક વિ. [સં.], બાધ-કારી વિ. [ä, પું.] જએ ‘ખાધક.’ આધણુ (ણ્ય) વિ. [જએ ખાધવું' + ગુ. ‘અણ' ક વાચક કૃ. પ્ર.] ઝઘડો કરનારું, લડકણું, ખાધકણું ખાધેલું સ. ક્રિ. [સં. વધૂ-વધૂ, તત્સમ; અડચણ કરવી.] (લા.) શરીર અથડાય એ રીતે ઝઘડા કરવા. (ર) પ¥ા આપવા, ખિાવું. (૩) ચૈટી જવું, ચીપકાઈ જવું, (ભૂ. કૃ. કર્તરિ પ્રયોગ.) [બાગ્યે ભરમે (કે ભારે) (રૂ. પ્ર.) નામ નિર્દેશ કર્યાં સિવાય, મભ્રમ રીતે] બધાવું ભાવે,, કર્મણિ, કિં. બધાઢવું પ્રે., સ. ક્રિ.
બાષા શ્રી. [સં.] જએ ‘ખાધ.' (ર) પીડા, દુ:ખ. (૩) (લા.) માનતા, આખડી. [॰ આપવી (રૂ. પ્ર.) અમુક ઇષ્ટ સિદ્ધ ન થાય ત્યાંસુધી અમુક ખાસ કાંઈ ન કરવું એવી પ્રતિજ્ઞા કરાવવી. ♦ આવવી, ૰ નવી, ॰ પઢવી (રૂ.પ્ર.) વિઘ્ન થયું. ॰ કરવી, 0 ઢવી, ॰ મૂકી (રૂ. પ્ર.) આખડી પૂરી કરવી] [Fર્ભાવ] જએ ‘બાધા(3).' બાષા-આખડી સ્ત્રી. [ + જએ ‘આખડી.’ સમાનાર્થી શબ્દોના બાધા-પ્રતિક્રિયા શ્રી. [સં.] શરીરનાં અંગ જકડાઈ જાય ત્યારે એનું હલન-ચલન થાય એ પ્રકારની કસરત, (વ્યાયામ.) ખાધા-લીંડી સ્ત્રી. કૂતરા-કૂતરીના સંભાગમાં તરત છૂટાં નથી પડી શકતાં એ પરિસ્થિતિ
આશ્રિત વિ. [સં.] જેને આધ કરવામાં આવ્યા હોય તેવું, મનાઈ કરેલું. (૨) વાંધા-ભરેલું. (૩) ઉપદ્રવ પામેલું. (૪) અસંગત કરેલું લગતું.બાધિત-વિષય-હેત્વાભાસ પું. [સં.] જે હેતુના વિષયમાં બીજા પ્રમાણથી હરકત ઊભી થાય એ પ્રકારના હેતુ. (તર્ક.) બાધિત-હેત્વાભાસ પું. [સં.] જે હેતુના સાજ્યમાં બીજા પ્રમાણથી હરકત ઊભી થાય એ પ્રકારના હેતુ. (તર્ક.) બાધિતાનુશ્રુત્તિ સ્ત્રી. [ + સં. મનુ.વૃત્તિ] જે હોય તેવા વ્યવહાર કર્યાં હતાં ‘આ સઘળે વ્યવહાર મિથ્યા છે તેમ ન્યવહારની વસ્તુ મિથ્યા છે' એવી સમઝ, (તર્ક) ખાષિર્ય ન. [×.] અધિર-તા, બહેરાપણું બધું વિ. સં. ચ-> પ્રા. ચર્ચેન્ટ્સ; જૂ. ગુ.] જએ ‘બધું.’ (પદ્યમાં.) [ધા રૂપિયા (રૂ. પ્ર.) આખા રૂપિયા-છૂટું પર