Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 535

બરકતદાર
બરકતદાર વિ. [+ફા પ્રત્યય] બરકતવાળું, સમૃદ્ધ,
ભાગ્યશાળી
૧૫૩૦
બરકતી સ્ત્રી. [+]. ‘ઈ' સ્વાર્થ ત.પ્ર.] જુએ બરકત.’ બરમ-દાજ જએક્ બર×દાજ.’ અરકમ-દાર જુઓ ‘ખરકંદાર.’
ખરવું સ.ક્ર. [વા.] મેટેથી બૂમ પાડી ખેલાવવું, હાકલવું. ખરવું ભાવે, દિ.
ખરક્રંદાજ (ભરકન્દાજ) પું. [અર. '' + ફ઼ા, અન્દાજ ્] ઝડપથી બંદૂક કે શસ્ત્ર ચલાવનાર યેદ્ધો, બંક્રિયા. (૨) ઘેાડેસવાર. (૩) જેલર
અરકંદાજી (ખરકન્હાજી) સ્ત્રી, [+ ગુ, 'ઈ'' ત.પ્ર,]ખકંદૃાજપણું ક્રિયા, જાકાર। ‘આ' કૃ.પ્ર.] ખરકએમ, છૂટાં થાય
.
અરી શ્રી. રૂની ગાંસડી
બરકા પું. [જએ ‘બરકવું' +ગુ, બરખાસ્ત ક્રિ. વિ. [ફા.] વેરાઈ જાય એમ, વિસર્જિત, ખલાસ
[ધરેણું
અરશલી સ્ત્રી. એક જાતની વનસ્પતિ અરઘલી સ્ત્રી, ચાંદલા અને પારાવાળું ગળાનું સેાનાનું એક બરચૂરણુ ન. [‘અરણ–પરચૂરણ’ના સાદયે ઊભે થયેલા અર્થહીન શબ્દ] પરચરણ
બરછટ વિ. [રવા.] જાડું અને આકરું કરકરું, ખરબચડું, કાસ.' (૨) કઠણ પ્રકારનું. (૩) કઠણ હૈયાનું ખરછાં ન., ખ... [જએ ‘બરછી’ દ્વારા.] (લા.) તલની સાંઠી,
તલસરાં
ખરી સી. ભાલાના કળાના ઘાટની એક પ્રકારની છરી બરા પું. જિઆ ‘બરછી’ દ્વારા.] (લા.) અરછીના ઘાટના અણીદાર ખીા, ખંપા, (૨) ઊભે। સાંઠા. (૩) વહાણને એક પ્રકાર. (વહાણ )
[અત
અર-જાત વિ. હિઁ ‘બડી જાત.’] (લા.) અસ્પૃશ્ય ગણાતું, બરજોરી સી. [ફા.] એરાવરી, જખરદસ્તી બરડ વિ. [રવા.] તરત ભાંગી પડે તેવું, તકલાદી. (ર) (લા ) પાણીની તાણવાળું (વરસ). [॰ ખેલી (રૂ.પ્ર.) તેાડી વાણી. માણસ (રૂ. પ્ર.) કજિયાળું માણસ] અરઢ-ખેલું વિ. રિવા. + જુએ ‘એલનું' + ગુ, ‘' ફ્.પ્ર.] અટક-બેલું, સાફ સાફ કહી દેનારું. (૨) તેડું ખરવું ન. મિજાગરું. (ર) (લા.) કાંઢાના સાંધે બરવુંર જુએ બરાડવું.’
બરડાઈ,-ઈત વિ. [સૌરાષ્ટ્રના પશ્ચિમ વિભાગના એક પહાડ ખરડા' + ગુ. ‘આઈ ' + ઈતુ' ત.પ્ર.] બરડા પહાડને લગતું. (ર) બરડા પહાડના આસપાસના પ્રદેશને લગતું (૩) પું, પશ્ચિમ સૌરાષ્ટ્રના ભરડા પર્વત આસપાસ રહેતી એક બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિ અને એનેા પુરુષ. (સંજ્ઞા.) અરઢાવું અ, ક્રિ. [રવા.] વચમાંથી વાંકું થયું, રડાવું. (૨) વચ્ચેથી ઊપસી આવવું
બરડી શ્રી, જિએ ‘ખરડ’+ ગુ. ‘ઈ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] રેતાળ
અથવા પથ્થરવાળી હલકી જમીન
અરડું વિ. ખૂંધવાળું
બરડા પું. પૂ ́ઠની ઉપરના ગળા સુધીના શરીરને કરાડરજ્જુવાળા ભાગ, (૩) ‘અરડા'ના આકારના પશ્ચિમ સૌરાષ્ટ્રના એક
Jain Education International_2010_04
બરબાદી
ર
પહાડૂ અને એની ફરતે આવેલા પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) (૩) વહાણની તળેનું ખાખું. (વહાણ.) [॰ થાબડવા (રૂ.પ્ર.) હિંમત આપવી. ૦ નમવા (રૂ.પ્ર.) સખત કામ કરતા રહેવું. એવર (૩.પ્ર.) સખત કામ કરવું એ. • એવડા કરી ના⟨-નાં)ખવે (૩.પ્ર) સખત મંજૂરી કરવી, ગજા ઉપરાંત મહેનત કરવી. ૦ ભારે થવા (રૂ.પ્ર.) દેવું ખૂબ વધી પડયું. ॰ ભાંગી જવા (કે પઢવા) (રૂ.પ્ર.) ભારે આપત્તિ આવી પઢવી] અરણી સી. ચીનાઈ માટીનું કે પાલિશ કરેલી સપાટીવાળું યા કાચનું અથાણું ઘી તેલ વગેરે ભરવાનું કાઢી કે નળાના આકારનું વાસણ, અણી [આવતી મશાલ, બેટી બરણેટી ી, બંને છેડે સળગાવેલી ગાળો ગાળ ફેરવવામાં ખરણેા પું. જિઓ ‘બરણી;' આ પું.] મેાટી બરણ, ખેણે અર-તરફ્ ક્રિ. વિ. [ફા. + અર.] નાકરીથી દૂર થયેલું, નેાકરીમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવેલું, ડિસ્મિRs' બરતરફી. [ + ગુ. ‘ઈ ' ત.પ્ર.] નાકરીમાંથી દૂર કરવા પણું, ‘Îિમિસલ’
ખરદ જઆ ‘બિરદ’– બિરુદ.’ અરદાશ(-સ,-ત) સ્ત્રી. [ફા. બર્દસ્તું] સેવા-ચાકરી, કાળજીવાળી સેવા. (૨) પરેણાગત, મહેમાનગીરી. (૩) ક્રિ.વિ ખમી ખાવામાં આવે એમ. [॰ કરવું (રૂ.પ્ર) ખમી ખાવું] ખરદાશી(-સી)` વિ. [ + ગુ. ‘ઈ’ ત.પ્ર.] સેવાચાકરી કરનાર ખરદાશ (-સી)3 સ્રી, [+ ગુ, ઈ ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ
અરદાશ(૧-૨),’
બરદાસ્ત જ ‘બરદાશ,’
બરદાળી વિ. સ્ત્રી. [જએ ‘ખર’+ગુ. ‘આળું’ ત. પ્ર. + ઈ ’ શ્રી પ્રત્યય. બિરુદ ધરાવનારી. (૨) કૃપા કરવાના વ્રતવાળી ખરક્રિયા વિ. પું, જિએ ‘ખર' + ગુ. ''યું.' ત.પ્ર.] બિરુદ ગાવાનું કામ કરનાર ભાટ-ચારણ, બંદીજન. (૨) વહ્વાન આપનાર માણસ
..
બરફ પું. [અર.] ઠરેલું કે જામી ગયેલું ધનરૂપ પાણી,હિમ બરફ-ગાડી સ્ત્રી. [ + જુએ ગાડી '] બરફ ઊંચકનાર વાહન. (૨) ખરફ ઉપર ચાલવા માટેની ખાસ પ્રકારની ગાડી, ‘સ્ટેજ' બરફ-પેટી . [+ જુએ ‘પેટી.'] બરફ રાખવાની પેટી, ‘આઇસ-મૅક્સ,’ [માવાની એક મીઠાઈ બરફી સ્ત્રી, [ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] બરફના દેખાવની દૂધના બરફી-ચૂરમું [જુએ ‘ચૂમું.’] બરફીની માફક ઠારી નાનાં ચારસ ચકતાં પાડીને કરેલું ચૂર અરબઠ ત. એ નામનું એક હથિયાર [બડબડિયું ખરખઢિયું ન. [+ ગુ, 'યુ' ત.પ્ર.] ‘બડબડાટ. (૩) પરપેટ, ખરખરાડી જી. [‘ખરખર' (રવા.)+ ગુ, ‘આર્ટી' રૃ.પ્ર.] અડબડાટી [છેડી ખેલનારું ખરખરિયું વિ. [ખરખર' (રવા.) + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] મર્યાદા અરબરી સ્ત્રી. ['ખરખર’ (રવા.) + ગુ. ‘ઈ ' ત...] ઉદ્ધતાઈ અરબલે હું આદુના કંદની નીચે ભેાંચમાં રહેલી ગાંઠ અરબાર પું. ઘઉં, તુવેર વાલ ચણા વગેરે આધેલું અનાજ, આલે [ન્યર્થ. (૩) ૨૬ બરબાદ ક્રિ.વિ. [ફા.] પાયમાલ, નષ્ટ, વસ્ત. (ર) નકામું, બરબાદી સ્રી. [ફા.] પાયમાલી. (૨) નકામા વ્યય