Page Text
________________
પ્ર-હર
૧૫૦૯
પ્રાગભાવ
પ્ર-હર . સિં] સાડાસાત ઘડી કે ત્રણ કલાકને દિવસ પ્રાકટથ ન. [સં] પ્રગટવું એ, પ્રગટ થયું છે, જન્મ લેવો રાતને તે તે સમય, ત્રણ હેરા કે બે ઘડિયાંને સમય, એ, અવતરવું એ (ટે ભાગે પરમાત્મા તેમ ગુરુએ પહાર. (જ.)
વગેરે માટે જ આ શબ્દ રૂઢ છે.)
પ્રાસંગિક પ્ર-હરણ ન. [સં] પ્રહાર. (૨) ફટકારવાનું કે વીંઝવાનું પ્રાકરણિક વિ. [સં.] પ્રકરણને લગતું, પ્રસ્તુત, પ્રકૃત, શસ્ત્ર. (૩) લડતી વખતે ફેંકવાનું હથિયાર, અસ્ત્ર પ્રાકામ્ય ન. [સં] ઇરછા પ્રમાણે કાર્ય કરવાની ઈશ્વરી પ્ર-હરવું સ. કે. [સ, પ્ર-ટૂ-૬, તત્સમ] પ્રહાર કરવા, મારવું, શક્તિ (આઠ મહાસિદ્ધિઓ માંહેની એક)
વીંઝવું, ઠેકવું. પ્રહરાનું કર્મણિ, કે, પ્રહરાવવું છે,,સ.કિ, પ્રાકાર છું. [સં. પ્રમા-ભાર] કેટ, કિ , દુર્ગ, ગઢ પ્રહરાવવું, પ્રહરાવું જ “પ્રહરવું'માં.
પ્રાકાર-મંતિ (-મહિડત) વિ. [સં] કલાવાળું, કિલ્લેબંદ પ્રહરિયે પુ. ઈસ પ્રહરી + ગુ. “ઇયું ત. પ્ર.), પ્રહરી વિ. પ્રાકૃત વિ. [સં] સામાન્ય વર્ગનું, સામાન્ય જનસમુદાયનું. [સ, ૫. પહેરે ભરનાર ચોકીદાર, પહેરેગીર, સંત્રી (૨) શિષ્ટ સંસ્કાર વિનાનું, અશિષ્ટ, (૩) લૌકિક. (૪) પ્ર-હર્તા વિપું. [.] પ્રહાર કરનાર
નીચ, હલકું, સાધારણ કોટિનું. (૫) ન.,ી. [સં. ન.] પ્ર-હર્ષ પં., -ર્ષણ ન. [સં.] ઘણે હર્ષ, ઘણે આનંદ, ધણી વૈદિક ભાષામાંથી સંસ્કૃત ભાષાની સમાંતર વિકસી આવેલું પ્રસન્નતા
[છંદ. (પિંગળ) ભાષાસ્વરૂપ (જેમાં પાલિ અર્ધમાગધી મહારાષ્ટ્ર શૌરસેની પ્રહર્ષદ , મહર્ષિ શ્રી. સિંએ નામને એક ગણ મેળ
માગધી પૈશાચી અને અપ્રભંશ વગેરે અનેક પ્રાંતીય પ્ર-હર્ષિત વિ. [એ. પ્રાર્ધ + સ રત તાપ્ર.] પ્રહણ, આનંદિત બોલીઓ-ભાષાઓને સમાવેશ થાય છે.) (1) (મુખ્ય) પ્ર-હસન ન. [સં] દુર્ગણોની મજાક ઉડાવનારી એક પ્રકારની મહારાષ્ટ્ર પ્રાકૃત ભાષામાંથી અપભ્રંશ દ્વારા વિકસી
નાટય-કૃતિ, એક રૂપક, “કોમેડી' (દ.ભા.), “ફોર્સ (ન.લ.) આવેલી ભારત-આર્ય કુટુંબની બધી અર્વાચીન ભાષાઓનું (નાય.)
એક સામાન્ય નામ. (સંજ્ઞા.) પ્ર-હસિત ન. [સં.] અત્યંત હસવું એ, (૨) હાસ્ય રસના પ્રાકૃત-કાલ(-ળ) . [સ.] વૈદિકી ભાષામાંથી પ્રાકૃત ભાષાઓ છ પ્રકારોમાંનું એક પ્રકારનું હસવું એ. (નાટ.)
નીકળી ત્યારથી અપભ્રંશ ભાષાના અસ્ત સુધીને ઈ.સ. પ્ર-હસ્ત . [સ.) ખુલી હથેલીવાળો લાંબો કરેલો હાથ. ૧૨ મી સદ્દી સુધીને ૧૫૦૦થી ૨૦૦૦ વર્ષોને સમય-ગાળે (૨) પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે રાવણને એક સેનાપતિ. પ્રાકૃતિક વિ. [૪] પ્રકૃતિને લગતું, કુદરતને લગતું, કુદરતી, (સંજ્ઞા.)
નેચરલ' (મ.૨). (૨) સ્વાભાવિક. (૩) ભૌતિક, પાર્થિવ, પ્ર-હાણ ન. [સં] હાનિ, હાણ, નુકસાન (૨) નાશ પંચભૂતાત્મક, “ફિઝિકલ” (મ.ન.) પ્રહાર ૫. [સ.] પ્રહરવું એ, માર માર એ. (૨) ઘા પ્રાક- વિ. [સં. પ્રા નું સંધિથી અષ વ્યંજનથી શરૂ થતા
કર એ. (૩) આઘાત, ફટકે, માર, ઝાપટ, ઝટકા શબ્દો પૂર્વે: “પ્રાક-કાલ વગેરે] પૂર્વનું, પ્રાચીન કાલનું પ્ર-હારક વિ. સિં.] પ્રહાર કરનાર [આવ્યું હોય તેવું પ્રાક-કથન ન. [સં.] આરંભના બે બેલ, ભૂમિકા, આમુખ પ્ર-હારિત વિ. [૪] પ્રીજ પાસે જેને માર મરાવવામાં પ્રાકૃ-કાલ પું. [સં.) પૂર્વને સમય. પ્રાચીન જમાને પ્ર-હાર્ય વિ. સિં] માર મરાવાને પાત્ર, મારવા લાયક પ્રાકાલીન વિ. [અં] પૂર્વને સમયનું, પ્રાચીન જમાનાનું મહાસ ૫, સિં.] મકરી, મજાક, ઠેકડી, ટીખળ, ટોળ, પ્રાક-તન વિ. [સં.] એ “પ્રાકાલીન.' (૨) પૂર્વે જમનું, ઉપહાસ
થિયેલું પૂર્વ જન્મને લગતું. (૩) ન. ભાગ્ય, નસીબ સન થયેલ, આનંદ પામેલું હાર્ધિત પ્રાગ- લિ. [જઓ પ્રાક;' સ્વર અને લેાષ વ્યંજનથી શરૂ પ્રહેલિ, કા સ્ત્રી, સિં] ઉખાણે, સમસ્યા, કોય, પ્રેબ્લેમ' થતા શબ્દો પૂર્વે “ટેગ;' “પ્રાગૈતિહાસિક” “પ્રાચુદ્ધ' વગેરે) (દ.ભા.) (૨) સમસ્યાપૂર્તિ પ્રકારને ચિત્રકામાં એક જ “પ્રાક–.” ભેદ. (કાવ્ય.)
પ્રાગ ન, [સ. પ્રથાળનું લાઇવ જુઓ “પ્રયાગ.” પ્ર-હા-હલાદ [સં.1 આનંદ, આહલાદ. (૨) પૌરાણિક પ્રાગટય ન. [સં. પ્રાથ; મુ. માં મળવત “1'>“'.] માન્યતા પ્રમાણે હિરણ્યકશિપુ નામના દાનવનો ભક્ત પુત્ર, જુઓ “પ્રાકટથ,' બલિરાજાને પિતામહ (સંજ્ઞા)
પ્રાગ () સ્ત્રી. [સં. પ્રા-> પ્રોજના ગુ. વિકાસમાં] પરેપ્રહ વિ[સં.] નમ્ર સ્વભાવનું, વિનય, વિવેકી
ઢિયું, મળસકું [૦ના દેરા ફવા (રૂ.પ્ર.) અરુણોદય થ. પ્રહવ-ચિત્ત વિ. [૩] નમ્ર અને વિનયી હૃદયનું
૦ વાસવી (રૂ.પ્ર.) પરે વાસવી, મળસકું થવું]. પ્રાઇમર સ્ત્રી અં] બાળપોથી (અયાસ માટેની). (૨) પ્રાગ-વાસ(વાગડ-વાસ્ય) સ્ત્રી. [એ “પ્રાગડ+ “વાસવું.'] કોઈ પણ વિષયનું પ્રારંભિક પુસ્તક
પરોઢિયું થવું એ પ્રાઈ(-ચ)મસ યું. [૪] હવા ભરીને સળગાવવામાં આવતા પ્રાગતિક વિ. [સં. પ્ર-ર જેવા નવા શબ્દને સં. વિકાસ]. એક પ્રકારના ડીવાળો ચલે, “સ્ટવ'
પ્રગતિને પંથે પળેલું. પ્રગતિશીલ, સુધારાવાદી, “પ્રેસિવ' પ્રાઈવેટ વિ. [અં] ખાનગી, પું, રહસ્યમય, ગુપ્ત, (૨) (ચં.ન.), “લિબરલ' (ન દ્વા) થિયે હોય એ પહેલાંનું વ્યક્તિગત પ્રકારનું
પ્રાગનુભવ વિ. સં. પ્રાણ + મનમય, સંધિથી] અનુભવ પ્રાઈસ સી. [] કિંમત, મહય
ની યાદી પ્રાગભાવ ૫. [સં. બાકી અમાર, સંધિથી] તર્કશાસ્ત્રમાં પ્રાઇસ-લિસ્ટ ન. [અં] કિંમત બતાવતી વેચાણના પદાર્થોનું સંચિત પાંચ અભાવે માંહેને એક-પૂર્વે કશું જ નહોતું એ
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |