Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 423

પૂણી-પીટલી
૧૪૫૮
પૂરું
વિલી વાટ, કેપ્ટનલ.' [૦ જેવું (રૂ. પ્ર.) તદન સફેદ રેલ, છેલ. [ પહેલાં પાળ (-:લાં પાળ્યું) (રૂ પ્ર.) આપત્તિ (માંદલું). ૦ને વાઘ (રૂ. પ્ર.) વાત વધારીને કહેવી, રજનું આવે એ પહેલાં ઈલાજ. કીકીને ગળે પૂર (રૂ. પ્ર.) ગજ, ૦ વાળવી (ઉ.પ્ર.) પૂણી બનાવવી. પાશેરામાં પહેલી અશકય વસ્ત]
[(જેમકે “શાખા પૂર' વગેરે) પૂર્ણ (-પેલી-) (રૂ. પ્ર.) માત્ર શરૂઆત].
પૂરી વિ. જિઓ પૂરવું."] (સમાસમાં ઉત્તરપદમાં) માપનું શી-પાટલી સ્ત્રી. [+ જ પાટલી.'] પીંજતી વખતે પૂરક વિ. [સ.] પૂર્તિ કરનારું, “સપ્લીમેન્ટરી (દ. બા), વપરાતું પાટિયાનું નાનું સાધન
સબ્સિડિયરી.” (૨) પું. એક પ્રાણવાયુ (પ્રાણાયામને) પૂણીયા ડું. જિઓ પૂણી દ્વારા. પૂણીઓ વેચનારે વેપારી પૂરણ ન. સિં] પૂરવું એ, દાખલ કરવું એ, ભરવું એ, પૂણું જ “પાણું.”
(૨) પૂરણપોળી વગેરેમાં ભરાતો દાળને લોદ. (૩) પૂત' વિ. સિ.] પવિત્ર, શુદ્ધ કરેલું
ખાડા વગેરેમાં પૂરવાનાં માટી કચરો વગેરે પૂત છું. [સ. પુa> પ્રા. ] પુત્ર, દીકરે. (અત્યારે પૂરણ વિ. [સ. પૂર્ણ, અર્વા. તભવવું જ પૂર્ણ.'(પદ્યમાં) ખાસ વ્યાપક નથી.)
પૂરણ-પૂરી, પૂરણપોળી (ળ) સ્ત્રી. જિઓ પૂરણ” પૂતન સી, [સ.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે મથુરાના રાજા + પૂરી,’ ‘પળી.'] મોટે ભાગે તુવેરની દાળનો ગળે કંસની એક દાસી. (સંજ્ઞા.).
લેદ પડમાં નાખી કરેલી રોટલી, વેડમી પૂતનીકરણ ન. [1] ગંધાઈ દીઠવું એ
પૂરણી સ્ત્રી. જિઓ “પૂરવું' + ગુ. “અણી' કુ.પ્ર.) પૂરવું પૂત-પા૫ વિસિં.] પાપ ધોવાઈ ગયે પવિત્ર થયેલું
એ, પૂરણ. કોમ્પ્લીમેન્ટ.' (૨) (ખાડા વગેરેમાં) માટી પૂતર ૫. [સ. પુત્ર, અવ. તદ ભવ] જએ “પૂત’ – ‘પુતર.' કસ્તર વગેરે પૂરવાનું ઉમેરણ પૂતળ-વિધાન ન. [૪. પુર+વિધાન] જએ “પુત્તલ-વિધાન.” પૂરત (-ત્ય) સી. [૪. પૂર્તિ, અર્વા. તદભવ] (લા) પહેપૂતળા સી. (સં. ૬ ] તલવારની મૂઠના એક ભાગ રામણીમાં અધુરું પૂરું કરવું એ. (૨) એવું પૂરું કરવાની પૂતળી લી. [સ. પુસ્તક પ્રા. પુસ્તક] ધાતુ લાકડું રકમ
પ્લાસ્ટિક વગેરેની સ્ત્રી-આકૃતિ. (૨) આંખમાંની કીકી, પૂરતલ વિ. જિઓ પૂરવું' દ્વારા] પૂરનારું રેટિના.(૩) કઢી ભેંસ. (૪) કવા કે કેસને એક ભાગ. પૂરતું વિ. [જઓ “પૂરવું' + ગુ. ‘તું' વર્ત. ક] જોઈયે (૫) (લા.) ખબસરત શ્રી. [૦ તારે (રૂ. પ્ર.) બહુ જ તેટલું, પર્યાપ્ત. (૨) સંપૂર્ણ વહાલું. ફરી જવી (રૂ. પ્ર.) મરતી વેળા આંખ ફરી જવી. પૂર-પાટ કિ.વિ જિઓ પૂર” “પાટ.'] (લા.) પ્રબળ ૦ બાંધવી (ઉ. પ્ર.) અપકીર્તિ ફેલાવવી. ઊંધી પૂતળીનું વેગથી, ઝપાટાબંધ
Àાય એમ (૨. પ્ર.) ચંચું
પૂર-બહાર (-બા:૨) પું. [૩] પૂર્વ રીતે ખીલી ઊઠવું પૂતળું ન. rછે. ઉત્તર->પ્ર. પુરમ-] ધાતુ માટે લાકડું પૂરવ-છાયા જુઓ “પૂર્વ-જાયે.' [કર્મણિ, સ.ફ્રિ.
પ્લાસ્ટિક વગેરેની માનવાકૃતિ. (૨) (લા.) અણસમઝુ, જડ, પૂરવવું સક્રિ. [જ એ પૂરવું.'] પુરવણી કરવી. પૂરવાયું ભેટ. (૩) નામનું, દેખાવનું. (૪) પ્રતીક. (૫) બાવલું, પૂરવું સ.ક્રિ. [ q->પ્રા. દૂર- પ્રા. તસમ] (અ )
સ્ટેચ્યું,” “ઍવિંછ.” [-ળા જેવું (રૂ. પ્ર.) બેથડ, જડ] પૂર્ણ કરવું, ભરવું, દાખલ કરવું. (૨) પૂરું પાડવું. (૩) પૂતાત્મા છું. સિ. પૂa + આત્મા] જેને આત્મા પવિત્ર હોય દાખલ કરી બંધ કરવું. (૪) જંક ભરવી. (૫) કેદ કરવું, તે પુરુષ. (૨) વિ. પવિત્ર આત્માવાળું
અટકાયતમાં રાખવું. પુરાણું કર્મણિ, ક્રિ. પુરાવવું પ્રે., પતિ, ગંધ (-ગ-) વિ. [સં.] દુર્ગધવાળું
સ, કિ. પ્રતી-કરણ ન. [૪] જુઓ “પૂતનીકરણ.
પૂરા જઓ પો.' પૂકાર છું. સિં] પોકાર, બૂમ
પરિયા પું, સ્ત્રી. [હિં. કું.) એ નામનો એક રાગ, (સંગીત.) પૂનમ (-મ્ય) સ્ત્રી. . પૂfમાં > પ્રા. પુનમ] હિંદુ પૂરી સી. તળેલી નાની રોટલી, પાળી મહિનાને પંદર દિવસ (ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રમાં), પૂરી-પકેડી ઝી. આંબલી વગેરેના ખાટા મસાલેદાર પુનમ. (સંજ્ઞા.)
[‘ઈ' ત.પ્ર.] પુણ્યશાળી ઉકાળામાં બાળીને અપાતી પૂરી નિયું, પૂની વિ. [સં. પુ03 પ્રા. પુન + ગુ. ‘ઈયું- ૫૨ ૫. સિં.] એલ(ચંદ્ર)વંશના રાજા યયાતિનો પુત્ર કે પ્રનિયર ન. ફાટેલા કપડાને ચડાવવામાં આવતું નવું કપડું જેમાંથી કૌરવ પાંડવો ઉતરી આવેલા. (સંજ્ઞા.) પૂ૫ છું. [સં.] જ એ “અપૂપ.”
પૂરુ-વંશ (-વશ) પું. સં.] પૂરુ રાજાના રાજવંશ, (સંજ્ઞા.) પૂ૫૬ ન. [. qય ને વિકાસ] જએ “પચ'–પસ.”
પૂરુષ છું. [સં] જ એ પુરુષ.” (સં. માં પણ વેદની પૂ૫ કેિ.વિ. [૨૧.] પૂ' એવા અવાજથી
જેમ વૈકહિપક રૂપ) પૂમ સ્ત્રી. [ફા. પુખ ] રૂપી જતાં ઊડતી ઝીણી રુવાંટી. પૂરું વિ. [જુઓ “પૂરવું' + ગુ. “ઉં' કુપ્ર.] પૂર્ણ, “કુલ.”
(૨) કાપડ ઉપરનો સુંવાળે અંશ. (૩) બારીક રુવાડું (૨) પૂરતું, પર્યાપ્ત. (૩) (લા.) કાબેલ, હોશિયાર, કુશળ, પૂમડી સી. [જ પૂમડું' +ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાનું પાકું. [ ઊતરવું (રૂ.પ્ર) માન-સહિત પાર આવવું. (૨) પૂમડું, નાનું પતું (કપડાનું કે રૂનું)
સફળ થવું. (૩) ધર-કધર થવું. ૦ કરવું (રૂ. પ્ર.) અંત પ્રમ ન. જિઓ પૂમ' + ગુ. ‘ડું ત.ક.][જએ “પૂમડું.' લાવવો. (૨) મારી નાખવું. ૦ થવું (રૂ. પ્ર.) ગુજરાન પૂર' વિ. [સં.] પૂરેપૂરું, પૂરું, પૂર્ણ, (૨) ને. પાણીની ચાલવું. ૦ ૫ટવું (રૂ.પ્ર) પહોંચી વળવું, પૂરું ઊતરવું.