Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 378

પાતાર
૧૪૧૩
પાદકણું
વગેરેને
પાત્રતા સ્ત્રી.. -ત્વ ન. સિં] યોગ્ય હોવાપણું, યોગ્યતા, પાતા વિ, પૃ. [સ, પું.] પાલક, પાલન કરનાર (પુરુષ) લાયકાત. (૨) હક, અધિકાર, એલિજિબિલિટી' પાતારી જી. ઠેઠ સૌથી ઉપરની સાપણનું પાટિયું. (વહાણ) પાત્ર-નિરૂપણ ન. [.] પાત્રોની રજૂઆત પાતાલ(ળ) ન. [સં] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે પૃથ્વીની પાત્રનિર્માણ ન. [સં.] નાટક-કૃતિઓમાં તે તે પાત્રનું કાર્ય નીચેના સાત લોકમાં છેલ્લો લોક કે દુનિયા.(૨) સિંધમાં નક્કી કરી આપવું એ
[બ.ક.ઠા.) કરછના રણની ઉત્તર સરહદ નજીકને એક પ્રાચીનતમ દેશ પાત્ર-લક્ષી વિ. [સં, S.] નાટયને ઉદ્દેશીને રહેલું, “ડ્રામેટિક’ અને એનું પાટનગર,સિંધ હૈદરાબાદ અને એના પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) પાત્ર-વિધાન ન. [૪] કલા-દષ્ટિએ પાત્રાનું આલેખન [નાં પૂતળાં લાવવાં (રૂ. પ્ર.) બહુ મુશ્કેલ કામ ધીરજ પાત્ર-વૈવિષ્ય વિ. [સ.) નાટય-રચનામાં પાત્રોની ભાત અને ગુપ્ત રીતે સાધવું. ૦ ૬ (રૂ. પ્ર.) મહા મુશ્કેલ ભાતની સ્થિતિ કામ કરવું. માંથી વાત લાવવી (ઉ. પ્ર.) ગમે તે રીતે પાત્ર-શુદ્ધિ શ્રી. [સં.] જુઓ ‘પાત્ર-સરકાર.' નાટક-રચનામાં
પી બાતમી મેળવવી. માં પગ હવા (રૂ. પ્ર.) ઉપરથી પાત્રનાં નિરૂપણ હાવ ભાવ વગેરેની એકરૂપતા સાધારણ લાગતું બાહોશ અને ખંધું. ૦માં પેસવું પાત્ર-સર્જન ન. [સં.1, પાત્ર-સંકલન (સલના) અમી, (-પેસાડવું) (રૂ.પ્ર.) શરમાવી દેવું. ૦માં પેસી જવું (સ્પેસી-) [સ.] જ પાત્ર-વિધાન.”
[પાત્ર-શુદ્ધિ (રૂ. પ્ર.) બહુ ઊંડે ઊતરવું. (૨) શરમિંદુ બનવું. (૩) પાત્ર-સંસ્કાર --સંસ્કાર) છું. [સ.1 ઠામ સાફ કરવાં એ, અદશ્ય થવું.
પાત્રાલેખન ન. સં. guત્ર + આજેલનો જુઓ “પાત્ર-વિધાન.” પતાવ(-ળ) શું + જ “ક.'] જમીનમાં શારડી પાપકરણ ન., બ,વ, [સ, પત્ર.+ સં. ૩પ-નાળ] વાસની નાખીને ઊંડે સુધી લઈ જવાને , એર'
માંડણીને શોભા આપે તેવાં સાધન પાતાવ(-ળ-ખંઢ (-ખ૩) પું. [સં. જઓ પાતાલ-લોક.' પાથણ (-શ્ય) રહી, ઝીણું ઘાસ સરી ન પડે એ માટે મેળા પાતાલ(ળ)-જંત્રી (-જત્રી) શ્રી. [+ાએ ‘જંત્રી.] ઉપર પૂળાઓને થર કરવાની ક્રિયા (લા.) ઊંડી મસલત
પાથણચૂર (૨૫) ખી. એ નામની એક વનસ્પતિ પાતાલ(-
ળ ની (જન્સી) વિ. [+ જ “જંત્ર”+ ગુ. પાથરડી ડી. એ નામને એક છોડ ઈ' ત. પ્ર.) (લા.) ગમે ત્યાંથી ગમે તે રીતે બાતમી - પાથરણ ન. [જએ “પાથરવું' + ગુ. “અણ” કુ.પ્ર.] પાથરવાની મેળવનાર
[ખટપટ અને ઊંડા હૈયાની સીિ ક્રિયા. (૨) પથારી, બિસ્તર, પાથરવાનું કપડું. (૩) (લા.) પાતાલ(-
ળ કી સી. [+જ દેડકી.”] (લા.) બહુ પૈસાનું રોકાણ. (૪) મિલકત (સ્થાવર-જંગમ) પાલ(ળ)-નિવાસ રૂં. [૪] પાતાળમાં જઈ રહેવું એ પાથરણું ન. જિઓ પાથરવું' + ગુ. “અણું' ક. પ્ર.] પાથરવું પાતાલ(-ળનિવાસી વિ., સિ., પૃ.] પાતાળનું નિવાસી, એ. (૨) (ખાસ કરી) મરણના શેક માટે આવનારાંઓને પાતાળમાં રહેનારું
માટેની બિછાત. (૩) (લા.) બેસણું. [ણે જવું (રૂ. પ્ર.) ૫tતાલ(ળ)-પાણી ન.[+જએ પાણી.'] પાતાળ-પૃથ્વીના ખરખરે કરવા જવું. તેણે બેસવું (-બેસવું) (રૂ. પ્ર.) મરનાર પેટમાં રહેલું પાણી. (૨) બેરિંગનું પાણી
પાછળ બેસણું કરવું પાતાલ(-ળ)પ્રદેશ પું. સં. એ “પાતાલ-લે.' પાથરવું સ. ક્રિ. સિં. પ્ર--ત- પ્રા. પરંવ-] (જમીન પાતાલ(-ળ)-ચંગ (ચત્ર) ન. (સં.] વેધકીય એક સાધન ઉપર પહોળું કરી ફેલાવવું. (૨) બિછાવવું. (૩) (લા.) પાતાલ(-ળ-લોક છું. [સં.] પાતાળને પ્રદેશ
રોકાણ કરવું (નાણાંનું). (૪) સ્થાવર જંગમ મિલકત ઊભી પાતાલ(ળ)-વાસ વિ (સં.] જઓ “પાતાલ-નિવાસ.' કરવી. પથરાવું કર્મણિ, કિં. પથરાવવું છે., સ. કે. પાતાલ(-ળ)વાસી વિ, સિં, પૃ.] જુએ “પાતાલનિવાસી.” પાથરો છું. [સં. પ્રસ્તાવ- પ્રા. પથ-] પાથરવું એ, પાતળિયું વિ. [+ગુ. Wયું છે. પ્ર.] પાતાળને લગતું, પાતાળનું, (જમીન પર) લાવવું એ. (૨) ચામડાના જ ના કાસને (૨) પાતાળમાં ઘણે ઊંડે પહોંચેલું
ટુકડે. (૩) મેલ કાપ્યા પછી ખેતરમાં નાખેલ-પાથલે પતિત વિ. [સં.] પાડેલું, પડાવેલું
ત્યાં ત્યાંને વાત પતિવ્રત, -ત્ય ન. [સં] એક જ પતિને વફાદાર રહેવું એ પાથેય ન. સિં.] (પ્રવાસમાં ખાવા માટેનું) ભાતું પાતું ન. સિં, પત્ર- પ્રા. ઉત્તમ-] પાંદડું ટિપડી પાથે સી. ના કુલ-છેડ પાતેલી સ્ત્રી. [ઓ “પામેલું' + ગુ, “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય ] તપેલી, પાદ પું. [સં.] ચરણ, પગ, ટાંગે, “લેગ.' (૨) ક કે પાકેલું ન. એ “તપેલું –ટોપ.
કડીમા ચરણુ-રૂપ એકમ, “કુટ.” (૩) ચેાથો ભાગ, ચોથો પાત્ર' ન. [સં] ઠામ, વાસણ, (૨) નદી કે તળાવ વગેરેનું અંશ (અધ્યાય પ્રકરણ વગેરેને) (૪) સમાસમાં માન પટવાળું તળ (જેમાંથી પાણી વહી જતું હોય). (૩) (લા) આપવા ઉત્તર પદમાં “ગુરુ-પાદ” “આચાર્ય-પાદ” વગેરે કથા કે વાત (નાટકાદ)માં આવતી કઈ પણ વ્યક્તિ. પાદ પં. જિઓ “પાદવું.] \ઠમાંથી પવન ટો એ, (૪) નાટયરચનામાં તે તે કૃતિમાંની તે તે વ્યકિતને સ્વાંગ વાટ' (અભિનય માટે). (૫) વિ. [સં., ન.] યોગ્ય, લાચક, પદકણું વિ. [જ “પાદવું.' + ગુ. “કું' સ્વાર્થે + “અણું” અધિકારી, હકદાર, ‘ડિલવિંગ,’ ‘એલિજિબલ'
કુ.પ્ર.] (લા.) ડરપોક, બીકણ (“ભયથી પાટી રહે તેવું પાત્ર રહી. [જ “પાતર.] જુઓ “પાતર.
કહેવા)
'