Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 363

પંચાળા
૧૮
પંચાળી' (પરચાળ) શ્રી. [સં. પાશ્ચાજી] (પાંચાલ દેશની પંચ (પ-ચો) ૫. [સં. ઘર- પ્રા. પંચમ-] ગંજીફાનું
રાજપુત્રી) પાંચાળી, દ્રોપદી (પાંચ પાંવની પની). (સંજ્ઞા.) પાંચ દાણાનું પાનું, પજે. (૨) ગીલીદંડાની રમતમાં પંચાળી (પચાળી) વિ. જિઓ પંચાળ' + ગુ. “ઈ' દાંડાથી ગીલીને ઠોક મારી ગીલી દૂર ફેંકવાની રીત
ત. પ્ર.] પંચાળ (સૈરાષ્ટ્ર) દેશભાગને લગતું, પંચાળિયું પંચોતરે ૫. સિં ગ્રોસવ-> પ્રા. પોતામ-1 સે પંચાકી (પચ્ચાકી) વિ. સં. ૧% + મરી, પું.] પાંચ ફેરબદલો વગેરે ઉપર લેવાતે પાંચ ટકાને દર કે કર. અંકેવાળું (નાટક)
(૨) ભાડું વગેરમાં કાપી અપ.તા પાંચ ટકા બ. વ. સં. વસ્ત્ર + અકા ઝાડનાં પચાતરી ડી. સિં. ઉત્તર પ્રા. રોબિ ખેતર છાલ પાંદડાં ફળ ફુલ અને મળ એ પાંચ અંગ. (૨) ન., ઉપરના લેણામાં પાંચ ટકાનો લેવામાં આવતો વધારે એ. ૧. તિથિ વાર નક્ષત્ર યોગ અને કરણ એ પાંચ અંગ પંતપંતરે વિ., ૫, જિઓ “પ-ર્ષિ)ચેતેર”+ગ. “એ” બતાવવામાં આવ્યાં હોય તેવું ળિયું કે પુસ્તિકા, સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જઓ “પંચેરિ.' ઢપણું, “આમનાક, કેલેન્ડર
પંપિં) તેર વિ. સિં. પશ્ચરિ -પ્રા. પંરરિ તારા] પંચાંગનત (પગા-) વિ. સિં, S], પંચાંગ-કાર સિત્તેર અને પાંચની સંખ્યાનું સિંખ્યાએ પહેલું (પચા) વિ. સિ.] તિથિ વાર વગેરેવાળું ટપણું તૈયાર પં(પિંતેર-વિ. [+ ગુ. “મું ત. પ્ર.] પંચોતેરની કરનાર જોતિષી
(પ) તેરિયા વિ, પૃ. [+ગુ થયું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પંચાંગલેપ (પચાર . ] ઝાડનાં પાંચ અંગેને કોઈ પણ સૈકાના ૦૫ મા વર્ષમાં દુકાળ, પંચાત વટી બનાવેલે ઔષધીય મલમ
પંચપચાર (પોપચાર) . [સં. ૧% + ૩૨-] ગંધ પંચાંગ-શુદ્ધિ (ખ્યા રહી. સિં.1તિથિ વાર નક્ષત્ર યોગ પુષ્પ ધૂપ દીપ અને નૈવેદ્ય ધરવાને પૂજનમને વિધિ
અને કરણ બરાબર આકાશ સાથે મળી રહે એ પ્રકારની પંચપવિષ (પાપવિલ) નબ. વ. [સં. પ% + ૩પ-fa] નિષ-તા.
આકડાનું દૂધ-ઘારનું દૂધ-લાંગલી-ધ-કણેરનું દૂધ એ પાંય પંચાંગિક (
પચાગિ) વિ. [સ. પન્ન + આ]િ પાંચ ઊતરતી કોટિનાં ઝેર પંચાંગી' (પચ્ચાગી) વિ. [સં., s] પાંચ અંગવાળું પંચેરી સહી. બાયું અને પાંસરીને જોડનાર લાકડાની પટ્ટી પંચાંગી* (પજ્યાગી, જી. [સ. પન્ન + અ + પાંચ પંચાલ(ળ) ન. સ. કાર] પાંચનો સમૂહ અંગોને સમૂહ
પંચોલં(-ળું) . [ + ગુ. “ઉં' ત. પ્ર.] એકી સાથે કરાતા પંચિક (પશ્ચિક) વિ. [સં.] પાંચનું બનેલું [સમુહ પાંચ ઉપવાસ પંચિકે (પચિકા) શ્રી [સં.] પાંચ ખંડ કે અધ્યાયે પંચાળિયું (પંચેળિયું) . ચિચોડામાં વપરાતું એક સાધન પંચિયું ન. નાનું નાહવા માટેનું કે ઘરમાં પહેરવાનું ફાળિયું, પંચળી (પંચોળી) મું. સિં. પશ્ચનિ ->પ્રા. વોર્જિઅ-1 ધિતલી
ગામના પંચકુળમાંનો એક અધિકારી. (૨) બ્રાહ્મણ પંચિગ (પરિચ$) નિ. [એ.] કાણાં પાડતું (યંત્ર)
વાણિયા સુતાર આહીર વગેરેમાંની એક અટક અને પંચ (પી ) સી. [સ. ૧a + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] એને પુરુષ. (સંજ્ઞા.) (પાંચ નંગ જડયાં હોય તેવી) નાકની ચની (રતીઓની). પંચોળી સી. ચિરોડાના માતમાં બેલા ખડાં ભેગાં રાખ(૨) (લા) મફકી, મજાક. (૩) જપ્ત કરી સીલ લગાવવું નારા લાકડાને ટુકડે. (૨) ગાડાનાં તરેલાંની અંદરની એ (પંચ રૂબરૂ થતું)
બાજએ રાખવામાં આવતો સાંબેલ જેવો લાકડાના ટુકડા પચી (પી ) મો. [એ. “પંચ' +ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે તા.પ્ર.] કે ચેરસ પટ્ટી સુતારનું કાણું પાડવાનું એક ઓજાર
પંચોળી-બંધણું ન. [જ પંચોળ+ સં. -> પંચી (પ-ચી) મું. [૩. પ્રવીનું લાઇવ પ્રપંચી, ઠગ, પ્રા. પંપાળમ-] તરેલાનું ઘાંસરું અને કાઠિયું એ બંનેને જેતારે, લુર માણસ
નારું દેરડું, પંચોળી તથા કઠિયામાં કાણું પાડી એ બધપંચીકરણ (પી -) ન. [સ.] સુષ્ટિના વિકાસમાં થયેલું વાનું દોરડું કે વાધરી પાંચ મહાભૂતનું વિશિષ્ટ પ્રકારનું મિશ્રણ
પંચેલું (પંચોળું) જ પંચોલું.' પંચીગર વિ, મું. જિઓ “પચી+ ફા. પ્રત્યય.] નાકની પંત-પિ)ચ્યાશી(સી) જુએ “પંચાશી.' ચેની તેમજ વીંટી વગેરેમાં નંગ જડવાનું કામ કરનાર પ(-
પિયાશી-સી-મું જુઓ પંચાશી-મું” (માણસ કારીગર
[ખીલી કાઢવાનું એક એજાર પછાલે . નોકર, (૨) સીની પાછળ પાછળ કરનાર
ન. [૪] લાકહાં જેડા વગેરેમાંની પંછાલોર પું. ફેડલો, કેલો, કેડે. (૨) ડલામાં પાણી પંચ ન. સિં. [a>પ્રા. પંરમ- ઉચ્ચા. અનુનાસિક પંજડી સી. [સ. પશ્ચ દ્વારા] પાસાની રમતમાં ત્રણ પાસાને પાંચને સમૂહ.] પાંચને ધડિયે કે પાડે
દાવ પચેંદ્રિય (
૫રિદ્રય) સમી. સિં. ઉa + દ્રિપ ન] અખ પંજર (૫૨) ન. સિં.] પાંજરું, પીંજરું કાન નાક જીભ અને ચામડી એ પાંચ જ્ઞાનેંદ્રિય પંજરી સી. [ જુઓ “પંચાછરી'નું લાઇવ.] એ પંકિય-ગમ્ય (પ-ચેન્દ્રિય-) વિ. સં.] પાંચ જ્ઞાનેંદ્રિયેથી પચાછરી.' [આપવી (ઉ.મ.) માર માર. ૫ાક ન શકાય તેવું
(ર.અ.) સખત માર]