Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 291

નેવાં-વળી
૧૩૨૬
નમિષારણ્ય
ફળિયામાં સામે ઉભા રહેતાં ઘરના બારણાના સડલા ન નેહ-નમણું વિ. જિઓ નેહ’ + “નમણું.'] સનેહને લઈ દેખાય તેવું નીચા છાપરાવાળું (ધર)
શેભા આપતું
[ભંગાણ નવાં-વળી હતી. જિઓ ને' + “વળી,'ભીતથી લઈ નેવાં નેહ-ભંગ (-ભB) ૫. [જ એ “હ' + સં] સનેહ-ભંગ, પ્રેમમાં ચેતાં હોય ત્યાંસુધીનું એક ઢાળિયું છાપરું
નેહ-ભીનું વિ. જિઓ નેહ' + “ભીનું.”] (લા.) ખૂબ જ નેવી સ્ત્રી. [અં.] સર્વ પ્રકારનાં દરિયાઈ સાધનવાળી પ્રેમાળ, પ્રેમાતુર
[‘નેહ.” (પર્વમાં) દરિયાઈ સેના, ‘નેવલ–આમ,’ ‘નવલ-ફેર્સ
નેહ પં. જિઓ નેહ' + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ નેવી-ધૂ વિ. [અં.] સમુદ્રના પાણીના રંગ જેવા રંગનું નેહી ક્રિ. વિ. દરરોજ, હંમેશાં, નિત્ય, પ્રતિદિન નેવુ(-૬) વિ. [N. નવાસ>પ્રા,નવર દ્વારા] એંસી અને નેહરી સ્ત્રી, જઓ ને.' (૨) ઘાઘરી દસની સંખ્યા
[પહોંચેલું નેહરી સ્ત્રી. માથામાં નાખવાનું એક જાતનું તેલ નેવ(-)-મું વિ. [+ગુ. ‘મું' ત.પ્ર.] નેવુંની સંખ્યાએ નેહ-વંતું (વતું) વિ. જિઓ “નહ' + સં. ૧a>પ્રા. વંત નેવું જુએ “નg.”
+ ગુ. સ્વાર્થે “ઉં' ત. પ્ર.] સ્નેહાળ, પ્રેમાળ નેવું ન. સિ. નીત્ર પ્રા. નિવેમ-] જુઓ ‘નેવ.' નેહારી એ 'નિહારી.”
[(વહાણ) [-વાંનાં પાણી મેમે (રૂ.પ્ર.) અશકય વાત.- મૂવું (રૂ.પ્ર.) નેહાવ ન. વહાણ ઊંધું ન વળે એ માટે ભરવામાં આવતા ભાર. મુલતવી રાખવું]
નેહાળ વિ. [જઓ નેહષ્ણુ. આળ.' ત. પ્ર.] જ “હ-વતું.” નેવુંનું જ એ “નવુ-મું.'
નેહી વિ. [જ “હ' + ગુ. ‘ઈ ' ત...] પ્રેમી પુરુષ. નેવ્યાસી(-સી) જ “નવાસી.'
(૫ઘમાં.) નેવ્યાંશી(-સી)નું જ “નવાણી-મું.” [રાષ્ટ્ર-પ્રજા નેહી- પુ. [+ 'ડો' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પ્રેમી પુરુષ. (પઘમાં.) નેશન ડી. કિં.] કઈ એક દેશમાં વસતા સમગ્ર પ્રજ, નેળ (નેલ્થ) સ્ત્રી, સિં, નબેઉ બાજ શારિયાં કે ખેતરોની નેશનલ વિ. [અ] રાષ્ટ્રને લગતું, રાષ્ટ્રિય, પ્રજાકીય વાર હોય તેવી સાંકડી ગાડા-વાટ, નેળિયું, ગાડાં જવાને નેશનાલિઝમ ન. [સં.] રાષ્ટ્ર-વાદ, પ્રજા-વાદ
સાંકડે માર્ગ નેશનાલિઝેશન ન. [સ., રાષ્ટ્રિયી કરણ
નળ સ્ત્રી [સ. નારી] હુક્કાની નળી નેશનાલિસ્ટ વિ. [સં.] પ્રજા-વાદમાં માનનારું, રાષ્ટ્રવાદી નેળિયું (નૈળિયું, ન. [જ “કેળ + ગુ. “ઇયું સ્વાર્થે ત. નેક્ટ વિ. [સં. ૧ + $g, સંધિથી] ન ઇચ્છેલું. (૨) નિષિદ્ધ પ્ર.] જુઓ બળ.' (૩) હીન કેટિનું, નઠારું. (૪) ન. અનિષ્ટ
નેળિયો !. [જ “ળ” દ્વારા. જેમાં ચલમ ખોસવામાં નેટી રજી. [+. “ઈ' ત..] સત્યાનાશ, પાયમાલી આવે છે તે હુક્કાની ઊભી નળી, હુક્કાને મેર નેસ વું. (સં. નિવેરાપ્રા.નua] જંગલ પ્રદેશમાં વસતા નં (ને) જ ને.' માલધારીને રહેવાનું ઘાસ-પાલાનું કંપડું. (૨) એવાં ઝૂંપડાં- નૈકટ ન. [૪]નિકટપણું, નિકટતા, નજીક હોવાપણું, સમીપતા એના સમહનું નાનું વસેલ ગામડું, ગોઠડું
નૈકતિક વિ. [સં.] અપ્રામાણિક, લબાડ. (૨) દુષ્ટ, લુચ્ચું. નેસ . સમુદ્ર નજીકની ખાડીને જમીનમાં ઘસતો સાંકડો (૩) નિષ્કુર, કર. (૪) (લા.) કડવું બોલનારું
[શુકનિયાળ નૈગમ પં. [સં.] વેદની સમઝતી આપનાર, વેદને જ્ઞાતા. (૨) નેસ વિ. કમનસીબ. (૨) દરિદ્રા, કંજસ. (૩) અપ- વેદિક પ્રણાલી પાળનાર. (૪) વેપારી મહાજન. (૫) નેસડી સ્ત્રી. [જ એ ‘નેસડું' + ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] છેડા સ્થાન. (૬) નગરવાસી, નાગરિક જન
નેસડાનું પરું. (૨) (લા.) નેસડામાં રહેનારી સ્ત્રી-ગોવાલણ નગમિક વિ., S. સં.] વેદના જ્ઞાતા નેસડું ન. જિઓ “સ' + ગુ. ‘ડું,' સ્વાર્થે ત...] જંગલનું નેટ વિ. ઉરચું, ખળ, શઠ નાનું એકલવાયું ઝૂંપડું
ને પું. પુરુષની જનનેંદ્રિય નેસ-૩ પં. [જ એ “ડું] જુઓ ‘સ.
નેણુંન. સિં, નયન->પ્રા. નાગ-નવામ-] જુઓ નેણ.” નેસડે ૫. જિઓ “સિડે' + ગુ. ‘લ' મધ્યગ.] જુઓ નૈણું વિ. જુઓ “નરણું – “નયણું.” નેસ.” (૫ઘમાં.)
નૈતિક વિ. [સં.] સદાચારથી ભરેલું, નીતિમય, નીતિથી નેસલે મું. કુવાની ગરગડીની લોઢાની ધરી
ભરેલું, નીતિવાળું, “મોરલ' નેસ-વાસી વિ. જિઓ “સ" + સં., પૃ.] નેસડામાં રહેનારું નૈતિકતા અકી. [સં.] નીતિમત્તા, સદાચાર, પ્રામાણિકતા નેસ્તનાબૂદ વિ. [૩] જડમૂળમાંથી ઉખડી નાશ પામેલું. નૈપુણ્ય ન. (સં.] નિપુણ-તા, પ્રવીણ હોવાપણું, કાબેલિયત, (૨) (લા) પાયમાલ, નામ-શેષ
[મદી હોશિયારી, કુશળ-તા, કોશલ નેસ્તી છું. ખાધ સામગ્રીને લગતો સામાન વેચતો વેપારી, નૈમિત્તિક વિ. [૩] કોઈ પણ એક નિમિત્તને કારણે થતુંનેહ ૫. સિં. સનેહ>પ્રા. નેÉ] સનેહ, પ્રેમ, હેત, વહાલ થયેલું, નિમિત્ત-રૂપ (૨) ન. નિમિત્તને લઈ પ્રસંગવશાત, નેહલું (-ઘેલું) વિ. [+ જુઓ “વેલું.'] પ્રેમને લઈ ઓછું કરવું તે તે કર્મ ઓછું થતું, ખૂબ પ્રેમાળ
નમિષારણય ન. [સં. નીમવ + અરડૂ] કુરુદેશમાં આવેલું નેહરું ન. જુઓ “ચે.”
પ્રેમની લગની એ નામનું એક પ્રાચીન વન (જયાં સૌનક વગેરે ઋષિનેહ-જર (ડ) સ્ત્રી. જિઓ “હ” + “જ.'] (લા.) પ્રબળ એને વાસ હતો અને તે પૌરાણિક અનેક પુરાણ-કથા