Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 285

નીંગાળવું
નીંગાળવું જએ ‘નીંગળતું'માં. નીંઘણી સ્ત્રી. ખાંડણી નીંધ(-ઘા)રણું ન. [જ ‘નીધરાવવું’ દ્વારા.] ઘંટીના થાળામાંથી લેાટ વાળવાનું લગડું કે નાળિયેરનું છાણું નીંઘરાવવું સ. ક્રિ. દળણું દળ્યા પછી છેવટે ઘંટીના એ ત્રણ આંટા વધુ ફેરવવા
નોંધાટનું સ. ક્રિ. [રવા.] પછાડીને માર મારવા. નોંધરીટાવું કર્મણિ, ક્રિ. નીંઘરેટાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. નીંઘરાટાવવું, નોઁધરટાવું જએ ‘નીંઘરેટવું’માં. નોંધણ(-ળ) ન. [જુએ ‘નીંઘલ(-ળ)વું.'] જુવાર ખાજરા મકાઈ વગેરેના છોડમાં દેખાવા લાગતી ઠંડી નીંઘલ(-ળ)વું અ.ક્ર. ટૂંડામાં દાણા ભરાવા, નીધલનું. નીંઘણા(-ળા)નું ભાવે, દિ.
૧૩૨૦
નીંઘવાઈ શ્રી. ડાંડાઈ, દાધારિંગાઈ નીંઘારણું જુએ નોઁધરણું.’ નોંધા પું. તળમાં દાટથા પ્રકારના ખાંડણિયા, લીધે નીંજાવું સ. ક્રિ. [વા.] માર મારવા, નીંોતાનું કર્મણિ, ક્રિ. નીંજેડાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
નીજોડાવવું, નીનેડાવું જએ ‘નીજોડલું’માં. નીંઝવું અ.ક્રિ. સૂવું, ઊંધવું. નીંઝાવું ભાવે, ક્રિ. નીંઝાવવું પ્રે., સક્રિ
નીંઝણ વિ. [જએ ‘નીંઝવુ' + ], ‘અણ’ રૃ.પ્ર, કતુ વાચક] સુસ્ત, તંદ્ગિલ. (૨) અશક્ત, દુબળું, નરમ નીંઝણુહાર વિ, જિએ ‘નીંઝવું’+ ગુ ‘અણ' ક્રિયાવાચક કૃ. પ્ર. + હાર' ના ક વાચક. પ્ર.] નીઝનારું નીંઝાવવું, નીંઝાણું જએ ‘નીંઝનું’માં.
નીંરાળનું સક્રિ. ટાંગવું, ટીંગાડવું. (૨) તેાળવું, જોખવું. (૩) લાંબું કહ્યું, લખાવવું. નીરાળાથું કર્મણિ, ક્ર. નીંડાળાવવું કે,, સક્રિ
નીંડોળાવવું, નીંડોળાવું જએ ‘નીડાળનું’માં, નીંદ સ્રી. સિનિદ્રા> પ્રા, નિા> હિં,‘નીંદ’] જુએ ‘નિદ્રા.’ નીંદ-ડી . [+ ગુ. ‘હું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર. + ‘ઈ ’ સ્ક્રીપ્રત્યય] જુએ ‘નિદ્રા.’ (પદ્મમાં.)
નીંદણુ ન. [જુએ ‘નીંદવું’ + ગુ. ‘અણ' રૃ. પ્ર.] ખેતરમાં ઊગેલું નકામું ધાસ ઉખેડવું એ, (૨) એવી રીતે ઉખેડેલું નકામું થાસ, નૈદ, ‘રેગિંગ’ નીંદણ-કામ ન. [+જુએ કામ.ૐ'], નીંદણી સ્ત્રી., રણું ત. જિઓ ‘નીંદવું’+ ગુ. અણું રૃ. પ્ર. + ઈ ' શ્રીપ્રત્યય ] જુએ ‘નીંદણ(૧).’
નીંદર સ્ત્રી, [સં. નિદ્રા, અર્યાં. તદ્ભવ] જુએ ‘નિદ્રા.’ નીંદર-ડી સ્ત્રી. [ + ગુ, ‘હું' સ્વાર્થ ત. ઞ + ઈ ' પ્રત્યય જુએ ‘નિદ્રા.’ (પદ્યમાં.)
નીંદર-લીન વિ. [ + ર્સ, ] નિદ્રાધીન નીંદરવું અ. ક્રિ. [જએ‘નીંદર,’- તા.ધા.] નિદ્રા લેવી, ઊંધવું, (પદ્મમાં.). નીંદરાનું ભાવે, ક્રિ. નીંદલડી સ્ક્રી. [જુએ ‘નીંદડી' + ગુ. ‘લ' સ્વાર્થે મધ્યગ.] જુએ ‘નિદ્રા.' (પદ્યમાં.) [લાવનારું, ઊંઘ લાવનારું નીંદ-લાઉ વિ. [જુએ ‘નીં$' + લાવવું’દ્વારા હિં.] નિદ્રા
Jain Education International_2010_04
નુકસાની
નીંદવું સ, ક્રિ. [દ. પ્રા. ર્નિāિળી સી.ના મળમાં ‘નિર્’ દશ્ય ધાતુ ખેતરમાં ઊગેલું નકામું ઘાસ ઉખેડવું, નેવું. નીંદાવું કર્મણિ, ક્રિ. નીંદાવવું છે, સ. ક્રિ
નીંદાઈ . [જુએ ‘નીંદવું' + ગુ. ‘આઈ 'કું. પ્ર.] નેદવાનું કામ. (૨) નેદવાનું મહેનતાણું [‘નીંદ્રણ(૨).’ નીંદાણુ ન. [જુએ ‘નીંદાવું' + ગુ. ‘અણુ' રૃ. પ્ર.] જએ નીંદાજી-ખીન. [ + જ ‘બી.'] વૈદમાં ઊંગનારાં મૂળ ખી નીંદાણું. વિ. [જુએ ‘નીતુ’, “ના. ધા. + ગુ. ‘આણું’ કર્મણિ., ભૂતકૃ. (સૌ.)] [ધી ગયેલું
નીંદામણુ ન. [જએ ‘નીંદવું’+ ગુ, ‘આમણ' કૃ. પ્ર.] નેવાનું કામ, (ર) ખેતરમાંથી નીકળેલા નૈદ, નીંદણ. (૩) નેદવાનું મહેનતાણું, નીંદાઈ, નીંદામણી
નીંદામણી સી. જિએ‘નીંદવું’ + ગુ. ‘આમણી’ ?, પ્ર,] જુએ ‘નીંદામણ(૧,૩).' નોંધણિયું એ ‘ન-ણિયું.’ (પદ્યમાં.) [લાકડું નોંધણી સ્ત્રી. કમાડના ચણિયારા નીચે જમીનમાં બેસાડેલું નોંધવું વિ. આળવીતરું, તાકાની
નીંબૂ હું વિ. ના કહી હોય છતાં કર્યાં કરે તેવું. (૨) જેના ઉપર શિખામણની અસર ન થતી હોય તેવું નીંભર વિ. મૂંઝાઈ ગયેલું, મઢ
નીંભરવું સ. ક્રિ. પ્રાસ કે દહીંના વાસણને ગરમ પાણીથી સાફ કરવું. નીંભરાવું કર્મણિ, ક્રિ. નીંભરાવવું પ્રે., સ. ક્રિ નીંભરાવવું, નીંભરાવું જુએ ‘નીંભરવું'માં. નીંભાડા, નીંભે જુએ ‘લીભાડા.' નીંસલા પું. મેટી ગપ, હિંગ, જૂઠાણું, નીસલ
નુકતી સ્ત્રી. (૩). નખુદી] રાજગરાના લેટની ખાંડ પાયેલી મમરા જેવી મીઠાઈ
તુકતા હું. [અર. નુકૃતી અરબી-ફારસી-ઉર્દૂ-સિંખી વગેરે લિપિએમાં સમાન આકારવાળા વર્ણને એક-બીજાથી જુદા પાડવા વર્ષે નીચે કરાતું ઢપર્ક. (૨) નવે બુટ્ટો, તર્ક, (૩) યુક્તિ, હિકમત, (૪) કૌતુક ઉત્પન્ન કરનારો પ્રસંગ. (૫) ટીખળ, ચાળા, નખરાં. (૬) ઘેાડાની આંખ ઉપર બાંધવામાં આવતા પાલરવાળા પડદા નુકસાન ન. [અર.] ખાય, તેાટા, ખેાટ. . (૨) ખામી, ઈજા, (૩) બગાડ, ખરાખી, ‘ડૅમેĐજ.' (૪) હરકત, અડચણ, વાંધે. (૫) હાનિ, નાશ.[॰ આવવું ૰ જવું, ૰ પહેાંચવું (પૅાં:ચવુ) (. પ્ર.) ગેરફાયા સહન કરવા. ॰ કરવું, ૦ પહેોંચાડવું (-પાં:ચાડવું) (રૂ. પ્ર.) ગેરલાભ કરવા. (૨) ઈજા કરવી, ॰ થવું (રૂ. પ્ર.) ખેટ આવવી. (૨) ઈન પહેાંચવી. ૦ ભરકું (રૂ. પ્ર.) ખાટ પૂરી કરવી. માં આવવું, માં ઊતરવું, માં પડવું (રૂ. પ્ર.) ગેરલાભ સહન કરવા. (૨) ખેાટ સહન કરવી] નુકસાન-કર્તા વિ. [+ સં., પું.], નુકસાન-કારક વિ. [+સં.] નુકસાન-કારી વિ. [ + સેં., પું.] નુકસાન કરનારું નુકસાની સ્રી. [ + ગુ. ‘ઈ ’સ્વાર્થે ત, પ્ર.] જુએ ‘નુક્સાન.’ [॰ ભરવી (રૂ. પ્ર.) થયેલા આર્થિક નુકસાનનું વળતર ભરી આપવું]
તુઃસાની વિ [+]. 'ઈ' ત. પ્ર.] જેને કોઈ પણ