Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 229

નસાણું
,2,
નસાણું ન. [જુએ ‘નસાવું + ગુ. ‘અણું' રૃ. પ્ર.] ભાગી છૂટવું એ, નાસી જવું એ, નાસરડું, નાસણું નસાયું વિ. સં. ન-સ્વાર્ટ્ઝ-> પ્રા. નહ્રાહ્મ-] સ્વાદ વિનાનું ન-સાર વિ[સં.] સાર વિનાનું, સત્ત્વ વિનાનું, તુચ્છ કાર્ટિનું ન-સારા પું., ખ. [અર.] ખ્રિસ્તી ધર્મના અનુયાયીએ (પેગંબરાની પરંપરાએ ઊતરી આવેલા ધર્મના અનુયાયીએ) નસાવું॰ જુએ ‘સવું’માં. નમાવુંર જુએ. ‘નાસવું’માં.
..
નિસ(-સીં,-સે)કાવવું,નનમ(-સીં,-સે)કાણું જુએ‘નસીકવું’માં. નસિયત સ્ત્રી, [અર. નસીહત્] શિખામણ. (૨) સન નસિયું વિ. [૪એ ‘નસ’ + ગુ. ‘થયું’ ત. પ્ર.] (લા.) હઠીલું, જિદ્દી, અડિયલ. (૩) ઉદ્ધૃત, (૪) અભિમાની ન-સીધ વિ. [સં. નિવિજ્ર > પ્રા. નિસિદ્ધિ] નિષિદ્ધ. (ર) ન. નિષિદ્ધ ભાખત
નસી("સી, સે)કવું અ.ક્ર. [સં નાસા દ્વારા] નાકમાંથી લીંટ કે સળેખમનું પાણી છીંકીને કાઢવું, નિસ(-સીં,-સે)કાવું ભાવે., ક્રિ. નસિ(-સી,-સે)કાવવું પ્રે., સ. ક્રિ નસીબ ન. [અર.] ભાગ્ય, કિસ્મત, કરમ, દૈવ, તકદીર. [॰ અજમાવવું (રૂ.પ્ર.) લાભ થાય એવા પ્રયત્ન કરવા. (૨) ધંધા-રાજગારની અમાયરા કરવી. • ઊંઘવું, ૰ ખૂલવું, નગવું, ॰ નગી ઊઠવું, (રૂ. પ્ર.) ભાગ્યે થવું, ચઢતી થવી. ૭ જોવાવવું, ॰ દેખાડવું, ૰ દેખડાવવું, (૬. પ્ર.) જોશી પાસે કુંડળોના ફલાદેશ માળવે. (૨) હસ્તરેખાશાસ્ત્રી પાસે હાથના પૅનની રેખાના ફલાદેશ માગવા. ॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) ચડતી થવી. ૰ થવું (રૂ. પ્ર.) ભાગ્યેય વે.. ના ભેગ (રૂ. પ્ર.) કમબખ્તી. હતું
આંગળિયાત, તું આગળું, તું ઊંધું, નુ ફૂટેલું, તું મળિયું, ॰ નું લીલું (રૂ.પ્ર.) કમનસીબ, અભાગી. નું પાંદડ ફરવું (૩.પ્ર.) ભાગ્યેાદ થવે. ના ખેલ (રૂ. પ્ર.) ભાગ્યની અલવત્તા હાય તે પ્રમાણે થવું એ] [કિસ્મત-દા નસીબ-દાર વિ. [+ ફ્રા, પ્રત્યય] નસીબવાળું, ભાગ્યશાળી, નસીબદારી સ્ત્રી. [ + ગુ. ઈ ' ત. પ્ર.] ભાગ્યમત્તા, કિસ્મતકારી નસીબવાદી વિ. [+સ. વાઢી પું.] નસીબમાં હશે એમ થશે' એવું માનનારું, કર્મવાદી, જૈવવાદી, ફૅટાલિસ્ટ’ (બ.ક.ઠા.)
નસીબ-વાન વિ. [+ સં, વાન્ પું., ત.પ્ર.] જુએ ‘નસીબ-હાર.’ નસીબી સ્રી. [ + ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.] જએ ‘નસીબદારી.’ નસીલું વિ. [જુએ‘નસ' + ગુ. ‘ઈલું’ ત. પ્ર.] જએ ‘સિયું.’ નસીહત સ્ત્રી. [અર.] જઆ ‘નસિયત.’ નીંકા(ગા)વું જએ ‘નસીકવું.’ નસીઁકા(-ગા)વવું, ભાવે. ક્રિ, નર્સીંકા(-ગા)નું પ્રે., સાક્રિ. નીકા(-)વવું, નસીઁકા(-ગા)વું જુએ ‘નસીકવું'માં. ન-સુવાણ (-ણ્ય) શ્રી. [સં. ૬ + જ ‘સુવાણ.’] અ-સુવાણ, અસ્વસ્થતા, તબિયતમાં ગરબડ નસૂગ ન. [સં. ૧ + જુએ ‘સગ.'] સૂગને અભાવ. (૨)
વિ. ગંદવાડા કે ગંદી વસ્તુઓમાં જેને અણગમા ન થાય તેવું નસેકવું જુએ ‘નસીકવું.' નસેકાણું ભાવે., ક્રિ. નસેકાવવું પ્રે., સ.ક્રિ.
Jain Education International_2010_04
૧૨૬૪
નવાજે
નસેકાવવું, નસેકાણું જએ ‘સેકવું’માં, નસેહું ન. [જએ ‘નસ' દ્વારા,] નસ, રગ, (૨) આંતરડું. (૩) ધિસેાડાં કારેલાં વગેરેની છાલ ઉપરની ધાર નસેસલે, નસેસાલ પું. જુએ ‘નશેશાલ,’ નસે પુ. ગંદકી. (ર) બદલેા. (૩) અપવિત્ર-તા નસેતર (-રષ) સ્રી. એક ાતના વેલાનું મૂળ નસેસડું વિ. અ-વ્યક્ત, છુપું, પ્રચ્છન્ન
નક્ખ શ્રી. [અર.] અરબી લિપિ અને એના એક મરેડ નસ્તર જએ ‘નફ્તર,’
નસ્તાલિક હું. [અર.] અરબી લિપિ અને એને એક મરેડ તસ્ય વિ. [સં.] નાક સંબંધી. (૨) નાસિકથ, અનુ- નાસિક, (વ્યા.) (૩) ન. બળદની નાથ, (૪) નાક વાર્ટ કૂણી કે વરાળ લેવાની એક વૈદ્યકીય પ્રક્રિયા. (૫) (લા.) છીંકણી તપખીર, બજર [‘એમેનિયમ કાનિટ’ નસ્ય-ક્ષાર પું. [સ.] ધ્રાણેંદ્રિયને ઉશ્કેરનારા એક ક્ષાર, નસ્યા સ્ત્રી. [સં.] નસકારું
નન્નાની વિ. [અર.] ખ્રિસ્તી. (૨) પું. ખ્રિસ્તી ધર્મ નસ્માનિયત સ્ત્રી. [અર. નઅનિચ્ચત્] ખ્રિસ્તી સ્રી. (૨) ખ્રિસ્તી ધર્મ
નહષ્ણુક ક્રિ, વિ. [ચરે.] તદ્દન, સાવ, બિલકુલ, સદંતર નહપાન પું. [સંસ્કૃતીકરણ ‘નવાન’] ઈ. સ. ની આરંભની સન્નીને! ગુજરાતમાં થયેલા એ નામના એક ક્ષહેરાત શક-ક્ષત્રપ રાજવી. (સંજ્ઞા.)
નહરવાલા ન. [સં. મળહિણપટ > પ્રવિત્તિ માટે અરબ મુસાફરએ પ્રત્યેાજેલું નામ.] અણહિલપુર પાટણ (ગુજરાતની જૂની રાજધાની પાટણ'), પાટણ. (સજ્ઞા.) નહરાવવું, નહેરાવું જુએ ‘નાહરવું’માં. નહાણી (નાણી) સ્ત્રી. [જુએ નાહવું' + ગુ. ‘અણી’ રૃ. પ્ર] નાહવાનું સ્થાન, ‘બાથરૂમ’ [‘નાહણું.' નહાણું (નાણું) ન. [સં. સ્નાન->પ્રા. ાળક-] જુએ નહાત (નાત) ક્રિ, ૫. જએ ‘નાહનું’માં. નહાતી-ધેાતી (નાતી) સ્ત્રી. [જુએ ‘નાહવું' + ગુ, ‘તું’ વર્તે. કૃ. ~ ‘ઈ ’પ્રત્યય + ‘ધેવું' + ગુ. ‘' વર્તે. હું + ઈ ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] (લા.) ઋતુસ્રાવ થવા લાગ્યા હોય તેવી સ્ત્રી, ઉંમર લાયક શ્રી.
નહાતું (ના:તું) વર્ત, કૃ. જુએ નાહવું'માં નહાય (નાય) વર્તે. કા. અને વિધ્યર્થ., ખી. પુ, એ. ૧, અને ત્રી, પુ. જએ ‘નાહવું’માં.
નહાર† (નાર) ન. [સં. અનાહારી પું. નું લાધવ] અનાહાર સ્થિતિ. [॰ તેાડવું (ફ્. પ્ર ) પાણી પીવું. (૨) સવારે નાસ્તા કરવે કે જમવું. ॰ રહેવું (રેવું) (રૂ. પ્ર.) ઉપવાસ કરવા નહારર (ના:ર) ન. વરુ
નહાર
(ના:૨) ન. [અર.] દિવસ નહાર-ખાકડી (ના:ર-) સ્ત્રી. [જુએ, બહારર’ + ‘એકડી.'] (લા.) એ નામની એક રમત
નહારી (ના:રી) સ્ત્રી. [+ કાર ‘ઈ' પ્રત્યય] સવારના નાસ્તા નહા (ના:) આજ્ઞા., બી. પુ., એ. વ. જએ ‘નાહવું’માં. નહાજે (ના જે) ભ. આજ્ઞા., બી. પ્રુ., એ. વ જુએ નાહવું’માં,