Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 1094

શરીરી
શરીરી વિ. [સં.,પું.] દેહધારી. (૨) પું. જીવાત્મા, રૃહી શરુ એ ‘સરુ.’ [ઉપરના ભાગ, ટીબડું શરુ ન. થાંભલાના ઉપરના ભાગમાંને ભરણું અને એની શરૂ ક્રિ.વિ. [અર. શુરૂ] આરંભાયેલું હોય એમ. (૨) ચાલુ શરૂઆત સ્રી.[+ ગુ. ‘આત’ ત.પ્ર.] આરંભ, મંડાણ શરૂ-થી ક્રિ.વિ. જિઆ 'શ' + ગુ, ‘થી' પા.વિ. ના અર્થને અનુગ.] આરંભથી, ધરથી
૧૨૯
શરૂ”નું વિ. [ + ગુ. ‘નું’ વિ. ના અનુગ] આરંભનું શરૂમાં ક્રિ.વિ. [જએ ‘શરૂ. + ગુ. ‘માં’ સા.વિ, ના અર્થને અનુગ] આરંભમાં, શરૂઆતમાં
શરેઆમ ક્રિ.વિ. [અર. ‘શાહરાહુ ' + 'આમ' =કા. શહે રાહિઆમ્] જુએ 'સરિયામ’
શર્કરા શ્રી. [સં.] ખાંડ, ચાંની, મેરશ. (ર) (ગુ. માં. પછી) સાકર, મિસરી, ખડી સાકર શ ન. [અં,] ખમીસ, (૨) ખદન. (૩) ખંડી [કાપડ શર્ટિંગ (શટિંગ) ન. [અં.] જેનાંથી ખમીસ થઈ શકે તેનું શર્ત જુએ ‘શરત.’ [શાંતિ, સુખચેન શર્મ॰ ન. [સં. રીર્મરૂ] કલ્યાણ. (૨) હિત. (૩) આનંદ, શર્મ જુએ ‘શરમ.’
શ
કું. [સં, શ્રમ, અર્વા. તદ્દભવ] જુએ ‘શ્રમ,’ શર્મા પું. [સં.] બ્રાહ્મણની એ શબ્દની આળખ, બ્રાહ્મણી
અવટંક
શર્મિષ્ઠા શ્રી [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે વૃષપર્વા નામના અસુરની પુત્રી અને ચંદ્રવંશી રાજા યયાતિની થયેલી બીજી રાણી. (સંજ્ઞા) શિમ’હું જુએ ‘શરમિંદું.’ શાંતિ પું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે વૈવસ્વન મનુના પુત્ર અને પ્રાગૈતિહાસિક કાલમાં આજની સૌરાષ્ટ્રની મિના જાણવામાં આવેલે પહેલા રા. (સંજ્ઞા.) શવે હું [સ,] મહાદેવ, શિવ, શંકર, રુદ્ર. (સંજ્ઞા.) શર્વરી શ્રી. [સં.] રાત્રિ, રાત, નિશા શરી-નાથ, શર્વરી-પતિ શર્વરી-રાજ પું. [સં.], શર્વરીશ પું. [ + સ. ફ્રા] ચંદ્ર, ચંદ્રમા
શર્વાણી શ્રી. [સં.] પાર્વતી, ભવાની, શિવા, રુદ્રાણી શલભ ન. [સં.,પું.] શરભ, તીડ. (ર) પતંગિયું શલાકા સ્ત્રી. [સ.] સી. (ર) પીંછી. (૩) ગર્ભની પરીક્ષા કરવાનું સાધન. (૪) સારડી (વીંધ પાડવાની), (૫) મત આપવાની ચિઠ્ઠી, ઍલેટ’
શલાકા-પુરુષ પું. [સં.] નોંધ-પાત્ર ઉત્તમ જૈન પવિત્ર પુરુષા(૬૩)માંના તે તે પુરુષ. (જેન.) શલાવડું જુએ ‘શરાવડું.’
શલેાકા,-ખા પું. [સં. શ્નોñ, અાં. તદ્ભવ] લગ્ન વખતે ગવાતા એક પ્રશસ્તિકાવ્ય-પ્રકાર (ર) ઇતિહાસ મુલક એક મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્ય-પ્રક્રાર (કાવ્ય.) શલ્ય ન. [સં.] ખાણ, તીર, (૨) શૂળ, કાંટા. (૩) સાલ. (૪) (લા.) મુશ્કેલી, નડતર. (૫) અજંપાનું કારણ. (૬) આ પ્રકારની આયુર્વેદની ચિકિત્સામાંના એક પ્રકાર, શસ્રોપચાર-ક્રિયા, ‘સર્જરી.’ (૭) પું. પાંડુની રાણી માદ્રીના
Jain Education International2010_04
ા ૧૩૪
શસ્ત્ર-વૈદું
ભાઈ અને મદ્ર-દેરાનેા રાન્ત, મહાભારત-યુદ્ધને કહ્યું પછી થયેલા સેનાપતિ. (સંજ્ઞા.) વનસ્પતિ શલ્ય-વિશલ્યા સ્ત્રી. [સ.] મૃત-સંજીવની પ્રકારની એક શયા (‘ય' લઘુપ્રયત્ન). [સં. રાછા, જ.ગુ.] પથ્થરની લાંબી ટ
શ(-સ)હલી સ્ત્રી. [સં.] એ નામનું એક ઝાડ, ધુપેડા, શાલેડી શવ આ શખ.' શવ-યાન જુએ ‘શખ-ચાન.’
શવર, રાંગતા, શવરી જએ ‘શખર’-શખરાંગના’-શખરી.' શવલ જુએ શખલ,' શવાસન જુએ ‘શખાસન.’ શાલ હું. [અર.] હિજરી સનને સમે મહિના. (સંજ્ઞા.) શશ, પું., ન. [સં., પું.] સસવું શશધર પું. [ä.] ચંદ્રમા
[(અસંભવિત વાત)
G.
[સં.] સસલાનું શિંગડું
શશ-વિષાણુ, શશ-શૃંગ (!) શશાંક (શશારું) પું. [ + સં, અટ્ટ] ચંદ્રમા શશિ-કલા(-ળા) સૌ. [સં.] ચંદ્રની કળા. (૨) પરીના લેાટની ચાસણી પાયેલ એક મીઠાઈ શશિકાંત (-કાન્ત) પું. [સં.] ચંદ્ર-કાંત (મણિ) શશિ-ભાલ પું. [સં.,ખ.ૌ.] લલાટ ઉપર ચંદ્રવાળા મહાદેવ શશિ-મુખી વિ., સ્ત્રી, [સં.] ચંદ્રના જેવા સુંદર મેઢાવાળી સ્ત્રી શાંશમૌલિ પું. સં.,.વી.] જએ શિ-ભાલ.' શશિયર પું. [સં. શરાધર્≥ સત્તર (જ.ગુ.)] ચંદ્રમા શશિ-રે(-લે)ખા સ્ત્રી. [સં.] બીજના ચંદ્રમા
શશિવદના શ્રી. [સં.,અ.શ્રી.], -ની સ્ત્રી. [+ ગુ. ‘ઈ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર] જુએ ‘રાશિ-મુખી.’ શશિ-શેખર પું. [સં.,ખ..] જુએ ‘શા-ભાલ.’ શશી પું. [સં.) (સસલાના નિશાનવાળા) ચંદ્રમા શો. પું. સં. રારા>પ્રા. સક્ષમ-દ્વારા સંસ્કૃતાભાસી] જુએ ‘સસલું’નર.
શશેા પું. શ' વર્ણ, (૨) ‘શ' ઉચ્ચારણ શપ(-૫) ન. [સં.] લીલું ઝીણું ઊગેલું ઘાસ શસ્ત્ર ન. [સં.] લડવાનું સાધન, હથિયાર, આયુધ. (૨) વાઢ-કાપનું સાધન, ‘ઍપૅરેટસ,’ (૩) (લા.) હર કાઈ સાધન [॰ સજવું (રૂ. પ્ર.) શસ્ત્ર ધારણ કરવું] શસ્ત્ર-ક્રિયા સ્રી. [સં.] શરીરનાં અંગેાની વાઢ-કાપ, ‘સર્જરી’ શસ્ત્રક્રિયા-ખંડ (-ખણ્ડ) પું. [સં.] એપરેશન-હાલ’ શસ્ત્ર-ત્યાગ કું. [સં] યુદ્ધમાં હથિયાર હેઠાં મૂકી દેવાં એ શસ્ત્ર-દોટ (-દેઢિય),-ઢ (-દોડય, સ્ત્રી. [+ જ એ ‘ટાટ’‘દોડ.’] હથિયારા માટા પ્રમાણમાં એકત્રિત કરવાની એકબીન્હેં રાજ્યાની હરીફાઈ
શસ્ત્ર-ધારી વિ. [સં.] હથિયાર-ધારી, ‘આં’ શસ્ત્ર-પ્રયેળ યું. [સં] વાઢકાપની અજમાવેશ કે ક્રિયા, શસ્ત્ર-ક્રિયા, ‘ઓપરેશન'
શસ્ત્ર-યુદ્ધ ન. [ä.] ઘાતક હથિયારીથી લડાતી લડાઈ શસ્ત્ર-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં.] યુદ્ધમાં શસ્ત્રો કેવી રીતે વાપરવાં એના ખ્યાલ આપતું શાસ્ત્ર, ધનુર્વેદ શસ્ત્ર-વૈદું ન. [+ જએ વૈદું.’] શીરનાં અંગોમાંના દર્દને