Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 807

ઘોધર-રાણા
દ્યાઘર-રાણા જએ ઘે!ગર-રાણા,’ ઘેઘરું વિ. [સં. ઘુઘુંř-> પ્રા. ઘુઘુચ્ય -હું., એના વિકાસ] ફાટી ગયેલા ભારે અવાજ હોય તેવું, ભારે સાદવાળું ઘેવરા પું. [જએ ધેાધરું.'] ફાટેલા ભારે અવાજ, (૨) (લા.) ગળાના જ ભાગમાં અવાજ નીકળે છે તે કંઢાર. [-રે સિંદૂર (રૂ, પ્ર.) ઘાંટા ન નીકળવા એ. "રે બાઝવું (રૂ.પ્ર.) કંઠદ્વારના બહારના ભાગને ચેટી પડવું. (જેનાથી થાય). ॰ કાઢવા (રૂ. પ્ર.) મેથી રાવું. ૦ પકડવા (રૂ. પ્ર.) ટાટા પડવે ॰ તાણુવા લાંબે સૂરે કર્કશ રીતે ગાવું] ઘેઘણું ન. કરી ઉપર થતી એક જાતની જીવાત ઘાઘણું વિ. જુએ ધોધાઈ.] સૌરાષ્ટ્ર ના દ્વ્રાધા’ ગામનું વતની. (ર) મેઢ વાણિયાની એ નામની એક નુખ. (સંજ્ઞા.) ઘાઘાઈ વિ. [સૌરાષ્ટ્રનું ધૅાધા' ગામ; ધેંધુ'' + ગુ. ‘આઈ ' ત. પ્ર.] વેાધાને લગતું, ઘેાધાનું વતની àાઘા-પાંચમ (મ્ય) સ્ત્રી. [જએ 'વેધે!' + ‘પાંચમ.’] જુએ ‘નાગ-પાંચમ.’ (સંજ્ઞા.)
• ઝાલવા, (રૂ. પ્ર.)
ઘોડા-ગિ(-ગી)ની
ઘેર-દોડ (-ઑડિય) શ્રી. [જુએ ઘેાડો' + દોડ,'] ઘેાડાની ચાલ. (૨) ઘેાડા દેડાવવામાં આવે છે એ પ્રકારની શરત. (૩) (લા.) ઘેાડાના મેઢાના આગલા ભાગના આકારવાળું એક પ્રકારનું વહાણ, (વહાણ.)
ધે-રોઢ (-ડય) સ્ત્રી. [અસ્પષ્ટ + જએ ‘ાડવું.'] (લા.) ગિલાડીની જાતનું એક નાનું પ્રાણી
મરણ-મુખું વિ. [જ્રએ ‘બ્રેડ’+ સં. મુણ + ગુ. ་'ત, પ્ર.] ઘેાડાના માઢા જેવા મોઢાવાળું ધઢલિયું ન. [જએ ‘વાડિયું’ + વચ્ચે સ્વાર્થે ‘લ' ત. પ્ર.] જ ‘ઘેડિયું.’ (પદ્મમાં.)
ઘેઢલી સ્ત્રી, [જઆ ઘેાડલા' + ગુ, ‘ઈ` ' સ્રીપ્રત્યચ,] જએ ઘેાડી.' (પદ્યમાં.)
ઘેઢલા પું. [જુએ ઘેાડે’ + ગુ. ‘લ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ ‘ઘેાડા.’ (પદ્મમાં.) (૨) ઘરના બારણાના ઉપરના આડાનો બેઉ ખૂણે ઘેાડાના મેઢાના આકારનું મુકાતું લાકડું, ટોડલેા. (૩) ઘેડિયાના પાયા જેમાં ભરાવાય છે તે સહિતનું ઊભું લાકડું. (૪) કયારાનાં નાકાં ધાવાઈ જઈ પહેાળાં ન થવા માટેના કાદવના પીંડે ઘેાડ-વહેલ (-વૅ:ચ) સ્ત્રી. [જુએ ઘેાડા' + ‘વહેલ' (જુઓ વેલ.ૐ')], ધેાઢ-વેલ (-ચ) સ્ત્રી. [જુએ ‘ઘેાડા’ + વેલ,’'] પરણવા જતી કે આવતી વેળાનું ઘેાડા જોડસા હોય તેવું વેલડું ધેઢા-આસં(-સે)દ, -ધ (--, -ષ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘ઘેાડો’ + ‘આણંદ.' (સં. અશ્વ-કૃષ્ણમાં અશ્ર્વ હોવા છતાં પૂર્વે એ અર્થના વાડા' શબ્દ)] જુએ ‘આક્રંદ.' ધૈાઢા-કરંજ (-કર-ય) સ્ત્રી. [જુએ વાડા’ + જુએ ‘કરંજ,’] કરંજ કે કણજીના ઝાડના એક પ્રકાર ઘેટા-કળ શ્રી. [જુએ ‘ધેડો' + ‘કળ,’] (લા.) ઘડિયાળના લેાલક પાસેની કે કમાન-ચક્ર પાસેની ખુંટાના આકારની
એક ફળ
ઘેાઘા-બાપ પું, અ. વ. [૪એ વાઘે' + 'બાપ' + માનાર્થે ‘જી.’] (માનાર્થે) મેટા નાગ કે સર્પ ઘેાઘા-રાણા પું. જિઓ ‘ધેાધર’ + ‘રાણા.’] (લા.) જુએ ‘બ્રેાગર-રાણા.’ [વતની ઘેધારી વિ. [સૌરાષ્ટ્રનું ગામ ધેાધા’-એના દ્વારા] ઘેાધારા પું. [જએ ‘બ્રેાગર.'] જએ બ્રેાગર,’ ધેાધાવવું સ. ક્રિ. ખેાદાવવું. (ર) પાચું થાય એમ કરવું. (૩) (લા.) નાશ થાય એમ કરવું. (૪) ઘેદાવવું. (૫) [એક કપડું સુધીને ભાગ ઢંકાય તેવું
વેધાનું
સંભાગ કરવા
ધાર્થી` સ્ત્રી. માથાથી ઢી ચણ ઘેધીરે સ્ત્રી, [રવા.] કબૂતરી ઘોઘા પું. જઆ ઘેાધી, દે ઘેઘેાડે પું. કાંઈક મેટા સાપ. (ર) (લા.) મૂર્ખ, બેવકૂફ઼ ઘેઘાઈ ન. એ નામનું એક પક્ષી
[માણસ
ઘેઘા-મેઘે પું. [જુએ ‘બેલ્લે '+ઢિર્ભાવ.] જએ ઘેશે.'' ધંધા-રાણા જએ દ્યાધા-રાણા,’ ધેાચ (-ચ્ય) જઆ ‘બ્રેાંચ.’ ઘેચણુ જુએ ‘ધેાંચણું.'
ધેાચ-પરાણી, -ણા (ધોગ્ય) જએ ધેાંચ-પરેણી.' ઘાચવું જુએ ‘ઘેાંચવું.' ઘાચાલું કર્મણિ., ક્રિ. ઘેાચાવવું પ્રે, સ. ક્રિ. જુિએ વાંચામણ,’ ઘેચાણું જુએ ‘ઘેાચવું’માં.
ઘેચામણુ (-ણ્ય) Àાચાવવું, ઘેાચા જુએ ‘વેચે.' ઘાઝ' પું. [સં. યુા > પ્રા. શુામ-] (લા.) ગુમડાના અંદરના ભાગનું પસ ર વગેરે [વસ્તુ, કચરા ધેઝર (-ઝય) સ્ત્રી, [જ ઘેઝ.^] (લા.) નકામી ઘેઝારું જુએ ગાઝારું.’ [વર્ગની એક વનસ્પતિ ઘેટવેલ (ક્રય) સ્ત્રી. [અસ્પષ્ટ + જુએ ‘વેલ,''] ડુંગળીના ઘેટા-ખાર વિ., પું. ડૂબકી મારનાર આદમી ઘેટી-વેલ (-ચ) સ્ક્રી. [અસ્પષ્ટ + જએ ‘વેલ.''] ચેાઞાસામાં
થતા એ નામના એક વેલા
Jain Education International_2010_04
૭૬૨
ધારા-કાતરી સ્ત્રી. [જુએ ‘વેડો’ + ‘કાતરનું’+ ગુ. ‘'
.
પ્ર.] (લા.) એ નામની એક વનસ્પત્તિ ઘેાડા-કાબર (થ) સ્ત્રી. [જુએ ‘વાડો' +‘કાબર,’] એક પ્રકારની કાખર (પક્ષી)
ઘેઢા-ખાલા પું. [જુએ ‘ઘેાડે' + ખીલે.'] સેનીનું ચિત્રકામ કરવાનું એક એજાર
ઘેાડા-ગર્ભ હું. [જુએ ધેાડા' + સં.] (લા.) મકાનના છાપરામાં
અંદરને ભાગે મુકાતા ઊભા સ્તંભેના ગાળાના ભાગ ઘાઢા-ગાડી સ્ત્રી. [જુએ ‘ઘેાડા' + ગાડી.’] ઘેાડા કે ઘેાડી એક યા બે જોડયાં હોય તેનું વાહન (એ ટાંગા એકા અને બગી-વિકટોરિયા પણ હોઈ શકે.) ધ્રાઢા-ગાંઠ (-ડચ) સ્ત્રી. [એ ‘ઘેડ’ + ‘ગાંઠ,'] સરકણી ગાંઠ, રીફ-નોટ'. (ર) (લા.) રૅતરંજના દાવમાં બે ઘેાડાઆને એકમેકના દાવમાં રાખવાની ક્રિયા. [॰ પઢવી (૩.પ્ર.) એવી ગાંઠનું થયું, ॰ પાડવી, ॰ મારવી, ૰ વાળવી (રૂ.પ્ર.) એવી સરકણી ગાંઠ કરવી]
હ
ધેાઢા-ગિ(-ગી)ની સ્ત્રી, [ જએ ઘેાડ' + ‘ગિ(-ગી)ની.'] ઇંગ્લૅન્ડની બ્રિટિશ સરકારની જના સમયની ઘેાડાની છાપની ગિની (સેાનાના સિક્કો)