Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 794

ઘંટ-માળ
ઘંટ-માળ (ધર્ટ-) સ્રી. [સં. વા-માણ] ઘંટડીએની માળા, ઘંટડીએની સેર (બળદ-હાથી વગેરેની ડોકમાં પહેરાવવાની) ઘંટરવાળ પું., (-ચ) સ્ત્રી [ જ ‘ઘંટ’ દ્વારા,] શિકારીનું વાઘ (ઘરીએવાળું)
ઘંટલે (ટલે) પું. [જુએ ‘ઘંટ’ + ગુ. ‘હું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] થાળા વિનાની નાની ઘંટી, ઠંડા [નારું પડ ઘંટવા (ઘટવેા) પું, [જુએ ‘ઘંટ’દ્વારા.] શ્વાસનળીને અડઘેંટા (ધણ્યા) સ્રી, [સં.] ઘંટ. (૨) ઝાલર. (૩) ઘંટડી, ટકારી ઘંટાક (ઘટાક) પું. એ નામને એક છેડ ઘંટાકાર (ઘણાકાર) કું., ઘંટાકૃતિ (ભ્રાકૃતિ) સ્રી. [સં. ઘટા+મા-વાર, મારૃત્તિ) ઘંટના જેવા ઘાટ. (૨) વિ. ઘંટના જેવા આકારવાળું [તેવા ઘડિયાળવાળા ટાવર ઘંટા-ઘર (ઘટ-) મ. [સં. ઘટા + પ્રા. ઘર] ઘંટ વાગતા હોય ઘંટા-નાદ (ધણ્યા-) પું. [સં. ઘંટને અવાજ, ઘંટ-નિ ઘંટા-પથ (ઘટા-)પું. [સં.] ગામ કે નગરના જાહેર રાજમાર્ગ ઘંટાયા (ષ્ટાયે) પું. [જખેા ‘ઘંટના વિકાસ,] જુએ
Le
‘ઘંટલે.’
ઘંટા-રવ, ધંટા-શબ્દ (ધણ્યા-) પું. [સં. જએ ‘ઘંટ-વિને.’ ઘંટાળી (ઘણ્ણાળી) સ્ત્રી. [ સં. ઘૂંઘ્યાōિh1> પ્રા. વૅ ટાહિમા] ઘંટડીએની સેર
ઘંટિયાળી સ્ત્રી, એ નામની એક વનસ્પતિ [‘ઘંટલેા.' ઘંટિયા (ઘષ્ટિયા) પું. [જુએ ‘ઘંટ’+ગુ. ‘ઇયું’ ત. પ્ર.] જુએ ઘંટી સ્રી. [સં. ટિh1> પ્રા. ઘૂંટિયા] નાના ઘંટ, ઘંટડી, ટકારી. (ર) ઘૂઘરી. (૩) અનાજ દળવાનું પથ્થરનાં એ પડાવાળું સાધન, ચક્કી. (૪) (લા.) ચાંત્રિક ઘંટીનું સ્થાન. [॰ ઉઘરાવવી (૬. પ્ર.) ઘંટોનું દળણું પૂરું કરવા છેલ્લા આંટા ફેરવવા. ॰ ચાઢવી (રૂ. પ્ર. ભૂખ્યા રહેવું. તળે આવવું (ઉં. પ્ર.) નુકસાનીમાં આવવું, ખેપ્ટ ખાવી, તળે હાથ (૩. પ્ર.) મુશ્કેલીમાં મુકાયાની સ્થિતિ. ૦ ધરાવવી (રૂ. પ્ર.) ઘંટી દળવાની શરૂઆત કરવી. ૦નું પડ (રૂ. પ્ર.)મેટી ઉપાધિ, ભારે જવાબદારી]
ઘંટી-ખીલો (ઘટી-) પું. [જ આ ‘ઘંટી’ + ખીલડો.] (લા.)
છેકરીઓની એ નામની એક રમત ઘંટી-ઘાખાળું (ઘટી) વિ. [જુએ ‘ઘંટી' + ‘ધેાખાળું.' ] ઘંટીના પડમાં ઢાંકણાથી પાડેલા ખાડા જેવા મેઢા પર ખાડા હાય તેવું, મેઢા પર શીતળાના ઊંડા ડાઘવાળું ઘંટી-ઘાખા (ધણી) પું. [જએ ‘ઘંટી' + ધેાખેા.’] ઘંટીમાં ટાંકણાથી પાડવામાં આવેલે। તે તે ખાડ ઘંટી-ચાર (ટી-) પું. [જુએ ‘ઘંટી’ (દળવાનું સાધન) + સં.] (લા.) ચડિયાતા પ્રકારના ચેાર, ચાલાક ચાર ઘંટી-ટંકારા (ઘણી-ટŽારા) પું. [જએ ‘ઘંટી' + ‘ટાંકવું’ દ્વારા.], ઘંટી-ટાંકણિયા (ટી-) પું. [જએ ઘંટી' + ‘ટાંકણું' + ગુ. Üયું' ત. પ્ર.], ધંટી-ટાંકણું (ધણી-) ન. [ + ટાંકવું' + ગુ. ‘અણું,'કૃ. પ્ર.](લા.) ઘંટી ઢાંકવાના અવાજ જેવા અવાજ કરનારું એક પક્ષી, લક્કડ-ખેાદ ઘંટી-ફૂદડી (ઘટી-) સ્રી, [જુએ ‘ઘંટી’ + ‘ફૂદડી.’] (લા.) હેકરીઓની એ નામની એક રમત [નાના ઘડા થંડી (ઘટૂડી) સ્ત્રી. [જ઼ આ ‘ધંતૂડો’+ ગુ. ‘ઈ ’ પ્રત્યય.]
Jain Education International_2010_04
ધાધરી
થંડો (ડ) પુ. [જુએ ઘંટ’+ ગુ. ઊંડે' ત. પ્ર.] થાળા વિનાની નાની ઘંટી (દાળ વગેરે પાડવા) ઘંટા` (ઘણે) પું. [જએ ‘ઘંટ’ + ગુ. ‘એ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] મેટા ઘંટ. (ર) (લા.) માગનારને અંગૂઠો બતાવી નકારના
+
કહેવાતા ખેલ
ઘંટા (ફ્ટે) પું. ડગલા વગેરે બનાવવાનું એક કાપડ Üઢ (ઘણ્ડ) પું. ભમરે।
[જમણ
થંડૂર (સ્તૂર) ન. લસણ થંપે (ધમ્પા) પું. [રવા.] ઘુસ્તા, ધુએ, ધમ્બે થંબાર (ધમ્બાર) પું, પારસી લેકામાં મરણની વાર્ષિક તિથિનું ઘંવાળ ન. [જુએ ‘ઘઉં’+ગુ. ‘આળ’ ત, પ્ર, ] ઘઉંના લેાટના કેા. (૨) ઘઉંના દાણા કાઢી લીધા પછીની છેડની કેાતરી વગેરે
ઘા(૦૧)` પું. [સં. ઘાસ-> પ્રા. ઘામ] ઝટકા, પ્રહાર, ચેટ.
(૨) જખમ, કાપ, છેદ. (૩) (લા.) ભારે દુઃખની ઊંડી અસર. [૰એ ચા(-ઢા)વવું (ઘાયે-) (રૂ.પ્ર.) ઊંધે માર્ગે લઈ જવું, ૦ કરવા (રૂ.પ્ર.) ફગાવવું, ફેંકવું. (૨) ચેાન્ય વખતે તક જોઈ કામ કરવું. • કાઢવા (રૂ.પ્ર.) સંભેાગ કરવા, ૦ ખમવા (રૂ.પ્ર.) આપત્તિ સહત કરવી. ૦ મને (૨.પ્ર.) અગાઉનું અને પછીનું વેર મગજમાં રાખવું. ૦ ચૂકવા (રૂ.પ્ર.) મળેલી તક જવા દેવી. ઝીલવા (રૂ.પ્ર.) બીજાની આફ્ત ઉપાડી લેવી. ૦ દેવા (રૂ.પ્ર.) સંભોગ કરવા. ૦પવા (રૂ. પ્ર.) આફત આવી પડવી. ॰ ભેગા કીઢા (રૂ.પ્ર.) અસંભવિત ખાબત. ૦ ભેગો ઘસરકા (રૂ.પ્ર.) એક કામ સાથે બીજું કે બીજાનું કામ સમાવી લેવું એ. ૰ મારવે (રૂ.પ્ર.) મહેણું મારવું. (૨) ચેરી કરવી. (૩) સંભેગ કરવા. ॰ લાગવા, ૦ વાગયા (રૂ.પ્ર.) અસર થવી. (ર) મેટું નુકસાન આવવું. (૩) સ્વજનનું મરણ થવું] ઘા(૦૧)૨ પું. ચેાવીસ કારા કાગળના જથ્થા, દસ્તા (મેટે ભાગે ‘ક્રૂસ્કેપ’ કારા કાગળના રીમમાં ૨૦ ધા હોય છે.) ઘાઈ સ્રી. [સં. ધા>િ પ્રા. ઘાફ્યા] (લા.) દાયાદા,
ઉતાવળ. (ર) ધમાલ. (૩) ભરાવે, ભીડ, ગિરદી ઘાઉ-ઘપ વિ. [જુએ ‘ધા' + રવા.] ઉડાઉ. (૨) માંડ માંડ ગુજરાન ચલાવનારું. (૩) હરામખાર
ઘા-કહું, ઘા-કાહુ વિ. [જુએ ‘ઘા’ + ‘કાઢવું' ગુ, ‘*’- ‘' કૃ.પ્ર.] (લા.) મતલખી, સ્વાર્થી ઘાઘરા-પલટન સ્ત્રી, [જુએ ‘ઘાઘરા’ + ‘પલટન.’] (લા.) (કટાક્ષમાં) એનું ટાળું, સ્ત્રીઓના મેલે ઘાઘરા-પાટ પું. [જુએ ‘ઘાઘરો + પાટ. ] જેમાંથી ઘાઘરા કરી શકાય તેવા પ્રકારનું રંગીન છાપણીનું એક કાપડ ઘાઘરા-વટ હું. [જુએ ‘ઘાઘરા-પાટ’.] એક ધાધરામાં જોઇયે તેટલું કાપડ ઘાઘરિયું વિ. [જુએ ધાધર' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] ધાધરાવાળું, ઘાઘરી પહેરનારું. [॰ ગેતર (રૂ.પ્ર.) જેમાં છે।કરીએ જ જન્મ્યા કરતી હેાય તેવું કુળ. - વિસ્તાર (રૂ.પ્ર.) કરીઓનું ટાળું] [હીજડા, žાતડા, રાંડવા ઘારિયા યું. [જુએ ‘ધાધરિયું.’] (ઘાઘરા પહેરી કરનાર) ઘાઘરી સ્ત્રી. [૬. પ્રા. ઘા] નાના ધાધરા. (ર) વીણા