Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 745

ગુજરત
ગુજારત સ્રી. [ફ્રા. ગુજıરિશ્] દરખાસ્ત કરવી એ, અરૂ કરવામાં આવતી વિનંતિ
[અર્થ નથી.) ગુજારવું જ ‘જએ ગુજરવું’માં. (આમાં મરણ'ના ગુજારા જ ‘ગુજાર.’ [॰ ચાલવા (રૂ. પ્ર.) નિભાવ થયે] ગુજજર` વિ. [ જુએ ‘ગુજર.’] ગુજરાતમાં એ નામની બ્રાહ્મણ વાણિયા સુતાર વગેરેની જાતનું. (સંજ્ઞા.) ગુજરૐ હું. એક જાતના ખાવળ. (૨) એક જાતને ગુંદર ગુએરી ન. ખટમીઠા સ્વાદનું એક કેસરિયા પીળા રંગનું ફળ શુટકા-પવાઢો હું. [જએ ‘ગુટકા’ + ‘પવાડો.’] (લા.) ઘાલમેલ, આઘાપાછી
ચુટકી સ્ત્રી. એ નામનું એક વાજિંત્ર
ચુટકું વિ. ખડકું, વામણું, ઠીંગણું. (૨) નાનું નાડું મેહં ગુટકા પું. [જુ એ ‘ગુટકું.'] લંબાઈ-પહેાળાઈ ઓછી હાય અને પાનાંની સંખ્યા વધારે હોય તેવા હસ્તલિખિત કે મુદ્રિત ખાંધેલા ગ્રંથ. (ર) કાયા-ચૂનાવઠું મસાલેદાર પાન-બીજું. (૩) પિત્તળની ઢાખડીમાં બેસાડેલી દેવ-મૂર્તિ. (૪) ભક્તોએ તૈયાર કરેલા જાદૂઈ દડા, (૫) તાવીજ, માદળિયું ચુટ-પુ(-મુ)ટ ક્રિ. વિ. સૂવા માટે ખરેખર આઢી લઈને ગુએર ન, એ નામનું એક વૃક્ષ
ચુટ-ખેરડી સ્ત્રી. એ નામની એક વેલ, ગટ-બેરડી શુઢ-મુક જએ ‘ગુટ-પુટ.’
શુટર-ગૂં ક્રિ. વિ. કબૂતર અવાજ કરે છે એમ શુટ-વેલ (-ચ) જઆ ‘ગુટ-ઓરડી.'
છુટાચીન સ્ત્રી, ચમેલીની વેલ ગુટિ("ટી) સ્ત્રી., ગુટિકા સ્ત્રી. [સં.] ગોળી (મુખ્યત્વે ઔષધની) ગુટી જુએ ‘ગુટિ’. (ર) માટીના ગાળે આંધી કરવામાં
આવતી કલમની ક્રિયા
ચુટી-માતા સ્રી. [સં.] શીતળા દેવી, (૨) શીતળાનેા રેગ ગુડી-માર ન. એ નામનું એક પક્ષી ગઢ પું. [સં.] ગેાળ (શેરડીના રસની પેદાશ) શુઢ ઇનિંગ (નિ) ૩. પ્ર. [અં.] સાંઝ વખતે મળતાં અંગ્રેજી રસમે કરવામાં આવતી સલામને ઉગાર શુ"ચંદ (-કન્હ) પું. [સં.] તળાવની આસપાસ થતા એક કંદ ગુરુગુરૂપું. [રવા.] પેટમાં થતા ગડગડાટ, (૨) હાકા પીતાં થતા હોકાના લટકામાંના અવાજ
શુઢ(-ર)દાસ વિ. (લા.) એવ, મૂર્ખ શુદ્ધ બ્રાઇડે પું. [અં.]ઈસુ ખ્રિસ્તે વધસ્તંભની ઉપર ગયાના શુક્રવારના તહેવાર. (સંજ્ઞા.)
ગુડ-બાઇ કે, પ્ર. [અં] વિદાય લેતી વખતે અંગ્રેજી રસમે કરવામાં આવતી સલામના ઉદ્ગાર [હાય એમ ગુરુ-બુઢ, ડાહટ ક્રિ. વિ. રિવા.] આંતરડાંમાં અવાજ થતા ગુડમક ન. વહાણ કાંઠે આવ્યા પછી એની સાંધેામાં ફ્ વાર્નિશ વગેરે પૂરવાની ક્રિયા. (વહાણ.)
ગુઢમાર (-૨) સ્ત્રી. એ નામની એક વેલ, મધુનાશિની વેલ શુ-મોર્નિંગ (-નિક) કે. પ્ર. [અં.] સવારમાં મળતી વખતે
અંગ્રેજી રસમે સલામ કરતી વેળાના ઉદગાર ગુડ-વેલ (-ય) શ્રી. એ નામના એક ખેડ, ભેાંપાથરી ગુરુહર, ૧ ન. એ નામની એક ફૂલવેલ, જાસૂદા
Jain Education International_2010_04
100
ગુણકર્માનુરૂપ
શુડા શ્રી. [દે. પ્રા.] ઘેાડા-હાથીનું અખ્તર ગુઢાકેશ વિ. [સં.] વાંકડિયા વાળવાળું. (સં. ગુંડાળા + રંગ= રાત્રિના અર્થાત્ નિદ્રાના સ્વામી=વિજેતા’ એ પાછળથી ઊભા કરેલા અર્થ-પ્રયત્ન છે, સ્વાભાવિક નથી). (ર) પું, પાંડવ અજુ નનું એક નામ. (સંજ્ઞા)
ગુઢાવળ (-બ્ય) સ્ત્રી,, ગુઢાવાળ પું, કોઈ તું મરણ થયે એને ત્યાં રાવા જવું એ, કાણ, લૌકિક ઢાવવું, ગુડાયું જુએ ‘ગૂડવું’માં. ગુમ પું. [રવા.] તાપના અવાજ ગુડ્ઝ પું., ખ.વ. [અં., બ.વ.] માલસામાન, માલમતા. (ર) (લા.) ન, રેલનું ભાર-ખાનું ગુઝ-ઍફિસ સ્ત્રી, [અં.] રેલવે વગેરેમાં માલસામાન મોકલવાની-આપવાની વ્યવસ્થા કરનારું કાર્યાલય ગુડ્ઝક્લાર્ક હું. [અં.] રેલવેની ગુડ્ઝ-ઑફિસના કારકુન ગુરુજીન્ટેરિફ પું. [અં.] રેલવેમાં માલ માલવા-મેળવવા માટેના કાયદાનું પુસ્તક
ગુરૂજીન્ટેઇન સ્રી. [અં.] માલસામાન લઈ જનાર-લાવનારું રેલવેનું ભારખાનું
ગુડ્ઝ-સાઇડિંગ (-ડિ) સ્ત્રી. [અં.] સ્ટેશન-યાર્ડમાં રેલનાં ભારખાનાંઓને ઊભા રહેવાનું અલાયદું રાખેલું સ્થાન ગુણ પું. [×.] મૂળ લક્ષણ, લાક્ષાણિકતા, સ્વભાવ, પ્રકૃતિ, ધર્મ, ખાસિયત. (૨) સદગુણ. (૩) કાવ્યાદિમાં સારા તત્ત્વનું ભાષાની અને વિચારની દૃષ્ટિએ હાવાપણું. (કાવ્ય.) (૪) ફાયદા, લાલ, સારી અસર. (૫) આવૃત્તિ, આવર્તન (કેટલાગણું મનાવનાર). (૬) પરીક્ષા-કસેટીમાં આપવામાં આવતા તે તે અંક, ગુણાંક, દોકડા, માર્ક.' (૭) મૂળ સ્વરની ચડિયાતી થતી બીજી કક્ષા. (‘ઇ-ઈ' ના ‘એ’ અને ‘ઉ’-ઊ'ના એ' તેવી જ અસ્વરિત ‘અ'ની સ્વરિત ‘અ' તરીકેની કક્ષા-એ ‘ગુણ.’). (ન્યા,) (૮) ઢારી, દેરા, (૯) ધનુષની ઢારી. [॰ કરવા (રૂ.પ્ર.) સારી અસર લાવી આપવી. ૦ ગાવા (રૂ.પ્ર.) વખાણ કરવાં. ૦ થા, પઢવા (રૂ.પ્ર.) સારી અસર થવી, ફાયદા થવા] ગુણુ.એશિ(-શીં)કળ, ગુણુ.આશિ(શીં)ગણુ વિ. [+ જુએ ‘એશિકળ’- એશિંગણ'.] સામી વ્યક્તિએ ગુણ કર્યાને માટે આભારની લાગણીવાળું, આભારી, ઉપકાર તળે આવેલું, ‘એન્લાઈ•ઝડ’
.
ગુણક પું. [સં.] ગુણનારા આંકડા, આવર્તન-સૂચક અંક (૪×પ’માં ‘પ’ના વગેરે). [॰ પ્રમાણ (૩.પ્ર.) ભૂમિતિ સંબંધી આવર્તક પરિમાણ, ‘જ્યોમેટ્રિકલ રેશિયા.' (ગ.)] ગુણુ-કક્ષા સ્ત્રી. [સં.] ગુણાંક કિવા માટેની કાર્ટિ, ગ્રેઇડિંગ’ ગુણ-કથન ન. [સં.] સદ્ગુણી કહી બતાવવાની.ક્રિયા, ગુણાનુવાદ, (૨) કામવાસનાથી થતી નાચકની એક સ્થિતિ. (કાવ્ય.)
ગુણ.કર વિ. [સં.] સારી અસર કરી સ્વસ્થતા લાવી આપનારું, ગુણકારી, લાભકારી, ફાયદા-કારક ગુણક્રર્મ ન., ખ.વ. [સ.] સ્વાભાવિક લક્ષણા અને પાતપાતાનાં કર્યાં કે કાર્યપ્રણાલી
ગુણકર્માનુરૂપ વિ. [+ સં. અનુTM] ગુણેા અને કનિ