Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 708

ગધરાઈ
ગધરાઈ સ્રી, ગળામાં થતી બળતરા
ગધા("હા, પા)ઈ સ્ત્રી. [ હિં, ગધે!' + ‘આઈ ’, ત. પ્ર.] (લા.) ગધેડાવેળા, મૂર્ખતા, એવી
એવ માણસ
ગધાઈ-ભાઈ હું. [+જુએ ‘ભાઈ.'] (લા.) મુર્ખ માણસ, [એ નામની એક રમત ગધાન્વયી સ્ત્રી. [જ ગધેા,'-દ્વિર્ભાવ + ગુ. ઈ' સ્ક્રીપ્રત્યય] ગધા-ચંદ (-ચન્હ) વિ.,પું. [જુએ ‘ગધે।' + વિશેષ સંજ્ઞાઓને અંતે આવતા ‘ચંદ્ર' (સં. સન્ત્ર)] (લા.) મૂર્ખ માણસ, એવક માણસ
ગધાડા-સાર (-રય) સ્ત્રી. પરમણને કૂવા સાથે સાંકળી રાખનારું લપસી જાય તેવું ગાળિયું. (વહાણ.) ગધાઢિયું જુએ ‘ગધેડયું.' ગધાડી જુએ ગધેડી.’ ગધાડું એ ‘ગધેડું,' ગાય જએ ‘ગધેડા,’ ગલ(-ધા)-પચીસી(-શી) જુએ ‘ગઢા-પચીસી(-0).’ ગધા-ભમરી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગધે।' + ‘ભમરી.'] ઘેાડાના કપાળમાં આંખાના નીચેના ભાગમાં આવતી વાળની ભ્રમરી, આંસુ-ઢાળ
ગધા(ન્હા,-ધા)-મજૂરી સ્રી. [જુઓ ‘ગધેા' + મજૂરી.'] (લા.) ગા ઉપરાંત ભાર ઉપાડવે એ ધા-મસ્તી . [જ્રએ ‘ધેા' + ‘મસ્તી,’] ગધેડાના પ્રકારનું એકા” તાકાન
ધા-લેપ્ટન ન. [જએ ગધેા' + સં.] ગધેડાનું લેટનું એ (૨) ગધેડું લેાર્ટ તે જગ્યા [એક વેલે ગયા-વેલ(૨) સ્ત્રી. [જુએ ‘ગધે’ + ‘વેલ,૧’] એ નામના ગધા(..હા,-ધા)-વૈતરું ન. [જુએ ગધે' + વૈતરું.'] જુએ
‘ગધા-મજુરી.’ [બાળકાની એક રમત ગવાહીંચું . [જુએ ‘ગધે।' + હીંચવું”.] એ નામની ગધી(-ઢી,-ધી) સ્ત્રી, [હિં, ગધી] જએ ‘ગધેડી,’ ગધી ગધી વિ. ત્રાસ પામેલું, હેરાન થયેલું, દુ:ખી થયેલું રચી-સમેરવા હું. [+જુએ સમેરવા.'] એ નામની સમેરવા નામની વનસ્પતિની જાત
ગલ ન. એ નામનું એક ફૂલઝાડ અને એનું ફૂલ ગધેયું ન. સમુદ્રકાંઠે થતું એ નામનું એક જંતુ ગધેઢા-ગાંઠ (-ઇંચ) સી. [જએ ગધેડું” + ‘ગાંઠ.']
(લા.)
ગધા
મજૂરી,’
ગધેડિયું વિ. [જુએ ગધેડું.’ + ગુ. ‘યું' ત. પ્ર.] (લા.) ગધેડાના જેવું મૂર્ખ, તદ્ન ખેવક. (ર) ન. ગાડામાં પૈડાંની ધરી જેમાં ભરાવવામાં આવે છે તે લાકડું. (૩) રેલવેના માલગાડીના નાના ડબે ગધેડી શ્રી, [જુએ ‘ગધેડું'+ગુ. ‘ઈ ' પ્રત્યય.] ગધેડાની માદા, (ર) (લા.) ખાળકના ભરાઈ જવાના રેગ, ભરણી, વરાધ, સસણી, ‘ધ્રાંકા-ન્યુમોનિયા.' (૨) (લા.) માઁ
બહુ જ જાડી અને મજબુત ગાંઠ, (વહાણ.) ગધેડા-વૈતરું ન. [જુએ ‘ગધેડું' + વૈતરું.'] જુએ
..
સ્ત્રી. [॰ ઝાલવી, ૦ ૫કડવી (રૂ.પ્ર.) ગુના કરવેı, વાંકમાં આવવું. ફૂલેકે ચ(-)વી (રૂ. પ્ર.) અભિમાની થવું,
.
Jain Education International_2010_04
ગધેવાન
૦ મારવી (રૂ. પ્ર.) બગાડી નાખવું. ॰ ગૂઢવી (રૂ. પ્ર.) (કટાક્ષમાં) ભારે કામ કરવું]
ગધેડું ન. [સં. મ> પ્રા. [ + ‘ડ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઘેાડાના પ્રકારનું ભાર-વાહક એક ચેપગું પ્રાણી, ધંધેડું, [ન્હા ઉપર અંબાડી (-અમ્બાડી) (રૂ.પ્ર.) હલકી ચીજને ભારે મહત્ત્વ આપયું. -ડાના પાછલા પગ જેવું (૩.પ્ર.) તદ્ન મૂર્ખ. નાનું પૂછડું પકડવું (રૂ. પ્ર.) જિદ્દ કરવી, જિને વળગી રહેવું. નાનું માં નૂતરે ચાટવું (રૂ. પ્ર.) સમાન ગુણના હલકા માણસેાનું ભેગું મળવું. ને ઢકણાં (રૂ. પ્ર,) મૂર્ખ કે દુર્જન પાસેથી મારથી કામ લેવું એ. નાને પેટ ઘાલવું (-પેટય-) (રૂ. પ્ર.) ખૂબ ધમકાવવું. -હા બનવું (રૂ. પ્ર.) મૂર્ખ બનવું, બેવક ઠેરવું. -ડાં ચારવાં (રૂ. પ્ર.) આવડત ન હોવી. -ડે ગાવું (રૂ. પ્ર) આછી કિંમતે ખપવું. (૨) બદનામ થયું. -ડે ચઢ(-)વું (રૂ. પ્ર.) બદનામ થયું, કુત થવું. -કે એસાઢવું (-ઍસાડવું) (રૂ. પ્ર.) બદનામ કરવું]
ગધેડો પું. [જુએ ‘ગધેડું.'] ગધેડાના નર, ગધેડા. (૨) (લા.) મર્ખ માણસ, [॰ થવા (રૂ. પ્ર.) હાહા મચી જવી. (ર) બેઆબરૂ થવું] ગધે(-ઢે,-ધે)-માર.(-રથ)સ્ત્રી.[જુએ ‘ગધેા’+‘મારવું,’] (લા.) એ નામની કેરીની એક જાત
૧૬૩
ગધેલું ન. ધાણીની ખાટલીમાંથી ખેાડના લાકડા સુધીનું ત્રણ ચાર હાથની લંબાઈનું લાકડું. (૨) બળદગાડીની માંડણી ઉપરનું કઠાડા રાખવાનું લાકડું ગધે(ઢે,ધે)વાન વિ., પું.[જુએ ‘ગધેા’ + સં. °વત્ વાન્ કું., ત. પ્ર.] ગધેડાવાળા, ગધેડાના માલિક, કુંભાર અને ધેાખી. (૨) (લા.) માઁ માણસ ગધયુંઅેન. એક જાતનું દાણામાં પડતું ધનેડાના પ્રકારનું જંતુ. (ર) (લા.) જાડી અને ખેડાળ વસ્તુ
ગધૈયુંર્ ન., -યા પું. ઈ.સ.ની પહેલી પાંચ-સાત સદીમાં ભારતવર્ષમાં વ્યાપક થયેલા સાસાની વંશના રાજવીઓના ચાંદી-તાંખા વગેરેને એક સિક્કો (અનુશ્રુતિમાં ‘ગધેસિંહ’ રાજાના કહેવાતા)
ગધે("હો, ધેા) પું. [હિં. ગા] ગધેડા
ગધારી સ્ત્રી, ચણાના ખેડના કાચા પેપટા ગધાઈ જએ ગધાઈ ’ ગધા-પચીસી(-શી) જુએ ‘ગદ્ધા-પચીસી(-શી)’. ગધા-પાટુ જુએ ગદ્ધા-પાટુ.’ ગધા-પૂછ જુએ ‘ગદ્ધા છે.’ ગુધા-મજૂરી જુએ ગધામજૂરી.’ ગધા-મસ્તી જુએ ગધા-મસ્તી.’ ગધાવૈતરું જુએ ગધા-વૈતરું.’ ગથી જુએ ‘ગધી.'
ગધ્ધી-ફાલી સ્ત્રી, [+′′એ ‘કાલનું' દ્વારા.] (લા.) એ નામની સેરઠમાં રમાતી એક રમત
ગધું વિ. [જુએ ગદ્ધા' + ગુ. ‘” ત. પ્ર.] જુએ ગહું.’ ગધે-માર જુએ ‘ગધે-માર.’ ગહેવાન જુઆ (ગધેવાન’