Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 698

૧૫૩
ગીર
સીએનું કાંડામાં પહેરવાનું એક જાતનું ઘરેણું [ગાજર ગજરી` શ્રી. [જુએ ગાજર’ + ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય.]નાનું ગજૐ ન. [૪એ ગુજર' + ગુ. ‘'' ત. પ્ર.] કાંડે કે અંબાડે ઘાલવાને! ફૂલના બેરખા કે માળા. (૨) જુએ ‘ગજરા,
ગજરા હું. [હિં, ગજરા] માથા ઉપર ફૂલના આંધવામાં આવતા તારા, (૨) ઘેાડાના બે કાનેાની વચ્ચેના વાળના ગુચ્છા ગજલ જએ ‘ગઝલ,’ ગજલ-ગન્નિ(-જ઼ી) જુએ ‘ગઝલ-ગોષ્ઠિ.’ ગજલિસ્તાન જુએ ગઝલિસ્તાન.’ વિનાયક (દેવ) ગજ-વસ્ત્ર, ગજ-વદન પું. [સં.] ગાનન, ગણપતિ, ગણેશ, ગજ(-જા)વવું જએ ‘ગાજમું’માં,
હાથી
ગજવા-કાતરુ વિ. જ઼િએ ‘ગજવું' + ‘કાતરવું' + ગુ, ઉ.' કૃ.પ્ર.] ખીસા-કાતરુ ગજ-વાહ (ડેલ) સ્ત્રી. [સં, લ+ જુએ વાડ,'] ખાનું, હાથીવાડા, ગજશાળા ગુજ-વિદ્યા સ્ત્રી. [સં.] હાથીઓને લગતું શાસ્ર ગજવું ન. જએ ગુંજ' -ખીસું.' [વાના વર (ક્. પ્ર.) જેને સારી રીતે બદલે આપવા પડે તેવા વ. -ત્રામાં(કે -વે) ઘાલવું (રૂ. પ્ર.) ગણકારવું નહીં. (૨) લાંચ આપવી. ૦ તરવું (રૂ. પ્ર.) ખીસું કાપી ચેારી કરવી. (ર) ભારે ખર્ચ કરાવવા. ॰ ભરવું (રૂ. પ્ર.) લાંચ આપવી લેવી] ગજ-વૃંદ (ઇન્હ) ન. [સં.] હાથીઓનું ટોળું વેલે। ગજવેલ છું. [સં. + જુએ .‘વેલેા.' ] એ નામના એક ગજવેલનૈ(-4ય) સ્ત્રી. [ સં.+જુએ વેલ.''] (લા.) ચાખાની એક જાત. (૨) શતાવરી (વનસ્પતિ) ગજવેલ () સ્ત્રી. ખરું લાડું, પેાલાદ, ‘સ્ટીલ’ ગજવેલિયા પં. જિએ‘ગજવેલ' + ગુ, ઇયું' ત. પ્ર.] (લા.) પુરુષની જનને પ્રિય
ગુજ-શાલા(-ળા) સ્ત્રી. [સં.] હાથીખાનું ગુજ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] જુએ ‘ગજ-વિદ્યા,' [ગજ-શાસ્ત્ર ગજ શિક્ષા શ્રી. [સં.] હાથીઓને કેવળવાની પ્રક્રિયા. (ર) ગજ-સુકુમાર પું. [સં.], ભેલ પું. [ + પ્રા.] જૈન માન્યતા પ્રમાણે શ્રીકૃષ્ણના નાના ભાઈ (સંજ્ઞા.) (જન.) [ગજ-દળ ગજ-સેના સ્ત્રી., ગજસૈન્ય ન. [સં.] હાથીએનું લશ્કર, ગજકંધ (-કન્ધ) પું. [સં.] હાથીની કાંધના ભાગ ગજ-સ્તર પું. [સં.] મંદિર વગેરેની ઊણીના હાથીઓની પંક્તિવાળે! થર. (સ્થાપત્ય.)
ગજ-સ્નાન ન. [સં.] હાથીનું નાહવું એ. (૨) (લા.) દેખાવ પ્રતું નાહનું એ. (૩) નિષ્ફળ કાર્ય
ગાજીવ હું. [સં. મન + માળીવ] હાથી ઉપર જેની આજીવિકા છે તે માણસ, મહાવત
ગજાદાર વિ.જિએ ‘ગજું’ + ફા. પ્રત્યય.] ગોવાળું, મજબૂત બાંધાનું, તાકાતવાળું. (૨) કદાવર ગળધ્યક્ષ [સં. ળ + મધ્યક્ષ] ગજસેનાના નેતા ગજાનન પું. [સં. 77 + માનન] (હાથીના જેવું મેનું કલ છે તે ગણેશ, ગજ-વદન. (સંજ્ઞા.) ગુજાનીક ન. [સં. રાળ + મની] ગજસેના, હાથીનું સૈન્ય.
[ગજ-દળ
Jain Education International_2010_04
ગઝ(-જ)લ-ગોષ્ઠિ(-॰ઠી)
ગાયુર્વેદ પું. [સં. નખ + આયુર્વેā] હાથીના રોગેાનાં નિદાન અને ચિકિત્સાનું શાસ્ત્ર. (સંજ્ઞા.) ગજા(-ઝા)ર (-ર) સ્રી. [સં. ચુલ્લાના>પ્રા. શુ[[ ન.] મકાનના અંદરના ભાગ (મેટે ભાગે રસેાડાની સામેના અંદરની પરસાળને કાટખૂણે પછીત સુધી લંબાતા ભેજન માટે બેસવાને। ભાગ). (સ્થાપત્ય.) [બનાવેલા કેટ ગુજા(-ઝા)ર-કાટ પું. [+ જુએ ‘ક્રેટ.'] (લા.) લાકડાના ગુજારૂઢ વિ. સં. શળ + મા-હૃઢ] હાથી ઉપર સવાર થયેલું ગુજારા પું. પરસેવા. (ર) (લાં.) ખાટા ઊહાપાહ ગુજારાહપું. [સં. ાન + આરોä] હાથી-સવાર ગુજ્રરહણ ન. [સં. ાન + આરોળ] હાથી ઉપરની સવારી ગજાવણહાર વિ. [જુએ ‘ગર્જાવવું' + ગુ. ‘અણુ' ×. + જૂ, ગુ, હુ' છે. વિ. ના પ્ર. + પ્રા. °માર્≤સં, ાર]
ગજવનાર.
ગજાવવું જએ ગાજવું’માં, ગજા-સંપત (-સમ્પત્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘ગજું' + સં. સંપત્તિ] ગજા પ્રમાણેની સંપત્તિ-સમૃદ્ધિ. (૨) ક્રિ. વિ. ગજા પ્રમાણે ગજા-હીણુ વિ. જિઓ ‘ગજું' + સં. હીન> પ્રા. ફ્Îળ, પ્રા. તત્સમ.], "હું વિ. [+ સં, ટ્વીન -> પ્રા, ફીન્મ-] ગજા વિનાનું, તાકાત વિનાનું
ગાંખર (ગામ્બર) ન. [સં. ાન + અવ] હાથીના ચામડારૂપી વસ
ગજિયા સ્ત્રી, તાર વીંટવાનું એક સાધન ગજિયાણી શ્રી. જુએ ‘ગર' દ્વારા.] એ નામનું એક જાતનું રેશમી કાપડ
ગજિયું વિ. જએ ગૐ' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] ‘ગુજના માપના પનેા હોય તેવું. (૨) ન. ગજ પનાનું જાડા સુતરનું એક કાપડ. (૩) ગજની લંબાઈનું પથ્થરનું ખેલું ગજિયા પું. [જઆ ‘ગજિયું.'] ગજના માપના ધાતુને સળિયા. (ર) (લા.) પુરુષની જનનેંદ્રિય ગ† સ્ક્રી. [જુએ ગજરે + ગુ.
ઈ ' તમ,] ગજના
પનાનું એક જાતનું રેશમી કાપડ. ગુજરૢ વિ. [જુઆ‘ગજ' + ગુ. ‘` ' ત, પ્ર.] ગજના માપનું ગજું ન. શરીરનું કદ, કાઠું. (ર) (લા.) તાકાત, શક્તિ, ખળ. (૩) પાત્રતા, યેાગ્યતા. [॰ કરવું (રૂ. પ્ર.) ખાળકના શરીરનું) વધવું]
ગજંટી (ગજૅ ટી) સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ ગુજંદ્ર (ગજેન્દ્ર) પું. [સ, જ્ઞ + દ્ર] સૌથી મેાટા હાથી, (૨) ઇંદ્રના હાથી, ઐરાવત,
ગજ્જર॰ પું. [સં. ચુન્નુર- (તવિદેશી શુન્ન)> પ્રા. ગુન] ગુર્જર ાતના સુથારની અવટંક. (સંજ્ઞા.) ગજજર જુઓ ‘ગજર.'
ગઝ(-જ)નવી પું. [અફધાનિસ્તાનનું ા. ગઝ્નહ્' નગર, એના પરથી + ફા. વી' પ્રત્યય.] ગઝનીનું વતની ગઝ(જ)લ શ્રી. [અર. ગ•ઝલ] સ્ત્રીએના પ્રેમની મૈત્રીની અને જવાનીની હકીકત આપતી કવિતા. (૨) ચૌદ માત્રાને એક છંદ, (પિં.)
ગઝ(-)લ-ગાÐિ(-ડી) શ્રી. [જ આ ‘ગઝલ' + સં.] પ્રેમની