Page Text
________________
ખિજાવું
ખિસ્સા- શ(-૧)
મેવાળ').
રૂઢ નથી, “ખીજવવું વ્યાપક છે.)
ખિલ-કાંઠ (-કા) . [સં] ગ્રંથના પરિશિષ્ટ કે અંતખિજાવું અ. ક્રિ. [સં. વિચ-> પ્રા. લિંકન, “ખીજવું ભાગમાંનું વધારાનું લખાણ, “એપિલેગ' (દ. ભા.) પણ, ] ગુસ્સે થવું. (૨) ચિડાવું. (૩) સ, જિ. ઠપકે ખિલાડી, બિલકેલી જુએ “ખિસકોલી.” આપ. ખીજવવું, ખિજાવવું છે., સ. ક્રિ.
ખિલ ખિલ ક્રિ. વિ. રિવા.] એવા અવાજથી હસાય એમ ખિજાળ વિ. [ જુઓ “ખીજ' + ગુ. ‘બળ’ ત. પ્ર.] ખિલખિલવું અ. ક્રિ. [રવા.] એવા અવાજથી હસવું
ખીજવાળું, વારંવાર ગુસ્સે થઈ જનારું. (૨) ચીડિયું ખિલખિલાટ . [ જુઓ ‘ખિલખિલવું + ગુ. ‘ટ’ ખિટરિયું ન. ચોસલું, દડબું
- કુ. પ્ર.] “ખિલ ખિલ’ અવાજે હસવું એ ખિત-ખિ, ખી)ટલિત-ળિયાછું વિ. વાંકડિયું (ખાસ કરીને ખિલજાવવું એ ખીલજાવુંમાં.
ખિલ(-લ્લીત મું. [અર. ખિલ અત] મહેરબાની બતાવવા ખિટાળું જ ટિલિયાળું.”
અપાત પોશાક, સરપાવ ખિટકી શ્રી. [ હિં. ] બારણું. (૨) બારી
ખિલ-તવ ન. [૪] વનસ્પતિ કે પ્રાણીના દ્રવ્યના અધૂરા ખિતાબ છું. [ અર, પ્રતિષ્ઠાની સંજ્ઞા ] ઇલકાબ, પદવી, વિઘટનથી ઉત્પન્ન થતું એક તપખીરિયા રંગનું કે કાળું ઉપાધિ, ‘ડિગ્રી’
તત્ત. (પ્રા. વિ)
તિજાબ, (પ્રા. વિ.) ખિતાબ-ધારી છે. [+ સં. ધારી . 1, ખિતાબી વિ. ખિલતસ્વામ્સ . [ + સં. મચ્છ] ખિલતવનો બનેલ [ [ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ખિતાબવાળું
ખિલવટ () શ્રી. જિઓ “ખીલવવું' + ગુ. ‘અટ” . ખિદમત સ્ત્રી, [અર.] સેવા-ચાકરી, પરિચર્યા, તહેનાત, ખિજમત પ્ર.] ખીલવવું એ, ખિલવણી [ખીલવનારો માણસ ખિદમતગાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય ] સેવક, પરિચારક, ખિલવટે ૫. જિએ “ખિલાટ + ગુ. “એ” ક. પ્ર.] ખિજમત-ગાર
[ખિજમતગારી ખિલવણ (-શ્ય), અણી સ્ત્રી. [જ ખીલવવું' + ગુ. “અણ” ખિદમતગારી સ્ત્રી [ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર. ] સેવકભાવ, અને “અ” ઉ.પ્ર.] જ એ “ખિલટ.” ખિદમતદાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] જુએ “ખિદમત-ગાર, ખિલવત સ્ત્રી. [અર. ખફવત ] એકાંત સ્થાન. (૨) ખાનગી ખિજમતદાર
[ખિજમતગારી ઓરડે. (૩) ખાનગી સલાહ ખિદમતદારી સી. + ગ. “ઈ' ત. પ્ર.] જએ “ખિદમતગારી. ખિલવત-ખનું ન. [+ જ એ “ખાનું.”], ખિલવત-ગાહ ખિદમતિયું, ખિદમતી વિ. [+ ગુ. “યું” અને “ઈ' ત. પ્ર.]. સ્ત્રી. [+ ફા.] ખાનગી મસલત કરવાનું મકાન જ “ખિદમતગાર,’ ખિજમતિયું, ખિજમતી
ખિલવતી વિ. [ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] એકાંતમાં રહેનારું. ખિદોડી ખિદાવવી (૨. પ્ર.) તકલીફમાં મુકવું, હેરાન પરેશાન (૨) . એકાંતમાં રહેનાર સાધુ. (૩) ગાઢ મિત્ર કરવું (ન. મા.)
[કણ પામતું ખિલાફ વિ. [અર.] વિરુદ, પ્રતિકૂળ. (૨)ન. અસત્ય, જઠાણું ખિદમાન વિ. સિં.] ખેદ પામતું, ઉગ પામતું. (૨) (લા.) ખિલાફત સ્ત્રી, [અર.] ઇસ્લામની સેવા. (૨) ખલીફાની ગાદી ખિનખાબ જુઓ “કિનખાબ.”
ખિલાફતી વિ. [ + ગુ. “ઈ' ત...] ખિલાફતને લગતું ખિન્ન વિ. [સં] ખેદ પામેલું, ઉદ્વેગ પામેલું. (૨) નાઉમેદ ખિલાયાં ન., બ.વ. [ઓ “ખીલ' + ગુ. “યું સ્વાર્થે થયેલું, આશાભંગ થયેલું. (૩) ગમગીન, દિલગીર
ત. પ્ર] (લા.) નાનાં બાળકને આંખમાં ખીલ ન થાય ખિન્નતા સ્ત્રી, [સં.] ખિન હોવાપણું
એ માટે ડોકમાં રખાતી દેરામાં બાંધેલી અરણીના ટુકડાખિન્નમનશ્ક વિ. સં.] ઉદ્વેગ-ભરેલા મનવાળું
એની માળા ખિન્નમુખું વિ. [સં. જીવન-મુd + ગુ. ‘ઉં' ત. પ્ર.) મેઢા ખિલારી છું. એક જાતને બળદ ઉપર ખેદ દેખાય તેનું
ખિલાવવું જુઓ ‘ખીલવુંમાં. (આ પ્રે. રૂપ પ્રચલિત નથી, ખિની સ્ત્રી. રાયણ
ખીલવવું' વ્યાપક છે.). ખિયા . સખત ઠપકે, ઝાટકણું
ખિલાવવું, ખિલવું જ “ખીલવુંમાં. ખિયાનત સ્ત્રી. [અર.] કેાઈની થાપણ ઓળવી લેવાની ક્રિયા. ખિલેડી સ્ત્રી. ખિસકોલી (૨) બેઈમાની, વિશ્વાસઘાત
ખિલેણું ન. [હિં. ખિલેના રમકડું ખિરંટી (ખિરસ્ટી) સ્ત્રી. [સં. વરદરા > પ્રા. વરટ્ટ ખિલત જુઓ “ખિલત.” એ નામની એક વનસ્પતિ, બલા
ખિશિ-સિયાણું જુઓ “ખસિયાણું.” બિરાજ સ્ત્રી, [અર.] ખંડણી
[ભરનારું ખિસકાવવું જ એ ખીસકર્વમાં. બિરાજી વિ. [ + ગુ. ઈ' ત, પ્ર.] ખંડણી ભરનારું, કર ખિસકેલી સ્ત્રી. એ “ખિલાડી.” ખિરિ (ખિરિષ્ઠ) ન. ઉપદંશનું ચાંદું, ચાંદી
ખિસરિયું વિ. જિઓ “ખીસર'+ !. “ઈયું' ત.પ્ર.] ખીસરખિદક ન. [સ. ક્ષીરોઢ > જ. ગુ.] સ્ત્રીઓને પહેરવાની ઉતરાણને દિવસે અપાતું (દાન વગેરે) એક ભાતીગળ રેશમી સાડી
ખિસિયાણું જુએ “ખિશિયાણું” અને “ખસિયાણું.” ખિયું વિ. [જુઓ “ખીરું' દ્વારા.] દૂધ આપતું હોય તેવું, ખિસા-કાતર જુએ “વીસા-કાતરુ.”
દુધાળું (ઢાર). (૨) બાજરાના કાચા કણવાળું (ઠંડું) ખિસ્સા-કાપુ જુઓ “ખીસા-કાપુ.” ખિલ વિ. [સં.] વધારાનું પરિશિષ્ટ-રૂપ
ખિસ્સા-કેશ() જુઓ ખીસા-કેશ.”
છે. એને પહેરવાની બિસિયાણું જ
સાકાતરુ'
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |