Page Text
________________
ક્રાંતિવૃત્ત
૫૭૭.
ક્રિયા-શબ્દ વિરોધી, રૂઢિચુસ્ત, રાઇટિસ્ટ’ (ઉ.જે.)
ક્રિયાપરાયણતા સ્ત્રી. સિં.] ક્રિયા-પરાયણ હોવાપણું ક્રાંતિ-વૃત્ત (કાન્તિ-) ન. [સં.] સુર્યને ફરવાને દેખાતે માર્ગ, ક્રિયા-પૂરક વિ. [સં] વાકયમાં ક્રિયાપદને અર્થ પર ન
પાર્ગ, અયન-વૃત્ત (જે વલીના આકારનું છે.). (ખગોળ.) થતો હોય ત્યારે અર્થ પૂરા કરી આપનારું પદ (મુખ્યત્વે કાંતિ-સૂત્ર (ક્રાતિ- ન. [સં.] કઈ પણ આકાશીય પદાર્થને અકર્મક ક્રિયાપદોના વિષયમાં એ.બન્ય—એ “રાજા”
આકાશીય પ્રવ સાથે જોડનારું વર્તુળ, ક્રાંતિ-વલય. (ખગોળ.) બન્યો'—જેવો પ્રયોગ.). (વ્યા.) કાંત્યંશ (ક્રાત્યંશ) પું. [સં. શાતિ + ચં] વાસ મારતો ક્રિયા-પ્રક્રિયા શ્રી. [સં.] કામ કરવાની રીત, કાર્યપ્રણાલિ ઝુકાવ, “બ્લિક એસેશન.” (ખગોળ.)
ક્રિયા-લ(ળ) ન. [સ.] કયા કે કર્મનું પરિણામ. (૨) ક્રિકેટ શ્રી. એિ.] બલ (ડો) અને બૅટ (ચક્કસ ઘાટનું સકર્મક ક્રિયાપદના વિષયમાં ‘કર્મ અને અકર્મક ક્રિયા
પાટિયું)ની મદદથી ખેલવામાં આવતી એક અંગ્રેજી રમત પદના વિષયમાં માત્ર “ક્રિયા.' (વ્યા.) ક્રિકેટ-ફલબ સ્ત્રી. [અં.] ક્રિકેટની રમત ખેલનારાઓનું મંડળ ક્રિયા-બ્રણ વિ. [સં.] જે પ્રમાણે ક્રિયા થવી જોઈએ તે
અને એ મંડળનું કાર્યાલય (રમત રમવાનું મેદાન પ્રમાણે ક્રિયા ન કરી શકેલું. (૨) શાસ્ત્રોક્ત વિધિ પ્રમાણે ક્રિકેટ-ગ્રાઉન્ડ, ક્રિકેટ-wાઈ (-ગ્રાઉડ્ડયન. [અ] ક્રિકેટની ક્રિયા ન કરનારું ક્રિકેટિયર ૫. [અં.] ક્રિકેટની રમતને ખેલાડી
ક્રિયા-પેગ કું. [] ઉપાય પજવાપણું. (૨) કામકાજ દિયમાણ વિ. [8,] કરાતું, કરવામાં આવતું. (૨) ન કરવાને પ્રસંગ. (૩) ક્રિયાપદ સાથેનો સંબંધ. (વ્યા.)
વર્તમાનમાં થતું કાર્ય કે કર્મ, (૩) ધર્મક્રિયાને થતો વિધિ, ક્રિયા-ધ, . [સં.] કામ કરવામાં કરાતો અવરોધ, નિરોધ, ક્રિયા-કર્મ
“ઈહિબિશન” (ગિ. ભ. અ.) કિયા મી. સં.1 કામ, કાર્ય, કર્મ, (૨) પ્રવૃત્તિ, વ્યાપાર. કિયાલક્ષી વિ. [સંપું.] ક્રિયા કરવાની છે એ રીતનું, (૩) પ્રોગ, બનાવવાની રીત. (૪) મરણ પાછળ શ્રાદ્ધ “એકશન-ઓરિયેન્ટેડ અને ભોજન વગેરે કરવામાં આવે છે તે, દહાડે, કારજ. દિયા-લા૫ મું. [૩] નિયમ પ્રમાણે ક્રિયા ન કરવાપણું (૫) વાકયમાં કાંઈક થતું હોય છે એ બતાવનાર પદનું ક્રિયા-વાચક વિ. સિં], યિા-વાચી વિ. [સં, .] ક્રિયાના કાર્ય. (ભા.)
બેધ કરનારું (ક્રિયાપદ અને બધા જ પ્રકારનાં કૃદંત.) કિયા-કર્મ ન. [સ.] મરણ થયા પછી પાછળ કરવામાં આવતો (વ્યા.) શ્રદ્ધાદિ વિધિ અને ભોજન વગેરે કર્મ
ક્રિયા-વાદ ! (સં.] વ્યાવહારિકતાનો ખ્યાલ આપતો ક્રિયા-કલા . [સં.] કલા-વિધાન, શિલ્પનું આયોજન, હાટી, સિદ્ધાંત, “પ્રેમેટિઝમ' ( હ. ચેકસી), એટિઝમ” ટેનિક' (બ. રા.)
ક્રિયાવાદી વિ. [સે, મું.] ક્રિયાવાદમાં માનનાર, ‘મૅગ્નેટિક’ કિયા-કારક વિ. સં1 કામમાં મચી રહેનારું, “ઍટિવ' દિયાવાન વિ. [સં. વાન્ મું.] અમલમાં મૂકનારું, ક્રિયાનિઝ ક્રિયા-કાંઠ (-કાર્ડ) ન. [સં૫.] ધાર્મિક કર્મ વિધિ. (૨) ક્રિયા-વિધિ પું, ઝી. [સં., . યંત્ર-રચના. (૨) ધાર્મિક યજ્ઞ-વિધિ
[કરાવનાર વિદ્વાન બ્રાહ્મણ પ્રકારની વિધિ ક્રિયા-કાંડી (-કાડી) વિ., પૃ. [સં.] ધાર્ભિક ક્રિયાકાંડ ક્રિયાવિભાગ ૫. સિં] કામની વહેંચણી મિયા-તંતુ (-તન્ત) ! [.] કોઈ પણ કામ કરવામાં પ્રેરણા ક્રિયાવિશેષણ ન. [સ.) વાકયમાં ક્રિયાને ભાવ પૂર્ણ આપનાર મૂળ વસ્તુ, “મેટર-નર્વ” (પ્રા. વિ.)
બતાવવા વપરાતું તે તે પદ (કર્તા કર્મ અને ક્રિયાપદ રિયાતિપત્તિ સ્ત્રી. [સ. ft + અતિ-વત્તિ] ન જ થયેલી સિવાયનાં નામની વિભક્તિવાળાં તેમજ અવ્યયી પદે હકીકતે ક્રિયા થઈ છે એવી સંભાવના, (વ્યા.)
કિ. વિ. છે, જેને ઉઠાવી લેવામાં આવે તો તેથી વાક્ય દિયાતિપત્યર્થ છું. [ + સં અર્થ] ક્રિયાતિપત્તિ બતાવનારો અપૂર્ણ નથી રહેતું.) (વ્યા.). ક્રિયાપદને પ્રયોગ (જે કહ્યું હેત” તે જરૂર કરત’એ ક્રિયાવિશેષણ અવ્યય , ન. [સ., ન.] વાકયમાં ક્રિયા
પ્રકારન), સાંકેતિક ભવિષ્યકાલીન ભૂતકાળ. (જા.) ના અર્થમાં વૃદ્ધિ કરવા વપરાતું નામિકી વિભક્તિવાળાં પદે ક્રિયાત્મક વિ. સં. શાળા + ગામ - ક્રિયાના રૂપમાં સિવાયનું અવ્યય પદ (હું “જલદી' આ –માં “જલદી.” રહેવું, કયાવાળું, અમલમાં આવતું, ગતિશીલ, “ડાઇનેમિક,' વગેરે અનેક) (વા.) એકટિવ'
ક્રિયાવિશેષણ વાક ન. [સ.] ક્રિયાવિશેષણનું કામ શિયા-નાથ છે. [સં.] વાકયમાં ક્રિયાપદને જેના ઉપર આધાર આપતું ઉપવાકય કે પટાવાકય (મિશ્ર વાકયમાં ગૌણ વાકય હોય છે તે (કતરિ-પ્રયાગમાં “કર્તા', કર્મણિ-પ્રયોગમાં ‘કર્મ, “ક” કે “કમ'ના પ્રકારનું વાકય ન હોય ત્યારે યા અને ભાવે પ્રયોગમાં માત્ર “ભાવ”). (વ્યા.)
વિશેષણ-વાકર્ષ ન હોય ત્યારે : “જ્યારે હું આવ્યો ત્યારે દિયાનિઝ વિ. [સં.] કામમાં સતત પરોવાઈ રહેલું. (૨) એણે વાત કરી–માં પહેલે ટુકડ) (વ્યા.) ધાર્મિક ક્રિયામાં આસક્તિવાળું
ક્રિયાવૃત્તિ ખી. સિ. કામ કરવાનું વલણ કે લગની કિયા-
નિષ્ઠા સ્ત્રી, સિ.] કામમાં સતત પરોવાઈ રહેવાપણું ક્રિયા-શક્તિ સ્ત્રી. સિં.] કામ કરવાની શકિત, “એકટિવિટી’ ક્રિયાપદ ન. [સં.] કાળને અર્થ બતાવનારું વાકયમાંનું (મ. ન.). (૨) ઈશ્વરની બ્રહ્માંડની ઉત્પત્તિ કરવામાં કામ કિયાવાચક અનિવાર્ય પદ કે રૂપ. (વ્યા.)
આવેલી શક્તિ. (વેદાંત.) શિયા-પરાયણ વિ. [સં] કામકાજમાં મશગલ, ક્રિયારત ક્રિયા શબ્દ . [સ.] જેને કાળ કે અર્થનું કઈ ચિત
ભ. કો-૩૭ Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |