Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 562

i ્ ૧
કાં॰ પું. [સં, ૧] ધ્રુજારી, કંપારે, કંપ. (૨) રેલ કે પુનાં કાદવ અને માટીવાળાં પાણી ઠરી જતાં જનમતે માટીના થર, ‘ઍફ્યુરિયમ' કાંપર
(-ચ) શ્રી. જુએ ‘કાંબ(૭).' કાંપ પું. [અં. કૅમ્પ ] અંગ્રેજી રાજ્યમાં લશ્કરી છાવણી હતી ત્યાં પછીથી વસેલું ત્યાં ત્યાંનું પરું કાંપચત્ર (યન્ત્ર) ન. [જુએ કાંપ +સ.] પાણી નીચે ઠરતા કાંપ કાઢવાનું યંત્ર, ‘હૂ જર્’
કાંપાલી સ્ત્રી. વરસાદની શરૂઆતમાં જ વાલીને આગતર પહેલાં તૈયાર કરવામાં આવતી એક જાતની તથી, ભટક-તલી કાંપવું અ. ક્રિ. [સં. વ્->પ્રા. વ-] જુએ ‘કંપવું.’ કાંપાળ વિ. [જુએ ‘કાંપૈ' + ગુ. ‘આળ' ત. ×.] કાંપવાળું (ર) (લા.) વિ., (-ન્ચ) સ્ત્રી, કાંપવાળી (જમીન) કપાળ-કરાળ (કાંપાળ્ય-કરર્ચે) . [+ જએ ‘કરાળ.'] કાખાની જાતની જમીનના એક પ્રકાર કાંપાળ-કાળી (કાંપાળ્ય) સ્ત્રી. [+ જુએ ‘કાબી.’] કાખાની જમીનના એક પ્રકાર
૫૧૭
કાંપેરું ન. એક પ્રકારના છેડ
કાંપે પું. ખેતરમાં મજૂરા કપાસ વીણતાં કે ખડ વગેરે વાઢતાં પછેડીના બે છેડા ગળામાં તથા બે છેડા કેડે બાંધી કરે તે
ખેાળા. (ર) (લા.) એક માણસ ઉપાડી શકે તેટલા બાજે, ઊંડળ. (૩) હાથ લાંબા કરી એના ઉપર સમાય તેટલું માપ, કાળી. [॰ વાળવા (રૂ. પ્ર.) કાટા વાળવા. (ર) બ કામ કરવું. (૩) ભેગું કરવું]
કાંપેટવું અ. ક્રિ. [રવા.] ભાગી જવું, નાસી છૂટવું કાંબ (૨) સ્ત્રી. [સં. શમ્મી] ઝાડની પાતળી ડાળી, સેટી, છડી, (૨) વાંસની ચીપ, ગ્રામડી. (૩) વાંસને ગજ, આંકણી, કામઢાના ગજ. (૪) કપાસ કે રૂ સડવાની વાંકી સેાટી, (૫) એક જાતનું ઘાસ. (૬) કામળી, અંગડી. (૭) પતંગમાંની [ાંસાઈ ને જ માગતી) કાંબડિયા પું. ભિખારીઓની એક જાત (માત્ર દસનામી કાંખડી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાંબ’+ ગુ. ‘ડી’ સ્વાર્થે પ્ર.] જુએ ‘કાબ.’ ક્રાંબલેટ સ્રી, સં. ન પું, દ્વારા] ઊનનું એક ઊંચી ાતનું કાપડ, કામલેટ
માન
કાંબળ્યું સ. ક્રિ. ઘઉંના પાંક પાડવા
કાંબળ (-ન્ય) શ્રી. [સં. વૃહી], -ળી સ્ત્રી, સં. હ્રકિા >પ્રા. હંહિમા] ઊનની આછી વણતરનું કાપડ, કાંબળી, કામળી, ધામળી
કાંબળો હું. [સં.શ્વ – પ્રા. વલ્ડમ] ઊનના જાડા વણાટને પિછાડા, કામળા, ધામળેા. (૨) (લા.) વાવેતરમાં નુકસાન કરનારા કાળા વાળવાળા જીવડા
ક્રાંબિયા પું. [જુએ ‘કાંબ’+ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] પાંક ઝડવાના દંડ કાંબી સ્રી. [સ. qિhl>પ્રા. વિમા] (લા.) પગના કાંડા ઉપર પ્રસરીને રહે તેવું સ્ત્રીઓનું ચાંદીનું ઘરેણું. (ર) એ ઘાટની હથેળીની તર્જની આંગળીની વીંટી. (૩) વાંસની પટ્ટીનું વાળેલું કડું. (૪) કાસના માંઞા લેઢાના કાંઠલેા. (૫) પાણી કાઢવાની ચામડાની બેખ. (૬) પટારાના ઢાંકણની બંને ખાજ નખાતી લાકડાની પટ્ટી. (G)
Jain Education International_2010_04
કાંસી-જોડ
આજેઠના ઉપરના પાટિયાની આસપાસ ચારે તરફ લગાડાતી લાકડાની રંગીન પટ્ટી, (૯) સારણગાંઠ દાખવાના કંદારા
કાંભુડી શ્રી. બાથમાં સમાય તેટલું માપ, કાંપે કાંમ્બેજ (કામ્બેાજ) પું. [.] હિંદુકુશ પર્યંત નજીકના એક પ્રાચીન પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.)
કાંઢિયા પું. હિંદી ચીન(વિયેટનામ)ને પ્રદેશ
કાં રે ક્રિ. વિ. જુએ કાં' કરે.'] ક્રમ રે, શા માટે ! કાંશિ(-સિ)યું ન. ર્સિ. /સ્થિ> પ્રા. હ્રાંતિ-z] કાંસાનું બનાવેલું નાનું કાંસીોડામાંનું પ્રત્યેક, (૨) જૂનું કાવડિયું (પૈસે )
કાંશિ(-સિ)યા પું. [જુએ 'કાંશિ(-સિ)યું.'] કાંસાના ઘાટ, (૨) કાંસાના મેટા વાટકા. (૩) પિત્તળના કડા (૪) કાંસકા કાંસ॰ પું. [સં. નારા] જએ ‘કાશ.’ કાંસૐ હું. જુએ ‘કાસ
કાંસટથી પું. ઘણાં નાનાં ફૂલવાળા એક છેડ કાંસકડી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાંસકી' + ગુ. ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.) નાની કાંસકી, (પદ્મમાં.) કાંકિયા પું. કાળિયા શિરીષ (વૃક્ષ) વનસ્પતિ કાંસકી સ્ત્રી, એક વનસ્પતિ, અતિખલા, ખપાટ નામની કાંસકાર સ્ત્રી જુએ ‘કાંચકીનૈ’(વાળ ઓળવાની). કાંસકા પું. જુઓ ‘કાંચઢા’ (માથું એળવાના), (૨) કાંસ
કાના આકારની એક માછલી
કાંસગર પું. [સં. શાંથ->શો. પ્રા. જંત્તર] કંસારા કાંસાગરી શ્રી. [+ ગુ. ‘ઈં' ત. પ્ર.] કંસારાના ધંધે માંસડી સ્ત્રી. ખપાટ નામની વનસ્પતિ, કાંસકી. (૨) એક જાતની ધાળી શેરડી
કાંસીને શ્રી. [જુએ ‘કાંસૐ' + ગુ. ‘ ુ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર, ‘ઈ' સ્રીપ્રત્યય] નાના કાંસ, નાની નીક કે નહેર કાંસા` પું. જુએ કાંસ + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત. ×.] જુએ ‘કાંસરૈ’ (પાણીનું એક ઘાસ). કાંસાર પું. તળાવના સામેા કાંઠ
કાંસલું ન. [૪એ ‘કાંસુ' + ગુ. લ’ ત, પ્ર.] કાંસાનું પહેાળા માંનું નાનું વાસણ, તાંસળું, કાંસિયું. (ર) માટીનું ખેર તથા તેલ ચાપડી પકવેલું કાળા રંગનું વાસણ કાંસવું અ. ક્રિ. [સં. ત્તિ-ઉધરસ, ના, ધા.] ઉધરસ ખાવી, ખાંસવું. (૨) હાંફનું, શ્વાસ લેવામાં કષ્ટ અનુભવવું. (૩) [સુ.] સ. ક્રિ. ચગદીને ભરવું, ઠાંસવું કાંસા હું., ખ, વ. તેલું ધાસ
કાંસા-ફ્રૂટ (-ટષ) સ્ત્રી. [જુએ ‘કાંસું' + ફૂટવું.'] કાંસાના ભંગાર, કાંસાનાં તૂટેલાં નકામાં વાસણ, (ર) (લા.) માથાફેડ, લમણા-ઝીંક
કાંસાનું ન. [ર્સ, hfથ-તા-૧->પ્રા. તંજ્ઞામ, તંજ્ઞાજી-] કાંસાનાં મેટાં ઝાંઝમાંનું પ્રત્યેક મંજીરુ' કાંસાં ન., ખ. વ. [જુએ ‘કાંસુ.] કાંસાનાં કાંસિયાં કાંસિયું જ ‘કાંશિયું.’ કાંસિયા જુએ ‘કાંશિયા,'
કાંસી-જોઢ (-ડચ) શ્રી., "ઢાં ન., અ. વ.સં. ચિા