Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 531

કાઠી
૪૮૬
કાદળી શ્રી. અકળામણ. [॰ મારવી (રૂ.પ્ર.) અકળામણ અનુભવવી, અકળાવું, મૂંઝાવું]
કાદંબ, ॰ ક (કાદમ્બ-) પું. [સં.] કલ-હંસ, બાળ-હંસ કાદંબરી (કાદમ્બરી) સ્રી. (સં.] કદ'ખ વૃક્ષનાં ફૂલેમાંથી બનાવેલા દારૂ, (૨) કાચલ. (૩) મેના. (૪) સરસ્વતી દેવી. (૫) મહાકવિ બાણની એ મથાળાની એક કાલ્પનિક કથા. (સંજ્ઞા) (૬) (એ ઉપરથી મરાઠી ભાષામાં સર્વસામાન્ય) નવલકથા, ઉપન્યાસ કાદંબરી-કાર (કાદમ્બરી-) પું. [સં.] માળવાના સમ્રાટ હવર્ધનના રાજકવિ બાણભટ્ટ, (૨) (મરાઠીમાં) નવલકથાકાર, [સમૂહ, મેઘ-માલા, મેઘ-ઘટા કાર્દબિની (કાદમ્બિની) સ્ત્રી. [સં.] ઝઝૂમી રહેલાં વાદળાંના કાદા(-દે)-કદમ પું, અનાદિ-કાલ
ઉપન્યાસકાર
કાદા(દો)-દમી વિ. [+ ગુ. ઈ’ત.પ્ર.] અનાદિકાલથીઅતિપ્રાચીન કાલથી-ખાપદાદાના સમયથી ચાલ્યું આવતું કદાચિત્ક વિ. [સં.] કદાચ હાય અને કદાચ ન પણ હેય તેવું, અસ્થાયી સ્થિતિવાળું
*દાચિત્ય-તા સ્ત્રી., ત્વ ન. [સં.] કદાચ હાવાપણું કાદારિયા વેલ (-ય) સ્ત્રી. કમરવેલ કાદિયું વિ. જુઓ ‘કાઢે.'] (લા.) ચીડિયું, (૨) નિંદાખેાર કાદી સ્ત્રી. [જુએ ‘કાદા' + ગુ. ‘ઈ’ત.પ્ર.] ખરખચડી થરાળ ન ખેડી શકાય તેવી જમીન
ાદીમ પું. પ્રાચીન કાલ, અસલના વખત ધૂળ, માટી કાદુ॰ પું. [સં. મ> પ્રા. #>અપ, વૅ દ્વારા] કાદુર વિ. અનાડી, તાકાની કાદુ-ખજૂર [જુએ કાદુ॰' + ખજ્રર.] લીમડાની જાતનું એક ઝાડ, રોહિતક, રોહિ
કાદું વિ. [જુએ ‘કાર્દા’ + ગુ. ‘”” ત.પ્ર.] પથ્થરને લીધે ખેડી ન શકાય તેવું, (૨)ન. કાદી. (૩) પાણીની ખાણ, પાણખાણ [વિકાસ] જૂએ ‘કાદી.' કાદો હું. સિં, મ>પ્રા, મ> અપ, દ્ય-ને! અર્થકાદો-કદમ જુએ ‘કાદા-કદમ,’ કાદો-કદમી જુએ કાદા-કદમી.’ કાન 1 કું. [સં. ફ્ળ > પ્રા. 7] માનવ અને પશુએ વગેરેની સાંભળવાની કર્મે દ્રિય. (ર) બંદૂક તાપ વગેરેનું દારૂ મૂકવાનું કાણું. (૩) વાસણ કે પડિયાના પકડી શકાય તેવા કાંઠા નજીકના છે!. (૪) (લા.) ચાન, લક્ષ. (૫) વહાણને પાશ્ચે ભાગ. (વહાણ.) [॰ આમળવા (રૂ.પ્ર.) આપકા આપવા. ૦ આવવા (રૂ.પ્ર.) સમઝવા લાગવું. ૦ ઉધાઢવા (૩.પ્ર.) ખરી વાત સમઝાવવી. (ર) ચેતવવું, ઠપકો આપવા. • મેળવા. (રૂ.પ્ર.) ઠપકા આવે, ૦ ઊઘઢવા (રૂ.પ્ર.) અક્કલ આવવી, સમઝણ આવવી. ૦ ઊભા કરવા (રૂ.પ્ર.) સાવધ થવું. (ર) યાનપૂર્વક સાંભળવું. ૦ ઊંચા કરવા (રૂ.પ્ર.) સાંભળવા આતુર બનવું. ૦ ઊંચા થવા (રૂ.પ્ર.) સતેજ બનવું, સાવધ બનવું. ૦ કરઢવા (રૂ.પ્ર.) ચાડી કરવી. (૨) સંતલસ કરવી. ॰ કરવા (૩.પ્ર.) કાન પટાવવા. ૦ કાપવા (૩.પ્ર.) વાતમાં જીતી લેવું, વાતમાં હરાવવું. (૨) સમર્થ થવું. ૰ ખડા કરવા (રૂ. પ્ર.)
Jain Education International_2010_04
કા
0
સચેત થવું, સાવધ બનવું. ॰ ખડા થવા (રૂ.પ્ર.) ભયભીત થવું, ॰ ખાવા (રૂ.પ્ર.) ખીજવવું, ચીડવવું. (ર) ચાડી કરી પજવવું, વાતા કરી પવવું. ૰ ખૂલવા (રૂ.પ્ર.) સાચી સમઝ આવવી. .. ખેંચવા (-ખેં ચવા) (૩.પ્ર.) કાહૂમાં લાવવું. ૦ ખાતરવા (રૂ.પ્ર.) ખુશામત કરવી. છ ખેલવા (રૂ.પ્ર) સાચી સમઝ આપવી, ભાન કરાવવું, ચેતવણી આપવી. ૦ ઘણા હેાવા (રૂ.પ્ર.) બહુ ભેાળા થયું. ॰ ઘરા(-રે)Ì મૂકવા (રૂ.પ્ર.) જાણી જોઈ બેદરકાર બનવું. • ચીમટવા, ૦ ચીમળા, ૭ મચઢવા (ઉ.પ્ર.) ચેતવવું. (૨) ઠપકે દેવા, • ઝાલા (રૂ.પ્ર.) ભૂલ કરવી. ૦ ઝુકાવવા (રૂ.પ્ર.) સાંભળવા ઇચ્છવું. ૭ તળે કાઢવું (રૂ.પ્ર.) સાંભળવું. ૦ તળેથી કાઢી ના(-નાં)ખવું (રૂ.પ્ર.) સાંભળ્યું ન સાંભળ્યું કરવું. ૰ દેવા, ॰ ધરવા, માંઢવા (રૂ.પ્ર.) ધ્યાન આપવું. ૦ ના કીડા ખરવા (રૂ.પ્ર.)સાંભળતાં શરમાવું પડે એવું સાંભળવું, (ર) સાંભળતાં કમકમાટી ઉત્પન્ન થવી. ૦ ની બૂટ પકડવી (૬.પ્ર.) લ લ કરવી. (ર) સમઝવું. ॰ નું કાચું (રૂ.પ્ર.) થોડું બહેરું. (ર) કાઇના કહેવા ઉપર વિચાર કર્યાં વિના વિશ્વાસ રાખનારું. ૰ પકડવા, વા (રૂ.પ્ર.) કબૂલ કરવું. ૦ પકડાવવા, વા (રૂ.પ્ર.) કબૂલ કરાવવું, હા ભણાવી, ૦ પકડી જવું (રૂ.પ્ર.) અજાયબી બતાવવી, આશ્ચર્ય પામવું. ૦ પકડીને ઉઠાઢવું ( કે બેસાડવું) (-બૅસાડવું) (રૂ. પ્ર.) પુપરા કાબૂ નીચે રાખવું ॰ પટ્ટી પઢવી (રૂ.પ્ર.) કબૂલ કરવું, ભલના સ્વીકાર કરવે!. ૦ પર જ ન ચાલવી (રૂ.પ્ર.) અસર ન થવી, ૰ પર રાખવું (રૂ.પ્ર.) યાદ રાખવું. ૰ પર હાથ ધરવા (રૂ.પ્ર) ઇનકાર કરવા પર હાથ મૂકવા (૬.પ્ર.) અનણપણું બતાવવું. ૰ કઢાવવા (રૂ.પ્ર.) જાગ્રત થયું. ૦ ફૂટવા, ફૂટી જવા (રૂ.પ્ર.) બહેરા હાવું, બહેરા થઈ જવું. ૦ ફૂં કલા, (રૂ.પ્ર.) ઉપદેશ આપવા, દીક્ષા દેવી. (૨) ઉશ્કેરવું, ભંભેરવું. ફૈઢવા (રૂ.પ્ર.) બહુ તાણીને ખેલવું. ॰ બહેરા કરવા (-Ăા) (રૂ.પ્ર.) ધ્યાન ન આપવું, દુર્લક્ષ કરવું. • ભરવા, . ભંભેરવા (-લભૈરવા) (૩.પ્ર.) સાચુંખેડું સમઝાવવું, ઉશ્કેરવું. (૨) ચાડી ખાવી. ૦ માં આંગળી ઘાલવી, ૭ માં આંગળી ના(-નાં)ખવી (૬.પ્ર) ન સાંભળવું. ૦ માં આંગળી દઈ રાખવી (રૂ.પ્ર.) ાણી બ્લેઇને ન સાંભળવું. ૦ માં ઊકળતું તેલ રેળવું (૩.પ્ર) કમકમાટી ઉપજાવવી. ॰ માં કહેલું ( -કૅ:વું) (રૂ.પ્ર.) તરત અસર કરવી. • માં કાંકરા ઘાલવા (૬.પ્ર.) સાંભળ્યું ન સાંભળ્યું કરવું. ॰ માં કીડા ખદખદવા (રૂ.પ્ર.) કમકમાટી ઊપજવી. ૦ માં ડેંટિયા થવું (ૐ ટ્રિયા-) (રૂ.પ્ર) બહેરા થયું.૦માં તેલ ન(-નાં)ખલું (રૂ.પ્ર.) ન સાંભળ વાનેા ઢાંગ કરવા. ૦ માં તેલ ના⟨-નાં)ખીને સૂઈ રહેવું (-રેવું) (૬.પ્ર.) બેદરકાર હોવું. માં ના(-નાં)ખવું (૩.પ્ર.) કાનમાં ધીમેથી કહેલું. ૦ માં પડવું (રૂ.પ્ર.) સંભળાવું. માં પૂમડાં (પૂ ભાં) ઘાલવાં (રૂ.પ્ર.) સાંભળવામાં બેદરકાર રહેવું. માં ફ્ક મારવી (રૂ.પ્ર.) ચેતવવું. (૨) ઉશ્કેરવું, ૦ માં મંત્ર મૂકવે (-મન્ત્ર) (રૂ.પ્ર.) ઉપદેશ આપવા. (૨) ભેાળવવું. ૭ માં વિષ રેવું (રૂ.પ્ર.) ભંભેરવું. ૦ માંથી કીઢા ખરવા (રૂ. ×.) અસત્ સાંભળવું.