Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 517

કડિયે
૪૭૨
કંદ-શાક
પેરેગ્રાફ' (દ.ભા.)
+ ગુ. “લ' + ડું' વાર્થે ત.પ્ર.), કંથ (ક ) પું. કઢિયે જ “કડિ.'
[સં. વાતે--> પ્રા. સંત- દ્વારા] કાંત, પ્રિયતમ. કડી (કચ્છી) ૫. સાપ પાળનાર વાદી
(પદ્યમાં.). કંડી (કડી) પૃ. ટેપલામાં બેસાડી માણસને ઊંચકી લઈ કંથ (કન્થ) પું. સિં. સ્થાવ- દ્વારા કંથા પહેરી જનાર નેપાળી મજુર
ફરનારે વેરાગી સાધુ બાવો. (૨) (લા) અત્યંત ગરીબ કંડી(-દીલ (કડી-ન્દી)લ) ન. [અર. “કન્દી”-દીવાદાંડી], માણસ
[તંતુ જેવું પાતળું એક જંતુ -લિયું ન. [+ ગુ. “ઇયું' ત..] દીવાવાળી કાચની હાંડી. કંથ (ક ) . [૮.પ્રા. ૩યુમ-] ચોમાસામાં થતું (૨) ઝું મર. (૩) ફાનસ
કથા (કન્યા) સ્ત્રી. [૨] ચીથરાંઓનું બનાવેલું વસ્ત્ર, (૨) કંડ(-) (કડુ, ) સ્ત્રી. સિ.] ખરજ, ચળ, ખંજેળ (ચીંથરાની બનાવેલી સાધુ બાવાની) ગાદડી કંડેન્સર (કડેસર) વિ. [એ.] ઠંડું કરનાર, શીતકર કંથાગે દડી (સ્થા- શ્રી. સિં. + જુઓ ગોદડી; સમાનાર્થ કલિયે (કડેલિયો) પૃ. જિઓ “કંડીલ' + ગુ. ‘ઇયુ' ત. ને દ્વિર્ભાવ.] કંથા, ગંદડી. (૨) (લા.) જ્ઞાન-ગંદડી પ્ર.] બંદર ઉપરના માર્ગદર્શક દીવો, દીવાદાંડી
કંથાધારણ (કથા-) , [સં.] કંથા ઓઢવાની ક્રિયા કંડૂયન (કચન) ન. [સં.] એ “કંડુ.”
કંથાધારિણી (કથા-) વિ., સ્ત્રી. [ ] કંથા એઠી છે કંપની (કડ યની) ઝી. સિ.] ખંજવાળવાનું સાધન તેવી વેર ગણ સ્ત્રી
[વેરાગી-સાધુ બાવો કંડે (કણો) પૃ. જિઓ “કંડિયો'] જાઓ “કરંડિયે.” (૨) કંથાધારી વિ., ૫. સિ., S.] કંથા ધારણ કરી છે તે સંડલો
કંથાર (કન્યાર) ન. [૨. પ્રા., પૃ.3, -રી(કન્યારી) સ્ત્રી. [દે. કરવું (
કરવું) સક્રિ. મલવું, પાઠવવું. કંડારાનું પ્રા. કંથારિયા] કાંટાવાળી એક વનસ્પતિ, કંઢેરો, મરી કંથાર (કડે- કર્મણિ, ક્રિ. કરાવવું (ક) પ્રેસ ક્રિ. કંથારું (કન્યા;) ન. [દે.કા. વાર-કંથારનું બી કરાવવું, કરાવું (કડો-) જુએ “કંડેર' માં, કંથારે (કથા) . [દે.પ્રા. ૪થામ- જુએ “કંથાર.” કંડેળિયે (કોળિયે) મું. સૌરાષ્ટ્રમાં કપાળ અને સો- કંથાળ (કWાન્ય) સ્ત્રી. [સં. > પ્રા. ૪થા + ગુ. રઠિયા વણિકોનું ગોરપદું કરનારી બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિને પુરુષ “આળે ત...] (લા.) ગધેડાં ડાં કે પિડિયા ઉપર માલ અને એ જ્ઞાતિ, (સંજ્ઞા.)
લાદવાની બે બાજુએ ખેલવાળી ગુણ કંડેળી (કડેળી) . એ નામનું એક ઝાડ
કંથી (કથી) મું. સં. સાધુ બાવે, વિરાગી, જોગી બાવો કઢી (કઢી) સ્ત્રી, માછલાં પકડવાનું એક હથૈિયાર કંથર (૨) સ્ત્રી. દિ.મા. કંથારી જુઓ “કંથાર.” કઢી (કઢી) સી. હોળીના તહેવાર ઉપર હિંદુ બાળકોને કંદ (ક૬) પું, ન. [સં૫. ન.] જેમાં ખાવા જેવો ગર પહેરાવાતે ફળને હાર
હોય તેવું મૂળિયું કે ગાંઠ (બટાટા સૂરણ રતાળુ સકરિયાં કંઢેરે (કઢેરે) . [દે.પ્રા. કંથાર -] કંથાર નામની વન- અળવી વગેરે). (૨) રતાળું. (૩) (સમાસને અંતે : “આનંદસ્પતિ, મરીકંથાર, કંચૅર
કંદ') મૂળ કારણ. (૪) સ્ત્રીઓની યોનિનો એક રોગ કંત(-) (કન,ન્ય) કું. સિ. > પ્રા. આંત, પ્રા. તત્સમ કંદ-કપાલ (કદ-) વિ. [સં. ૫.] ડુંગળી જેવા માથાવાળું કાંત, પ્રિયતમ, પતિ, ધણી
કંદ-કલી(-1) (કન્દ-) સી. [સં.] કેતકી વગેરેના દાંડા ઉપર કંતાઈ (કન્નાઈ) સ્ત્રી. જિઓ “કાંતવું' + ગુ. “આઈ' ક. ઊગતી કળી (જે વાવવાથી એ છોડ ઉગે છે.) પ્ર.] કાંતવાની ક્રિયા. (૨) કાંતવાની રીત, (૩) કાંતવાનું કંદ-બ્લ(ળ) (કન્દર) ન, બ,વ, [.] ખાવામાં કામ લાગે મહેનતાણું
તેવાં કેદ અને મૂળ કંતાન (કન્તાન) ન. [અર. કત્તાન] શણતું જાડું કાપડ. કંદન (કન્દન) ન, સિં.] નિકંદન, વંસ
(૨) શણનું અબેટિયું કે મુગટ. (૩) “કેનવાસનું કાપડ કંદર (કન્દર) ન. [. શું ન.], -રા, -ની સ્ત્રી. [સ.] કોતર, કંતામણ (કતામણ) ન., - સ્ત્રી. [જુએ “કાંતનું” ગુ. કુદરતી ગુફા, બખેલ, ખે
આમણ,ણી કુ. પ્ર.] જુએ “કંતાઈ.' [ખાદી કંદર્પ (કદ૫) પું. [સં.] કામદેવ, અનંગ, મોભવ કંતારી (કતારી) &ી. હાથે વણેલું જાડું સુતરાઉ કાપડ, કંદપેકેલિ(-લી) (કદર્પ- સ્ત્રી. સિં.] કામ-ક્રીડા, રતિ-કેલિ, કંતાવવું, કંતાવું (કન્તા-) જુએ “કાંતવું'માં.
મેથુન-ક્રિયા
[થઈ જવું એ મંત્રાણ (કન્ઝાણ) ન. બનાતનું એક કાપડ
કંદર્પજવર (કન્દર્પ) પું. [સં. કામાસકિતથી શરીરનું સતપ કંત્રાટ (કન્નાટ) એ “કંટ્રાકટ.”
કંદર્પદર્પ-દલન (કન્દપ) પું. (સં.] કામાસક્તિ ઉપર વિજય કંત્રાટ (કન્નાટી) જુઓ “કંટ્રટી.’
[દરાનું કંદર્પશત્રુ (કર્ષ) છું. [સં.] કામદેવને બાળી નાખનાર કંત્રાયણ (કન્નાયણ) વિ. [ઓ “કાંતવું' દ્વારા.] કાંતેલા મહાદેવ, શિવ કંથ (કથી જ “કંત.”
કંદલ (કદલ) ન. [સં. મું ન.] ફણગે, કેટે, અંકુર કંથ-કેરામણ (ક) વિ, સ્ત્રી, જિઓ “કંથ' + કેડામણું' કંદલિત (ક-દલિત) વિ. [સં.] જેમાં કેટે ફૂટ્યો છે તેવું, + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય.] પતિના કેડ પૂરા કરનારી પત્ની અંકુરિત
[પ્રકાર કંથડ, ડો (કન્ય- . જિઓ “કંથ + ગુ. “ડ' સ્વાર્થે કંદ-વર્ગ (કદ-) ૫. [સં.] કંદ થાય છે તેવી વનસ્પતિને + ઉં'' ત.ક.], કંથલ (ક) . જિઓ “કંથ' કંદ-શાક (કન્ડ-) ન. [સંjન.] બટાટા સૂરણ ૨તાળું