Page Text
________________
કલેક-કારિણી
૪૪૮
કલા-
નિષ્પત્તિ
અપવાદની કથની, અપકીર્તિનું કથન
કલા(-ળા)-કલા૫ . [સં.] કળાઓને સમૂહ,(૨) મિરની કળા કલંક-કારિણી (કલ-) વિ. સ્ત્રી. સં.] પિતાની જાતને કલાક-શીશી . [જ “કલાક’ +“શીશી.'] રેતીના ઝરવાના અને કુટુંબને નામોશી આપનારી સ્ત્રી, કુલટા
પ્રકારની કલાકની ગણતરી માટેની જુની પદ્ધતિની ઘડીયાળ કલક-કારી (કલ) વિ. [સ, .] પિતાની જાતને અને કલા(-ળા)-કંદ (-કન્દ) કું. [સં] (લા.) એક પ્રકારની બરફી કુટુંબ સમુદાય દેશ વગેરેને પોતાનાં કુકૂથી નાશી કલ(-ળાકાર વિ. [૪] તે તે કલામાં નિષ્ણાત, “આર્ટિસ્ટ.” અપાવનારું
(૨) (લા.) દગાબાજ, કપટી કલક-ભત (ક લ -) વિ. [સં] પોતાની જાતને અને કુટુંબ કલાકીય વિ. [સં.] કળાને લગતું સમુદાય દેશ વગેરેને નામે શીરૂપ બનેલું
કલા(-ળા)-કુશલ(ળ) વિ. [સં.] ભિન્ન ભિન્ન કળાઓમાંની કલંક-હીન (કલડું - લિ. [સં. ] એબ વિનાનું, નાશી તે તે કળાને નિષ્ણાત. (૨) હુન્નર-ઉદ્યોગમાં નિષ્ણાત વિનાનું, નિષ્કલંક
કલા(-ળા-કુશલ(ળ)-તસ્ત્રી. [સં.કલાકુશળપણું, કળાકલેકહીનતા (કલર) સ્ત્રી. [] કલંકહીનપણું, નિષ્કલંકપણું કૌશલ. (૨) હુન્નર ઉદ્યોગનું નિષ્ણાતપણું [ચિતરામણ કલકિત (કલ કિત) વિ. [સં.] (લા.) જેને નામશી મળી કલા(-ળા)-કૃતિ સ્ત્રી. [ સં.] કળાની ૨ચના. (૨) ચિત્ર, હોય તેવું, નિંદાયેલું
[ચડયું હોય તેવી સ્ત્રી કલા(-ળા)-વિદ વિ, પૃ. [સં.] જુઓ “કલા-કુશલ.' કલંકિત,-ની (લાકત,ની) વિ. સ્ત્રી. [સ.] (લા.) કલંક કલ-ળા)-કૌશલ(લ્ય) ન. [સં.] જુઓ “કલા-કુશલ-તા.” કલંકી' (લકી) વિપું. [સં. ] ડાઘાવાળું. (૨) (લા.) કલ(-ળા)-ક્ષય કું. [ સં. ] મુખ્યત્વે ચંદ્રની કળાનું ઓછું એબદાર. (૩) નામેશી પામેલું
થવું એ કલંકી (કલકી) જુઓ “કહિક.”
કલા(કળા)-ક્ષેત્ર ન. [સં.) તે તે કળાને લગતો કાર્યવિસ્તાર કલકે (કલકે) . [સં. + ગુ. “એ” સ્વાર્થે તે. પ્ર.] કલ(-ળા)-ગુરુ છું. [ સં.] તે તે કળાનું શિક્ષણ આપનાર (લા.) એબ. (૨) નામોશી
આચાર્યે કેટિને નિષ્ણાત માણસ કલંક (કલ8) જાઓ “કલાંઠ.”
ક-લાગું વિ. [સં. + જુએ “લાગ' + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર] કલંદર (કલન્દર) પૃ. [અર.] ઘરબાર વગેરે સર્વ કાંઈ છોડી ભાગ બરાબર ન હોય તેવું, લાગ વગરનું, કશોરું. (૨) (લા.)
અને દાઢી-મૂછ–માથાના વાળ મંડાવી ભટકતા ફકીરોને અઘટિત, અચે. (૩) નાલાયક પ્રકાર. (૨) (લા.) નિઃસ્પૃહ માણસ. (૩) મદારી. (૪) કલળ)-ગૃહ ન. [સ, પં. ન.] ભિન્ન ભિન્ન કળાઓના વર્ણસંકર આદમી
[રહેલી એક નાડી નમૂના સચવાતા હોય તેવું મકાન, સંગ્રહસ્થાન, મ્યુઝિયમ કલબિકા (કલમ્બિકા) સ્ત્રી, [સં.] ગરદનના પાછળના ભાગમાં કલા(-ળા)-ચાતુર્ય ન. [સં. કારીગરી, કસબ કલા(-ળા) સ્ત્રી. [સં.] અંશ, ભાગ. (૨) ચંદ્રને પંદર તિથિ- કલાચાર્ય પં. [સં. હા + માથે] જુએ “કલા-ગુરુ.” એમાંની પ્રત્યેક તિથિએ વધતો ચા ઘટતો અંશ. (૩) કલા(-ળા)-ચિકિત્સક વિ. સં.] કળાની ચકાસણી કરનાર, સમયનું લગભગ એક મિનિટનું માપ. (૪) વર્તુલના ૩૬૦ કળા-પારખુ અંશેમાંના પ્રત્યેક ભાગને ૬૦મે ભાગ. (.)(૫) (છંદમાં) કલ(ળ)-જન્ય વિ. [સં.] કળાથી ઉત્પન્ન થઈ શકે તેવું માત્રા (પિં.). (૬) લલિત વિદ્યાને લગતી કોઈ પણ એક
:: SS) સાત વિઘાન લગd કોઈ પણ એક કલાડી એ “કલેડી.' શક્તિ (એવી ૬૪ કળા કહી છે.). (૭) મેર પીંછાં ખેલી કલા જ “કલેડું.”
[કળામય જે શભા રચે છે તે. (૮) કસબ, “આટેં.' (૯) હિકમત, કલા-ળા)ત્મક વિ. [સં. વાળ + માત્મ –] કળાથી પૂણે, યુક્તિ. (૧૦) (લા.) કપટ [ ૦કરવી, ૦ પાઠવી (રૂ. પ્ર.) કલા(-ળ-દષ્ટિ સ્ત્રી, [ સં. ] કલા-વિષયક ઝીણી નજર, શરીરમાં સુશોભિત શેભન કરવાં. ૦પૂરવી (૨. પ્ર.) મેરની કલાસઝ. (૨) સૌંદર્ય તરફનું વલણ, “એસ્થેટિક વિઝન’ પિતાનાં પીછાં ખુલ્લા કરી શભા બતાવવી]
(બ. ક. ઠા.).
[‘પૂ.ઝ' (૨. હ.) કલાઈ સ્ત્રી, [હિં.] આંગળાંથી કેણ સુધીને હાથને ભાગ.
કલા-દેવી સ્ત્રી. [સં.] કાવ્યકળાની દેવી, શારદા, કાવ્યદેવી, [૦ કરવી (રૂ. પ્ર.) કાંડા મરડીને લડવું]
કલ(-ળા)-ધર , સિં.] કલાને જ્ઞાતા. (૨) માર. કલાઈ જ “કલઈ.”
(૩) ચંદ્ર
ધિર સ્ત્રી કલાઈ સ્ત્રી. એક જંગલી ભાજી, કલવા
કલ(ળ)પરી સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય ] કલાકલાઈગર(-રો) જુઓ “કલઈ–ગર.'
કલ(-ળા-ધામ ન. [સં.] જ્યાં કળા-કારીગરી સારી રીતે કલાઈ-ઘડે જ એ, “કલઈ-ધડે.”
થયેલી છે તેવું સ્થાન (અજંઠા-એલેરા વગેરે સ્થાને) કલાઈ-ચટ જુએ “કલઈ–ચટ.”
કલ(-ળા)ધારી વિ. [સ, ૫] કલા ધારણ કરનાર, કલામાં કલાઈદાર જુઓ કલઈ–દાર.”
નિષ્ણાત
એની સૂઝ કે જ્ઞાન નથી તેવું કલાઈ-સ (-દો) જુઓ “કલઈ–સંકેત.”
કલાનભિજ્ઞ વિ. [સ. શા + મનમજ્ઞ] જેને કળા કે કળાકલાક પં. [અં. “ક્લોક'–મેટું ઘડિયાળ] (લા.) દિવસ અને
કલા-નાથ . [સં.] ચંદ્ર
[(૨) ચંદ્ર રાતના મળી સમયના ૨૪ વિભાગોમાંનો પ્રત્યેક એકમ,
કલ(-ળા)-નિધિ પુ. સિં] તે તે કળાને નિષ્ણાત માણસ. હેરા, “અવર”
કલા(-ળા)-નિપુણ વિ. [સં.] જ “કલા-કુશલ.” કલ(-ળા)-કર વિ. [સં.] કળા કરનારે મેર, કળા-ધર
કલાનિષ્પત્તિ સ્ત્રી. [સં.] તે તે કળા-કારીગરીને મર્ત
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |