Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 427

આધિ
[(૨) ઉન્માદ
એષધી જુએ ‘એધિ', આષધીશ હું. [+ સં. ફ્રા] ચંદ્ર એષ્ટો(-સ્ટે) પું. [ સં. માવિષ્ટ- વિ. ] ભૂત પ્રેતના વળગાડ, એજી પું. [સં.] હાઠ
સ્વર-વ્ય’
એષ્ઠસ્થાની વિ. [સં., પું.] -નીય વિ. [સ.] જે જનાના હોઠની મદદથી ઉચ્ચાર થાય છે તેવા તે તે (સ્વરવ્યંજન). (વ્યા.)
એષાકાર પું. [ + સં. માઁ-ાર્ ], એકૃતિ સ્ત્રી [ + સં. આવૃત્તિ] હાઠના ઘાટ. (૨) વિ. હોઠના આકારનું ઓછી-ગણી સ્ત્રી, [ સં. શોઘી ના ગુ. દ્વિર્ભાવ] (લા.) લગ્ન સમયે છાબનાં લૂગડાં લઈ જવાના સમય કે એ ક્રિયા પ્રુથ વિ. [સં.] જુએ ‘એષ્ઠસ્થાની’.
એસપૈ (સ) સ્ત્રી,, પું. [ સં. અવરથા સ્ત્રી. > પ્રા. મોસા, સં. મવરાહ પું. > પ્રા, પ્રોસ્સામ] સવારમાં આકાશમાંથી પડતી ઝાકળ, (ર) (લા.) મૃગજળ. [ હતું મેાતી (રૂ. પ્ર.) ક્ષણિક સ્વભાવનું. ૦ પઢવી, ૦ થરસવી, ૰ પઢવેા, વરસવા (રૂ. પ્ર.) ઝાકળ પડવી. (૨) ઢીલા થવું. (૩) કિંમત ઓછી થવી ]
આસ` (-સ્ય) જુએ ‘એશ’.
એસકાવું અ. ક્રિ. અચકાવું, ખેંચાવું, ખચકાવું એસ, ન. [સં, મૌષય – પ્રા. મોક્ષક, પ્રા. તત્સમ] વનસ્પતિજન્ય ઔષધ, વનસ્પતિ-જન્ય દવા, (૨) સર્વસામાન્ય દવા, (૩) ઇલાજ, ઉપાય, ઉપચાર. [૰કરવું (રૂ. પ્ર.) મારી નાખવું, કાસળ કાઢનું. (૨) ખેાડ ભુલાવવી. ॰ વાટવું (૧. પ્ર.). ચાડી કરવી, (૨) ભૂંડું ખેલવું. (૩) શિક્ષા કરવી, (૪) સુધારવું ] [દવા વગેરે ઉપચાર ઓસ-વેસ, ન. [જુએ એસડ,−દ્વિર્ભાવ ] ઔષધેાપચાર, એસિયું ન. [ + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] એસડ તરીકે વપરાતી ચીજ, સર્વસામાન્ય એસડ ઓસણી સ્ત્રી. [ જુએ ‘એસાવનું’ + ગુ. ‘અણી' રૃ. પ્ર.] એસાવવાની ક્રિયા. (૨) રંગના ઉકાળા, ઉસવણું એસ-નીર ન. [જએ એસ+સં] ઝાકળનું પાણી ઓસ- બિંદુ (બિન્દુ) ન. [જુએ એસ॰' + સં., પું. ] ઝાકળના પાણીનું ટીપું
સર૧ (સર) પું. [સં. મર્વ-ર, હિં] અવસર, પ્રસંગ એસર (સરય) સ્ત્રી. [સં. ૩૧-મૃત્ત- > પ્રા. મોરિત્રનજીક આવેલું] ગર્ભ ધારણ કરવા યેાગ્ય થયેલી છતાં હજી ગાભણી ન થઈ હોય તેવી ભેંસ
ઓસરવું (સરવું) અ. ક્રિ. [સં. મપ-સુસ ્- પ્રા. મોક્ષરખસી જવું] એછું થવું, ઘટી જવું. (૨) (લા.) દૂબળું થઈ જવું, લેાહી ઊતરી જવું, સુકાઈ જવું. (૩) શરમાવું. ઓસરાવવું (સરાવવું) પ્રે., સ. ક્રિ.
ઓસરિયા (આસરિયા) વિ., સ્ત્રી. [જુએ ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] એસર ભેંસ ઓસરિયાળું વિ. [જુએ એસરી' + ગુ. ‘આછું” ત. પ્ર.]
એસરીવાળું (મકાન)
ઓસરી જુઓ ‘એશરી’.
ઓસરા (સરા) પું, દરરાજ આવતા તાવ
Jain Education International_2010_04
૩૮૨
૨
સર + ગુ.
આસાવવું
એ એસલાવું”માં, (ર) ઉધરેટવું, પાછું
ઓસલાવવું નાખી દેવું, મારવું ઓસલાવાયું જુઓ એસલામું’માં.
ઓસલાવું અ,ક્રિ. ગાડામાંથી બળદનું નીકળી જવું. ઓસલાવાવું ભાવે., ક્રિ. એસલાવવું પ્રે., સ. ક્ર. ઓસલા૧-૨-૩ જુએ એશલે ૧૨-૩, ઓસથવું જુએ ‘એસાવવું’.
ઓસવાળ વિ, [મારવાડના ‘આસિયા’ ગામમાંથી નીકળેલા હોવાથી + સેં, ૦ ૧૧ > પ્રા. ૦ ૧૦] મારવાડમાંથી ગુજરાતમાં આવેલી જેન વિણક કે મનું. (સંજ્ઞા.) એસવાયું અ. ક્ર.દે. પ્રા, મોમ્નિમ યું. ખેદ્ર ] ખેદ પામવું, દુઃખી થવું, માનસિક પરિતાપ ભાગવવે. (ર) (લા.) શાષાને ઓછું થવું
એસવું? અ. ક્રિ. [જુએ ‘એસ’, “ના. ધા.] ટપકવું, ઝરવું,
નીગળવું. (૨) વરાળનું પાણી થયું [કણસલાં ખાસવાં એસવું? અ. ક્રિ. અંગીડીમાં આગની અંદર શ્વારનાં ઓસંકાવું (સŚવું) જુએ ‘એશંકાવું’. [ખેાળા ઓસંગ (-સઙ્ગ) પું. [સં. ઉત્તરૢ- > ગ્રા, ૩૪] ઉછંગ, ઓસંગ (-સઙ્ગ) પું. સંશય, ખટક, આશંકા એસંગાવું (એસવું) અ. ફ્રિ [શ્ન એ ‘આસંગે’, “ના. ધા.] શરમાવું, સંક્રાચાવું, ખેંચાવું. (ર) આભાર નીચે આવવું ઓસંગે (એસઙગે) પું. શરમ, સંકોચ ઓસાક (-ક) સ્ત્રી. છેતરપીંડી
ઓસાણુ॰ (સાણ) ન. [સં. મવસાન > પ્રા. મોસાળ સમીપતા, નિકટતા] (લા.) સ્મરણ, યાદ. [॰આવવું, શું ચઢ(-)વું (૩.પ્ર.) યાદ આવવું, ખ્યાલમાં આવવું, સ્મરણમાં આવવું]
ઓસાણુર (-) જુએ એસામણ’, ઓસાણ-ચૂક (સાણ) શ્રી. [જુએ ‘એસાણી, + ચૂકેલું.'] યાદ ન આવવાપણું એસાણ-ભંગ ( ભેંસાણ-ભ
પું. [જુએ એસાણ પે' + સં. ] ઉદ્ભાસને અભાવ, નાસીપાસી એસાફ (સાફ) પું. [અર. અસાફ્] લક્ષણ, ઢંગ (ર) ટેવ, આદત ઓસામણ (-) ન. [જુએ ‘એસાવવું’ -ર્સ, મવ-સાવળ> પ્રા, ધવરાવળ, વૈ> મેં] ભાત વગેરેમાંથી વધારાનું તારવી કાઢેલું પાણી. (૨) રંધાયેલા કઢાળમાંથી તારવી લઈ કાઢેલા પાણીનું વધાર વગેરે આપી કરેલું પાતળી કઢી જેવું પીણું ઓસાર॰ (સાર) .પું. [સં, મ-સાર > પ્રા. મોક્ષાર્] ખસી જવાની ક્રિયા. (ર) એછું થયું એ. (૩) શરીરે દૂબળા થવાપણું, માંદગીના લતાડ. [॰ દેશ (રૂ. પ્ર.) પાછા હડી જવું]
સારર (સાર) .પું. [ સં. મવ-મારી > પ્રા. મોક્ષાર્ ખખીર ] એથ, આશરે. (૨) ભીંતની જાડાઈ એસારા (સાર) પું. [સં. અપ-ક્ષારñ > પ્રા. ઓક્ષાત્ર-] શરમથી પાછા હઠવું એ, સંક્રાચાવું એ ઓસાવવું (સાવવું) સં, ક્રિ. [સ, મપાવય- > પ્રા. મવત્તાવમ′′] ચેાખા વગેરે અફાઈ જતાં વધારાનું પાણી