Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 423

આર-અસિત
ખુલ્લો, એરિયે (જેમાં પાણી નદીમાંથી વાળવામાં આવ્યું હોય છે.)
આર-અસિત (-ત્ય) શ્રી, સરકે એવી ગાંઠ એરકી ન. એ નામનું એક ફળઝાડ ઍરકેસ્ટ્રા ન. [અં.] નાટકશાળામાં વાજિંત્ર વગાડનારાઓને બેસવાની જગ્યા. (૨) નાટકશાળામાં પહેલી હારની બેઠક આર-કારામણી સ્ત્રી, એ નામની એક દેશી રમત એરગંડી ( -ગડી ) જુએ ‘અવરગંડી’. એરગાણે! પું. ભંગી હરિજન
૩૭૮
એગા પું. કુસ્તીનેા એક દાવ આર-ઘેર ક્રિ.વિ. એવારી નાખવું એમ આરડી સ્ત્રી, [ જુએ ‘એરો' + ગુ. ‘ઈ' શ્રીપ્રત્યય ] મકાનની અંદરને નાઞા એરડા, ખેાલી, ફાટડી આઢિયા પું. [જુએ ‘એરડે’ + ગુ. ‘યું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘એરડો’. (પદ્મમાં.)
ઓરડો હું. [ સં. રણ-7-] ઘરની અંદરના તે તે મેટો ખંડ (પરસાળ કે ગાર સિવાયના). [ઢાનું ધન એટલે આવવું (રૂ. પ્ર.) પૈસાના દેખાવ કરવા. નાને પૂછ્યું (રૂ. પ્ર) કાંઈ ખર્ચ કરતાં પહેલાં પેાતાની સ્થિતિ તપાસવી. ઢા સામું જોવુ (-સાસું) (રૂ. પ્ર.) દ્રવ્ય સંબંધી હાલત વિચારવી, -ડે અજવાળું હેવું (૨. પ્ર.) ધનવાન થવું કે હોવું. (ર) સંતાન થવાં. -ડે બેસવુ" ( -સવું ) (રૂ. પ્ર. ) પતિના મૃત્યુ પછી વિધવા સ્ત્રીએ ઘરનેા ખૂણા પાળવે. ॰ કરશ (રૂ. પ્ર.) ઉંમરે આવેલાં વર-વહુને સાથે રાખવાં. (ર) એકાંતમાં બેસવું. તપાસર્વા (રૂ. પ્ર.) પૈસા ખર્ચવાના વિષયમાં પેાતાની શક્તિ જેવી. ૦ દેવા, ૰ વસવા
(૩. પ્ર.) નિવેશ જ. ૦ સા(-માં)ચવે (૩. પ્ર.) દ્રવ્યની તપાસ રાખવી ]
આર ( -ણ્ય ) સ્ત્રી. [ જુઓ એરવું' + ગુ. અણુ’ રૃ. પ્ર.] એરવાની ક્રિયા, (ર) ઘંટીનું મેાં, (૩) એરવાનું સાધન (દંતાળમાં ત્રિપાંખિયાવાળું–ચલમ–ધાટના મેઢાવાળું). (૪) (લા.) ખા ખા કરવું એ આણિયે પું. [જુએ ‘એરણું' + ગુ. ઇયું' ત. ×, ] આરવાનું કામ કરનારા પુરુષ [જુએ ‘એરણ', આરણી સ્ત્રી. [ જુએ એરણું’ + ગુ. ‘ઈ’ શ્રીપ્રત્યય] આરણ્ી-અંધણું ન. [ + સં. વન > પ્રા. સઁધામ-] દંતાળના સાંખડા સાથે એરણીને મજબૂત બાંધી રાખવાનું દેરડું કે કાથાની સદી
એરણું ન. [જુએ ‘એરવું’ + ગુ. ‘અણું’ રૃ. પ્ર.] એરવાની ક્રિયા, એરણી. (ર) અનાજ બી વગેરે એવાની વસ્તુ. (૩) (લા.) ખેારાક
આરત (રત) સ્ત્રી. [ અર. ‘અવત્’, -માણસના ડૂંટીથી ઘૂંટણ સુધીતે ઢાંકવા પાત્ર ભાગ, કારમાં લા. પત્ની’ ‘શ્રી’]. પત્ની, ધણિયાણી. (ર) સ્ત્રી, નારી [સીન્નતિ આરત-જાત ( ઍરત-જાત્ય) સ્ત્રી, [ જુએ ‘જાત’] આરતા (આરતઽૉ) પું. [જુએ એરતે' + ગુ. ‘' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘એરતે’. (પદ્મમાં.) આરત-પરસ્ત (ઍરત-) વિ. જુએ ‘એરત' + ફા.]
Jain Education International_2010_04
એવું
અ.
સ્ત્રીવર્ગનું સંમાન કરનાર, નારી-પૂજક એર-તરેહનું (ઍર-તરનું) [ જુએ+ ‘તરહ્' + ગુ. નું' વિ. ના અર્થને અનુગ] અસામાન્ય, અસાધારણ, અપ્રતિમ, અપૂર્વ
આરતા (આરતા-) પું. [ સં. માતુવર્ધન. > પ્રા. માર્ત્તમ, ‘આતુરતા’ ] ઉત્કંઠા. (ર) એરિયા, અભિલાષ, મહાલવાની ઉમેદ, (૩) ધેાખે!. (૪) પસ્તાવે. [॰ કરવા (૩. પ્ર.) દુઃખ લગાડવું, ૦ રહી જવા (૨) (૩. પ્ર.) ઇશ્કેલી વસ્તુને ઉપભેગ કરવાના ન રહેવા. (૨) ધાખા રહી જવા. • વીતવે. (રૂ. પ્ર.) ઇચ્છા પૂરી થવી] એસ્થેનું વિ. [ જુએ ‘એરું' + નિર્થક ‘થ' + ગુ. ‘એરું' તુલ. પ્ર.] વધારે આદું, વધારે નજીક. (૨) ક્રિ, વિ. નિકટ, પાસે [ દેર. (૨) અભિમાન, ગવે, મગરૂરી એર-દેર (ઍર-દાર) પું. [ જુએ ‘એરં' + દાર’.] અજબ એરપ પું. એ નામને ચેામાસામાં ઊગતા એક વેલા એરપવુ. સ. ક્રિ. ઉઝરડવું, એરપાવું કર્મણિ, ક્રિ. એર્પાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. એરપાવવું, એરપાતું જુએ એરપવું’માં. એર-પાંજરું ન. [સં. અપર > પ્રા. વર, મર્> હિં ‘એર' ( ‘અને’-બીજું') +‘પાંજરું'] (લા.) ખીર્જાના ખેતરમાં નુકસાન કરનાર માણસ આપે। પું, [હૈં. પ્રા. મોŘવિત્ર, પાતળું કરેલું, લેલું ] જમીન ઉપર લીંપણ કરતાં દેરવામાં આવી હાર કે લીટી, ઓળપે એરમ ત. સેાનું એરમું (આરથમું) ન. ઘઉંનાં નાનાં ફાડાંને ઘીમાં સેકી ખાંડ સાકર કે ગેળવાળા પાણીમાં બાફી બનાવવામાં આવતું મિષ્ટાન્ન, તરધારી લાપસી
એરમાઈ, ન, −યું (-) વિ.[સં. અવર-માતૃ- > પ્રા. વર-નામ, અર્-માફ્ક દ્વારા ] સાવકી માતાને લગતું, સાવકું, [શું કરવું (. પ્ર.) જૂની પત્ની મરી જતાં નવું લગ્ન કરવું] [વસે. (ર) વડ-ખાખરા આરલા ગેરલા છું..જમીન ઉપર પથરાતા એક વેલા, એરવણી સ્ત્રી. [જુએ એરવણું॰' + ગુ. ‘ઈ ' સ્ક્રીપ્રત્યય ] ભીનાં વસ્ત્ર સૂકવવાને વાંસ કે દેરી આરવણુ↑ ન. [જુએ ‘એરવવું' + ગુ. અણું' રૃ. પ્ર.] કાસના કે સારણના પાણીથી જમીનને ભીની કરવાની ક્રિયા. (૨) જમીન પોચી કરવા માટે પાણી ખેંચવા
માટેના ક્રાસ
એવણુથૈ ન. [જુએ ‘એરવું' + ગુ., પ્રે. ‘અવ’ + ગુ. ‘અણું” ક વાચક ટ્ટ, પ્ર.] ખેડુનું બી વાવવાનું એજાર. (૨) કંસારાનું રણ દેવાનું એક સાધન
એરવવું સ. ક્રિ, કપડાંને છૂટાં છૂટાં કરીને સૂકવવાં. (૨) કૂવાના પાણીથી ખેતરને પાણી પાવું, પાણીથી ભીંજવવું. એરવાલું કર્મણિ, ક્રિ. એરવાવવું પ્રે., સ, ક્રિ. એરવાવવુ’, એવાળુ' જુએ ‘એરવવું’માં.
આરવું સ. ક્રિ. ઘંટીના ગાળામાં દળવા અનાજ નાખવું. (૨) ચૂલા ઉપરના ધરણમાં ચાખા કઠોળ વગેરે નાખવા,