Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 394

એકમર
૩૪૯
એક-રસ
પ્રમાણ તરીકે નક્કી કરેલું ચોકકસ માપ કે કદ, “યુનિટ' એકમ (૩) સ્ત્રી, સિ. પૂનૂની સત્તની અદમી વગેરેના સાદ સં. *gવામી>પ્રા. *gવામી દ્વારા શક વિકાસ] હિંદુ વર્ષની પખવાડિયાંની પહેલી તિથિ, પ્રતિપદા, પડવા એક-મગ(-ગાં) ક્રિ. વિ. [મગ’ કે ‘ભગ’ એ બેઉ બાજ', ની જેમ સ્વતંત્ર નામયોગી નથી. ‘એક’ ‘અણી” “પેલી એ સર્વનામેની સાથે પ્રાયેલ સાંભળવામાં આવે છે. સરખાવે એવાં “ગમ” અને “મેર” નામયોગી.] એક બાજુએ એકમ-ગણિત ન. [+.સં.] એકમ-રીતિ, “યુનિટરી મેથડ' એકમજલી વિ. [+ જુઓ “મજલે'+ . “ઈ' ત. પ્ર.] એક મજલા-માળવાળું, એકમાળી (મકાન કે વાહન) એક-મત છું. [, ન.] સમાન મત, સમાન અભિપ્રાય, સર્વ-સંમતિ. (૨) (લા.) સંમતિ. (૩) વિ. સમાન મતવાળું એકમત-તા સ્ત્રી., - ન. [સં.] એકમતી એક-મતિ સ્ત્રી. [સં.] એકબુદ્ધિ, સમાન વિચાર. (૨) વિ. સમાનબુદ્ધિ-વિચારવાળે. ( એક-મતિ' સ્ત્રી. માં “સંમતિ'ને ભાવ નથી, જ્યારે નીચેના “એક મતીમાં સંમતિનો ભાવ
સ્પષ્ટ છે.) [મતને વળગી રહેનારું, જિદ્દી, તંતીલું એકમતિયું વિ. [+ર્સ, મત' + ગુ. “ઈયું” ત.ક.] એક જ એકમતી સ્ત્રી. [+ સં. “મત’ + ગુ. ‘ઈ’ ત. પ્ર.] એકમત હોવાપણું, સર્વસંમતિ, યુરેનિમિટ” એકમતીલું વિ. [+ સં. “મત' + ગુ. ઈલું? ત...] પિતાના જ મત કે અભિપ્રાયને વળગી રહેના, દુરાગ્રહી, એક- મતિયું, જિદ્દી, તંતીલું એક-મન વિ. [સં. “મન ન., બ. ત્રી.] સરખા વિચારવાળું. (૨) એકમનું
[નાર(૨) દઢનિશ્ચયી એકમનું વિ. [+ગુ. ‘ઉં' ત...] સર્વત્ર સમાન ભાવ રાખએકમ પદ્ધતિ સ્ત્રી. [+{.] જુઓ એકમ-ગણિત.” એકમય વિ. [સં.] એકામક, એકરૂપ, અનન્યતાવાળું
એકાકાર એકમયતા સ્ત્રી. [સં.] એકાત્મકતા એકમ-રીતિ જી. [+સં] જુઓ “એકમ-ગણિત.” એક માત્ર વિ. સં.1 ફક્ત એક જ, અનય, સેલ,'
એકધુઝિવ એકમાત્રિક વિ. [સં.] ઉચ્ચારણમાં એક માત્રા (હ્રસ્વ-
સ્વરાત્મકતા એટલે સમય લેનાર. (પિ, સંગીત.) એકમાત્રી વિ. [સં. ૫] મેળ માત્રા (વેલન્સી') એક જ હોય
તેવું, “મોનેડ” (૨.વિ.) એક-માન વિ. સિં] જેમાં પરિમાણની કિંમત કાઢવાની હેય છે તેવું (એકમ-પદ્ધતિ' પ્રકારનું ગણિત) એકમાગી વિ. [સં., પૃ.], -ગીય વિ. [1] આડીઅવળી પ્રાપંચિક બાબતમાં માથું ન મારતાં અમુક એક જ રીતે જ વર્તનાર. (૨) નિખાલસ, સરળ, સીધું. (૩) એક જ દિશા તરફ જનારું. (રસ્તો “એકમાગ હોય ત્યાં બતાવેલી દિશા તરફ વાહન જઈ શકે, એ રસ્તે પાછાં વાળીને કે સામી બાજુથી વાહનોને આવવાની મનાઈ હોય છે.) એકમાગ-૫ણું ન. [+]. “પણું ત.પ્ર.] એકાત્મકતા,
નટની” (૨. મ.)
એકમાળિયું વિ. [+જુઓ “માળ + ગુ. “યું ત. પ્ર.], એકમાળી વિ. [+ જુઓ “માળ + ગુ. “ઈ' ત...] જેને એક જ માળ કે મજલો હોય તેવું (મકાન કે વાહન) એક-મુખ વિ. [સં] એક મેઢાવાળું. (૨) એક પ્રવેશદ્વાર વાળ, [બે (રૂ. પ્ર.) મતભેદ વિના સૌ સાથે મળીને બેલતાં હોય એમ]. એકમુખ-વિજય [.] સરકાર તરફથી બાંધેલા ભાવે કરવામાં આવતું માલસામાન-ખાદ્યાદિ પદાર્થોનું વેચાણ એકમુખી વિ. [સં., મું] જેમાં એક જ મોટું હોય તેવું. (૨) જેને એક જ મુખ-દ્વાર હોય તેવું (મકાન). (૩) એક જ ફાંકાવાળું. (૪) એક જ દિશામાં જતું, “યુનિટરી'. [૦ સત્તા (રૂ. પ્ર.) પિતાની મરજી પ્રમાણે ચલાવવામાં આવતો અધિંકાર, સરમુખત્યારી]
[એકમુખી'. એકમુખું લિ. [ સં. +ગુ. ‘ઉ' સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] એ એકમુદ્ર વિ. [સં.બ. શ્રી. મુદ્રા] એક જ જાતની છાપવાળું, સમાન છાપ કે આકૃતિવાળ એકમુલકી વિ. [+ જુઓ “મુલક' + ગુ. “ઈ' ત...] એક જ મુલક દેશમાં રહેનારું, સમાન દેશવાસી એક-મૂઠ (-4) કિ.વિ. [+ જ મૂઠ”.] (લા.) બધાંની સંમતિથી સર્વાનુમતે એક-મલ(ળ) વિ. સં.] એક જ મળ કે ઉત્પત્તિસ્થાનવાળું. (૨) જેને એક જ મૂળાડું હોય તેવું (વનસ્પતિ) એકલિક વિ. [સં.] એક જ મુળ હોય તેવું (વનસ્પતિ). (૨) એક જ હાઈડ્રોજનને પરમાણુ હોય તે (તેજાબ) એકમૂલ્ય ન. [સં.] નક્કી કરેલો ભાવ, નિશ્ચિત કિંમત. (૨) સ્થાયી એકમ, દઢ સંખ્યા, (૩) વિ. જેના ભાવ બંધાયેલો હોય તેવું. (ઈ સરખી કિંમતનું એક-મૂળ આ એક-મૂલ.' એકમેક વિ. [સં. -ઘવ >પ્રા. gવવા , પ્રત્યેક] એકબીજું, અ ન્ય, પરિપ૨નું. (૨) એકની અંદર બીજું ભળી કે સમાઈ ગયું હોય તેવું, એકાત્મક, અનન્ય. (૩) ક્રિ. વિ. સેળભેળ, સંમિશ્રિત એકમેક-તા શ્રી. + સં, ત. પ્ર.] સંમિશ્રણ, ભેળસેળ એક-એર (૨૭) ક્રિ.વિ. [+મેર” એ “ભગ’ જેમ ‘બાજ'ના
અર્થનું નામયોગી; જુઓ ‘એક-મગ(ગ)'.] એક બાજુ એકમેળ છું. [+જુઓ મેળ'-] મેળ, સંવાદ, સુલેહ-સંપ, સંપ-સલાહ, (૨) વિ. પરસ્પર મેળ ખાય તેવું, સંવાદી, એકરૂપ, પીલું એક-મેવઢિયા વિ., . [+જુઓ મેવડિ’.] પૂરતી પછાટ વિનાને એક મેઢ ઘડી શકાય તે પથ્થર એકર મું. [અ.) ૪૮૪૦ ચોરસ વારનું માપ (જમીનનું) એકર-વિસ્તાર છું. [+સં] ‘એક’ને એકમ ગણી ગણવામાં
આવતો કેલા, એકરેજ' એકરળિયું વિ. [+જુઓ “ઉગ' + ગુ. “ઈયું” ત...], એક
શું વિ. [+જઓ રગ' + ગુ. “G” ત. પ્ર.] (લા.) બરાબર મળી ગયેલું, એક-રસ, એકસરખું એક-રસ વિ. [ સં.] (લા.) જુદાપણું ટળી જઈ એકપણે થઈ રહેલું, “હાર્મોનિયસ' (હી. ઘ.). (૨) ગુલતાન, મશ