Page Text
________________
ઊંચક-ક(-કા)નું
૩૩૭
ઊંચુંનીચું ગૌરવવવું. (૩) કુલીન, ઉત્તમ જાતિ કે વર્ણનું, ઉજળિયાત નીચાણવાળું, સમથળ નહિ તેવું. (૨) (લા.) આતુરતાઊંચક(-કા)નું વિ. [ + સં. વાજ-> પ્રા. શન-] (લા.) વાળું, તલપાપડ. (૩) ખળભળી ઊઠેલું સાંભળ્યું ન સાંભળ્યું કરનારું, સાંગલ. (૨) એઇ સાંભળ- ઊંચાલ . [ જુઓ “ઊંચું' + ગુ. “આવ' ત, પ્ર.] ઊંચાપણું, નારું. (૩) બહેરું
ઊંચા હોવાપણું, ઊંચાઈ ઊંચકમેલ ન. (ઊંચક્ય-મેઘ) [જઓ“ઊંચકવું” “મેલ.] ઊંચાશ-સ) (-, સ્ય) સ્ત્રી. [જુએ “ઊંચું” + ગુ. આશ. ઉપાડીને નીચે મૂકી દેવું એ
(-સ) ત. પ્ર.] ઊંચાઈ
[ઊંચાપણું, ઊંચાઈ ઊંચકવું તે, જિ. જિઓ “ઊંચું;” એના ઉપરથી વાર્થે “ક” ઊંચાહટ, -ત (-ટય. -ત્ય) સી. [જએ “ઊંચું” દ્વાર'.]. લાગી ના. ધા.] ઊંચું લેવું, ઉપાડી લેવું, ઉઠાવવું. (૨) ઊંચી વિ, સ્ત્રી. [ઓ “ઊંચું' + ગુ. ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] હાથ ઉપર લેવું. (૩) (લા.) ધમકાવવું. (૪) સંભોગ કરે (લા.) તારના છેડા સામસામા સાથે મુકી વાળેલો આમળો ઊંચકવું કર્મણિ, જિ. ઊંચકાવવું છે.. સ. ક્રિ. ઊંચું વિ. [સં. ૩વ8- > પ્રા. ૩ખ્યમ-] (ઉભા માપમાં) ઊંચકોઈ સ્ત્રી., -મણ ન., -મણી સ્ત્રી. [જુએ “ઊંચકવું ઉન્નત, ઉચ્ચ. (૨) (ગુણમાં) ઉમદા, પ્રશસ્ત, ગૌરવવાળું. + ગુ. “આઈ'-આમણ’–‘આમણી' કુ. પ્ર.] ઊંચકવાનું
(૩) (વર્ણ-જાતિમાં કુલીન, ઉત્તમવર્ણ, ઉજળિયાત. (૪) મહેનતાણું, ઉપડામણું
(ભાવ-કિંમત-ગુણમાં) ચડિયાતું. (૫) (અવાજમાં) ઊંચી ઊંચકાવવું, ઊંચકાવું જુએ ઊંચકવુંમાં.
માત્રામાં રહેલું. [ચા કેળા રાખવા (ઉ. પ્ર.) ધ્યાન ન ઊંચકી-હંચકી સ્ત્રી. [જ એ “ઊંચકવું' દ્વારા અને એ “ઊંચ- આપવું. -ચા નીચા ૫સા પાટવા (રૂ. પ્ર.) દાવપેચ કરાકી'ને દ્વિભં] (લા.) નવીન વાત, અવનવું
૨મ. (૨) ભેળવીને પોતાના મતનું કરવું. -ચા બાલ (રૂ. ઊંચકી-દંડ () પું. [+ સં.] ઊંચા ઊછળીને પછી પ્ર.) મગરૂરીના શબ્દ. ૦ ચામાં ઊંચું (રૂ. પ્ર.) ખૂબ જ
નીચે પડી કરાતી દંડ પીલવાની એક કસરત. (વ્યાયામ) કિંમતી. ચાં મન (રૂ.પ્ર.) દુશ્મનાવટ, (૨) અણબનાવ. ચી ઊંચ-નીચ વિ. [ + સં.] ઊંચી અને નીચી જાતિ કે વર્ણનું આંખ કરવી(-આંખ્ય)(રૂ. પ્ર.) ધ્યાન બીજે જવા દેવું. (૨) ઊંચ-નીચ-ભાવ છું. [+ સં.] ઊંચા અને નીચા વર્ણનું વિરોધ કર.-ચી આંખન કરવી( -) (ઉ.પ્ર.) કામમાં હોવાની માન્યતા
સખત. ખ્યા રહેવું.-ચી આંખ કરાવવી. (- (રૂ.પ્ર.) ઊંચમનું વિ. [+ જુઓ ‘મન’ + ગુ, “G” ત. પ્ર.] ઊંચા ખૂબ રાહ જોવરાવવી. -શી ચાલ (-ફય) (રૂ.) અભિમાન. મનવાળું, ઉદાત્ત ચિત્તવાળું. (૨) (લા.) ખિન્ન, દિલગીર, -ચી કે બેસવું (બેસવું) (રૂ.પ્ર.) આતુરતાથી જોવું. -ચી અપ્રસન્ન
મૂછ (રૂ. પ્ર.) વટ, ઘમંડ. ૦ આવવું (રૂ. પ્ર.) સખત કામઊંચમુચ કિ. વિ. [જુઓ, ઊંચનો દ્વિભવ.] (લા)ઓચિતું, ગીરીમાંથી મુક્ત થવું. ૦ કરવું (રૂ. પ્ર.) બેજ ચડાવવામાં એકાએક, અચબૂચ
ઊિંચું, ઉચ્ચ કક્ષાનું મદદ કરવી. (૨) સ્ત્રીને ગર્ભવતી કરી નાખવી. ૦ કુલ(ળ), ઊંચ-રેડું વિ. [ + જુઓ રેડવું' + ગુ. “ઉં' કુ. ત.પ્ર.] (લા.) ૦ ઘર (રૂ. પ્ર.) આબરૂદાર કુળ. ૦ ચડ(-)વું (રૂ. પ્ર) ઊંચલવું સ. ક્રિ. [જુએ “ચ” + સ્વાર્થે “લ પ્ર., -ના. ધા.] ગર્વીલા થવું. ૦ ચપ(-ઢા)વવું (રૂ. પ્ર.) ખોટાં વખાણ ઊંચકવું, ઉપાડવું, ઉઠાવવું. ઊંચલાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઊંચ. કરવાં, ગર્વથી ફુલાય એમ કરવું. ૦.ચાલવું (૨. પ્ર.) લાવવું છે.. સ. ક્રિ.
રોક કે ગર્વથી ચાલવું. ૦ જવું (રૂ. પ્ર.) મરણ પામવું. ઊંચલાવવું, ઊંચલવું જુઓ “ઊંચલવું'માં. [ભાગ ૦ જેવું (રૂ. પ્ર.) કામ કે રોકાણમાંથી સમય કાઢવો. (૨) ઊંચવટે હું. [જુએ ઊંચ + ગુ. ‘વ’ ત. પ્ર.] ઊપસેલે કયાનમાં લેવું. ૦ ને ઊંચું માથું રાખવું (રૂ. પ્ર.) ગર્વથી ઊંચ-વર્ણ, ૭, -વિ. [+સં. વળ + ગુ. “ઈ' અને છકેલું રહેવું. ૦માથું ન થવું (રૂ. પ્ર.) કામમાં સખત G' ત. પ્ર.) ઉચ્ચ વર્ણ કે જાતિનું, ઉજળિયાત
ગરકાવ થવું. ૦મૂકવું, મેલવું (રૂ. પ્ર.) કામને બાજુએ ઊંચ-વાસે છું. [ + જાઓ “વાસે', ‘ઉપર વાસ–રહેઠાણ.] રાખી વચ્ચે આરામ કરો. (૨) કામને પૂરું થયા
(લા.) જે બાદથી પાણી આવે તે તરફને ભાગ, ઉપર-વાસ પહેલાં લબડાવવું. (૩) વસ્તુ કે કિયાની મર્યાદા તેડીને ઊંચાઈ સ્ત્રી. [જુએ “ઊંચું' + ગુ. “આઈ. ત. પ્ર.] ઊંચા- રહેવું. ૦ મે (મો) (રૂ. 4) અહંકાર. –ચે ઊંચે રહેવું
પણું, ઉચ્ચ-તા. (૨) ઊંચાપણાનું માપ, ઊભું માપ (૨વું) (રૂ.પ્ર.) સ્થિર ન થવું. (૨) ગર્વથી છકેલું રહેવું. ઊંચા-કાની વિ. [એ “ઊંચું' + “કાન” + ગુ. “ઈ' ત...], -ચે શ્વાસે (રૂ. પ્ર.) આરામ વગર. (૨) ઉતાવળે. - સ્વરે -નું વિ. [+ગુ. “” ત, પ્ર.] જુએ “ઊંચ-કનું'.
(ઉ. પ્ર.) બૂમ પાડીને. - જીવ (રૂ. પ્ર.) અસ્વસ્થતા. (૨) ઊંચાયું વિ. [ જ “ઊંચું + ' ક્રિયામલ + ગુ. “યું' (૨) કંટાળો. - નીચે પગ પટ (રૂ. પ્ર.) વ્યભિચાર કુ. પ્ર.] ઊંચે તરફ નજર રાખી ચાલનારું
કરવા. -નીચે હાથ ૫ (રૂ. પ્ર.) ઊંધાચતાં કરી ઊંચાઢ (-૦થ) શ્રી. [ઓ ઊંચુ’ + ગુ. “આ ત. પ્ર.] કમાવું. (૨) ચારીથી મેળવવું. (૩) એળવવું. -ચો હાથ ઊંચાઈ પર આવેલી જમીન, ટેકરાની જમીન
રહે (૨ ) (૩. પ્ર.) ચડિયાતા નીવડવું. (૨) બીજા ઊંચાણ ન. [જઓ “ઊંચું' + ગુ. આણુ ત. પ્ર.] ઊંચા કરતાં વધુ ફતેહમંદ થવું]. હોવાપણું, ઊંચાઈ. (૨) ચડાવ. (૩) ઊંચાઈ પર આવેલી ઊંચુંનીચું વિ. [જુઓ ‘ઊંચું + “નીચું'.] ખાડાખડબાવાળું, જમીન
સપાટ નહિં તેવું. (૨) (લા.) ખળભળી ઊઠેલું, વ્યગ્ર. ઊંચા-નીચું વિ. [જુઓ “ઊંચું' + “નીચું'.] ઊંચાણ અને [૦ કરવું (રૂ. પ્ર) વ્યવસ્થિત કરવું. (૩) સામાને હેરાન
Jain Educat..
Rational 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |