Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 315

મુસા
ઈષ્મા શ્રી. [સં.] પ્રબળ ઇચ્છા, લાલસા, અભિલાષ ઈપ્સિત વિ. [સં.] ઇચ્છેલું, મનગમતું, ભાવતું. (૨) ન. ઇરછા, મનેરથ, (૩) ઇચ્છેલી વસ્તુ ઈષ્ણુ વિ. [સં.] ઇચ્છાવાળું, અભિલાષી ઈજ્જ વિ. [સં.] ઇચ્છવા ચેગ્ય
ઈ (-)ફળ ન., સ્ત્રી, સમુદ્રની ખાડીમાં થતું એક દસથી બાર ફૂટ ઊંચું ઝાડ, ચેરિયા
ઈ ફા જુએ ‘ઈપા’,
ઈબક॰ વિ. [તુર્યાં.] છ આંગળીવાળું માણસ ઈબ (ઇ:ખક) સ્ત્રી, હૉખક, હખક, ડર
ઈમન પું. [સં. થવન] કલ્યાણ રાગને એક પ્રકાર, યમન કલ્યાણ. (સંગીત.) (ર) બિલાવલ રાગની એક મિશ્રાતિ, (સંગીત.) ઈમાન પુ., ન. [અર.] આસ્થા, શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ. (૨) ધર્મ, દીન. (૩) પ્રામાણિકતા, નૈકી
ઈમાન-દાર વિ. [+કૂા. પ્રત્યય] ઈમાનવાળું, પ્રામાણિક ઈમાનારી સ્ત્રી. [āા.પ્રત્યય] ઈમાન, પ્રામાણિકતા ઈમાની વિ. [+ગુ, ‘ઈ ’ ત,પ્ર.] ઈમાનદારીવાળું ઈમાની3 સ્ત્રી, [+]. ‘ઈ ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઇમાન, શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ ઈરાન છું., ન. [ા, આ શબ્દને સં. આય શબ્દના વાંશિક સંબંધ છે. એ ભૂભાગમાં પણ ‘” હતા.] આજના પાકિસ્તાનની અને અફઘાનિસ્તાનની પશ્ચિમના પ્રદેશ, વૈદિક પશુ`' દેશ, પારસીઓના જૂના પ્રદેશ, પર્સિયા', (સંજ્ઞા,) ઈ ખશાહ પું. [+જુએ ‘શાહ'.] ઈ.સ. ૭૯૦માં પારસીઓ પેાતાની સાથે એમને પવિત્ર આતશબહેરામ (અગ્નિ) ગુજરાતમાં લાવેલા અને અત્યાર સુધી એમની અગિયારીએમાં ચાલુ સળગતા રહે છે તે અગ્નિ, (સંજ્ઞા.) ઈરાની વિ. [ફા.] ઈરાન, ઈરાનને લગતું. (૨) ઈરાનનું વાસી. (૩) પારસી કામનું. (૪) સ્ત્રી, ઈરાનની ભાષા (પ્રાચીન ગાથા-અવેસ્તાની પારસીએની.). (૫) ફારસી ભાષા, (૬) આજના ઈરાનની ભાષા, (સંજ્ઞા.) ઈર્ષા⟨-ર્યા) સ્ત્રી. [સં.] અદેખાઈ, બીજાથી ડિયાતા થવાની તેમજ બીજાની ચડતી સહન ન કરી શકવાની વૃત્તિ, દ્વેષ ઈર્ષા(-ર્ષ્યા)-ખાર વિ. [ન્મ્યા. પ્રત્યય] અદેખું, ઈર્ષાંળુ ઈર્ષા(-ર્યા)ખોરી સ્ત્રી. [+ફા.] અદેખાઈ, ઈર્ષ્યા ઈર્ષા(Š)ગ્નિ પું. [+સં. fn] ઈર્ષારૂપી અગ્નિ, પ્રખળ
ઈર્ષા, દ્વેષની પ્રબળ લાગણી [આવેશમાં ભાન ભૂલેલું ઈર્ષા(-ર્યા)-ઘેલુ' (-ધેલું) વિ. [+જુએ બ્રેલું'.] અદેખાઈના ઈર્ષા-ર્યા)-જનક વિ. [સં.] ઈર્ષા ઉપજાવનારું ઈર્ષા(-ર્યા)-જન્ય વિ. [સં.] અદેખાઈ ને કારણે થાય તેવું ઈર્ષા(-માં)-પાત્ર વિ. [સં., ન.] અદેખાઈ-ઈર્ષા કરવા જેવું ઈર્ષા⟨-ર્ણા)-ભાવ હું. [સં.] દ્વેષ-ભાવ, અદેખાઈ ઈર્ષા-Š)-વૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] અદેખાઈની લાગણી ઈર્ષા(-l)-૩(-૩) વિ. [સં.], ઈર્ષા(-ાં)વાન વિ. [+સં. °વાન્ પું.] ઈશખર, દેખું, શીલું [જ્જુસ્સા ઈર્ષા⟨->)વેશ પું. [+સં, ભાવેશ] અદેખાઈ ના આવતા ઈલ-ઈલ સ્ત્રી. સિદ્ધપુર બાજુ રમાતી એક રમત, ખમચી-કહું ઈવ . [અં.] ખ્રિસ્તી માન્યતા પ્રમાણે આદમની ોર્ડિયણ આદિ માતા, (સંજ્ઞા.)
Jain Education International_2010_04
ઈશ્વર-કૃતિ
ઈશ હું. [સં.] સર્વસત્તાધારી ઈશ્વર, પરમાત્મા, પરમેશ્વર. (ર) મહાદેવ, શિવ, રુદ્ર. (૩) માલિક, શેઠ, સ્વામી (સમાસમાં ઉત્તરપદમાં)
દશમૂળ ન. એક વેલ, માળવેલ
ઈશ-તા શ્રી., -~ ન. [સં.] સર્વસત્તા, સંપૂર્ણ સ્વામિત્વ ઈશ-સ્તન ન., ઈશ-સ્તુતિ શ્રી. [સં.] ઈશ્વર સ્તવન ઈશાન પું. [સં.] મહાદેવ, શિવ, રુદ્ર, (૨) ઉત્તર અને પૂર્વ વચ્ચેના ખૂણા, ઈશાની દિશા. (સંજ્ઞા.) ઈશાની સ્ત્રી. [સં.] મહાદેવ-પત્ની, પાર્વતી, દુર્ગા. (૨) ઈશાન ખું. (સંજ્ઞા.)
ઈશત્રુકથા સ્ત્રી, [+ë. અનુષા] વિષ્ણુના કે મહાદેવના અવતાર-ચરિત્રની કથા. (૨) રાન્તએની વંશાવળી પ્રમાણેની ચરિત્રકથા
૨૭૦
ઈશાન્ય વિ. [સં.] ઈશાન ખૂણાને લગતું ઈશાવાસ્ય વિ. [સં. માવાસ્ય] સર્વત્ર ઈશ્વરથી વસેલું. (૨) ન. શુકલ યજુર્વેદના ચાળીસમા અચાચરૂપે રહેલું એક ઉપનિષદ, (સંજ્ઞા.) [(૨) ન, એશ્વર્યં ઈશિતન્ય વિ. [સં.] જેના ઉપર સત્તા ચલાવી શકાય તેવું. ઈશિતા હું. [સં.] સર્વશાસક ઈશ્વર ઈશિતાને સ્રી., -~ નં. [સં.] સર્વોપરિપણું (આઠ મહાસિદ્ધિઓમાંની એક)
ઈશુ-સુ), ખ્રિસ્ત પું. [લા. જીસસ્ ક્રાઇસ્ટ્] ખ્રિસ્તી ધર્મના સંસ્થાપક મહાપુરુષ. (સંજ્ઞા.) [(સંજ્ઞા.) ઈ શેપનિષદ ન. [સં. ફ્રા+પાવવું. સ્ત્રી.] જએ ઈશાવાસ્ય'. ઈ શાપાસના સ્રી. [+સ, લવાલના] ઈશ્વરની વિધિપૂર્વકની ભક્તિ ઈશ્વર હું. [સં.] સર્વસત્તાધારી પરમાત્મા. (૨) મહાદેવ, શિવજી, (૩) (શાંકર વેદાંત પ્રમાણે) માયાશખલ બ્રહ્મ. (૪) સ્વામી, માલિક. (૫) રાજા. [ ૦ ઉપર ચિઠ્ઠી(-ઠ્ઠી) (રૂ.પ્ર.) દૈવાધીનપણું. ૰કરે તે (રૂ.પ્ર) કુદરતી રીતે બનતું આવે તેમ. ૦ ના ઘરની ચિઠ્ઠી(-ટડી) (રૂ.પ્ર.) ઈશ્વરના હુકમ, દેવયેાગે થતા બનાવ. ૦ના ઘરની દોરી (રૂ.પ્ર.) જીવનદારી, આવરદા, ૦ ના ઘરનું (રૂ.પ્ર.) ભેાળા દિલનું, નિષ્કપટ. (ર) ઉદાર દિલનું, (૩) માણસના કાબૂ બહારનું. ૰ના ઘરનું તેડું (રૂ.પ્ર.) મૃત્યુ, માત. ૦ ના ઘરના ખેલ, (૩.પ્ર.) કુદરતની કરામત. ૦ ના ઘરના ચેર (રૂ.પ્ર.) પાપી, ૦ ના હાથમાં દોરી (૩.પ્ર.) કુદરતી રીતે થયું એ. • ની હજૂરમાં જવું (રૂ.પ્ર.) મરણ પામવું, ॰ ને ખાળે (-ખોળે) (રૂ.પ્ર.) કુદરતી રીતે જેમ થતું જાય તેમ થવું એ, નિર્ભયતાથી, ૰ ને ઘેર જઈ ને આવવું (રૂ.પ્ર.) મરણ-પથારીમાંથી સાજા થઈ ઊઠવું. ને માથે કે વચમાં રાખીને (રૂ.પ્ર.) પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક, પ્રભુની સાક્ષીએ, ને લાલ (રૂ.પ્ર.) દયાળુ, ઉદાર, પરોપકારી. ૦ પ્રીત્યર્થ (રૂ.પ્ર.) નિષ્કામ વૃત્તિથી, ફળની અપેક્ષા રાખ્યા વિના. ૭ માથે રાખવા (રૂ.પ્ર.) પ્રામાણિકતાથી વર્તવું. • લઠ્ઠો (-šા) (૩.પ્ર.) [+જુએ ‘લઠ્ઠો'.] થોડું ધી નાખી કરેલેા કંસાર] ઈશ્વર-કર્તૃત્વ ન. [સં.] ઈશ્વરનું કર્તાપણું. (ર) ઈશ્વરી ખેલ, ઈશ્વરની રચના
О
ઈશ્વર-કૃત વિ. [સં.] (લા.) કુદરતી રીતે થયેલું ઈશ્વર-કૃતિ સ્રી. [સં.] (લા.) કુદરતી રીતે થયેલું કામ