Page Text
________________
અંદાળવું
૧૮૪
અંધારપટ
અંદેળવું (અ) સ. કિ. [સં. ચાન્દ્રો] હીંચકે નાખો, ઝુલાવવું, હિંદાળવું. અંદળાવું (અ) કર્મણિ, ક્રિ. અંદળાવવું (અ ) પ્રે., સ. કિ. અંદળાવવું, અંદેળાવું (અ) જુએ “અંદળમાં અંદરાધાર, અંદાધાર ક્રિ. વિ. [સ. કદ્ર +વારા સ્ત્રી., ઇદ્ર શ્રીકૃષ્ણને પજવવા ભારે વરસાદ વરસાવ્યો હતો એ પૌરાણિક આખ્યાયિકાના સંબંધે] (લા.) અનરાધાર, મસળધાર, મેટી ધારે વરસતું અંધ (અપ) વિ. [સ.] આંખની શક્તિઓ ગુમાવી છે તેવું, આંખે ન દેખતું, આંધળું. (૨) (લા.) અશિક્ષિત, અભણ. (૩) કમ-અક્કલ, મૂર્ખ. (૪) ઉનમત, મત્ત. (૫) ગાઢ, ઘાટું, ઘેર. () ગાફેલ, અ-સાવધ. (૭) વિવેક-શુન્ય. (૮) ન.
એ નામનું એક નરક, અંધ-તામિસ્ત્ર અંધ-અનુકરણ (અધ-) ન. [સં, સંધિ વિના] આંધળું અનુ- કરણ, આંધળી દેખાદેખી, સારું નરસું જાણ્યા વિનાની નકલ કરવી એ અંધક (અધક) વિ. [સં.] આંધળું. (૨) ઝાંખું, ઝળઝળું. (૩) કું. (૪) પું. એક રાક્ષસ. (સંજ્ઞા.) (૫) એક પ્રાચીન યાદવ. (સંજ્ઞા) (૬) એને વંર કે વંશજ. (સંજ્ઞા.) અંધકવૃષ્ણુિ (અધક-) ૫. [સં.] અંધક અને વૃણિ એ નામના બે યાદવ રાજાઓ અને એને તે તે વંશજ. (સંજ્ઞા) અંધકાર (અધ) મું. [સં] અંધારું. (૨) અંધાપો, આંધ- ળાપણું. (૩) (લા.) અજ્ઞાન, અવિદ્યા. (૪) ગોટાળે, અવ્યવસ્થા. (૫) કાળપ, સ્પામતા, કાળાશા, (૬) અપ્રસિડે. (૭) નિસ્તેજપણું અંધકાર-ગ્રસ્ત (અધ) વિ. સં.] અંધકારથી ઘેરાયેલું, અંધકારમય (અધ-) વિ. સં.] અંધારાવાળું અંધકારયુગ (અધ-) ૫. [ ] ઇતિહાસકાલને એવો ગાળો કે જેમાં કોઈ પ્રવૃત્તિ થયેલી જાણવામાં આવી ન હોય. (૨) (લા.) અજ્ઞાનને સમય અંધકારાન્ત (અધ) વિ. [+સં. માન] અંધકારથી વીંટળાયેલું
એક પ્રાચીન અસુર. (સંજ્ઞા.) મધ-) પં. [સં. + અનુર] એ નામના અંધ-કૂપ (અધ-) પૃ. [સં.] એ નામનું એક નરક. (સંજ્ઞા.) અંધ-ખોપરી (અર્ધ-) વિ. સં. અN + જુઓ ખોપરી'.] (લા.) દિમાગ વિનાનું, અક્કલ વગરનું, મૂર્ખ આિથી અંધ(અબ્ધડ)ન. [સ, અશ્વ + ગુ. ડેસ્વાર્થે ત. પ્ર.] તોફાન, અંધ-તમ (અધ) વિ. સં.1 કાળામાં કાળું, ખૂબ જ કાળું અંધ-તમસ) (અર્ધ-) ન. [+સં. તમH] એ નામનું એક નરક. (સંજ્ઞા.) [પણું. (૨) (લા) અજ્ઞાન, મૂર્ખતા અંધ-તા (અધ) સ્ત્રી, -ત્વ (અર્ધ-) ન. [૪] આંધળા- અંધ-તમિસ્ત્ર (અલ્પ) ન. [સં.] એ નામનું એક નરક, અંધતમ. (સંજ્ઞા.)
[અંધશ્રદ્ધાળુ અંધ-ષ્ટિ (અધ-> સ્ત્રી. (સં.] (લા) અંધશ્રદ્ધા. (૨) વિ. અંધ-ધંધ (અન્ય-ધન્ધ) ૫. [સ. ૫ + જુએ “ધંધ.] ગાઢ
અંધકાર. (૨) (લા.) ગાઢ અજ્ઞાન. (૩) વિ. ચકચૂર, મસ્ત. (૪) બેભાન, બેધ અંધ-પ (અન્ય) ૫. [સં. ૩૫ + જ “પછેડે'.] જેનાથી
અંધારામાં છૂપું રહેવાય તેવું લુગડું, અંધારપછેડે અંધ-પરંપરા (અબ્ધ-પરમ્પરા) શ્રી. [સં.] આંધળાઓની માફક વિચાર કર્યા વિના એકની પાછળ બીજાએ ચાલી નીકળવું ચા અનુસરવું એ, આંધળી રૂઢિ, ગાડરિ પ્રવાહ અંધ-પંગુ (અ-ધ-પગુ) વિ. [સં.] આંધળું ને લંગડું અંધપશુ-ન્યાય (અન્ધ) મું. [સં.1 આંધળો લુલાને પિતાના ખભા ઉપર બેસાડે–ભૂલે દેરવતો જાય અને આંધળે ચાહે જાય-એ પ્રકારની પરિસ્થિતિ અંધપૂજક (અન્ય) વિ. [સ] (લા.) વગર વિચાર્યું કે ભેદ સમઝયા વિના અમુક વસ્તુ કે બાબત કે મતનાં વખાણ કરનાર અંધ-પૂજા (અલ્પ- સ્ત્રી, સિં] અંધજકપણું, આંધળી ભક્તિ અંધ-પ્રથા (અધ) સ્ત્રી. [સં.] વગર વિચાર્યું અનુસરવામાં
આવો રિવાજ, એવી રીતે શરૂ કરવામાં આવેલ ના રિવાજ અંધપ્રાય (અન્ય-) વિ. [સં.] લગભગ આંધળું અંધ-ભક્તિ (અન્ધ) સ્ત્રી. [સં.] સમઝ વગરની ભક્તિ, આંધળી ભક્તિ
[અંધારું થવું, ગોરંભાયું અંધરાવું અ.ક્રિ. [ઓ “અંધારું',-ના. ધા.] વાદળાંને લઈ અંધ-વિશ્વાસ (અલ્પ- પું, અંધ-શ્રદ્ધા (અ-ધ-) સ્ત્રી. [સં.] વિચાર કર્યા વિના કોઈ પણ ઉપર ભરોસે રાખ એ અંધશ્રદ્ધા() (અધ) વિ. સં.] અંધશ્રદ્ધા રાખનારું અંધહસ્તિ-ન્યાય (અર્ધ-) પું. [સં] આંધળાઓએ હાથીનાં જુદાં જુદાં અંગોને સ્પર્શ કરી પોતપોતાને લાગેલા રૂપને
ખ્યાલ આવે-એ પ્રકારના એકાંગી વિચાર અંધાઈ સ્ત્રી. પાણીમાં થતું એક જાતનું ઘાસ અંધાધૂની, અંધાધૂદ(-ધ-ધી) (અધા-) કી. [. અવે દ્વારા] અરાજકતા, અંધેર, અવ્યવસ્થા, ગેરબંદોબસ્ત, “ઍનાક' (મન, ૨૧), “Èએસ અંધાપો (અધાપ) પું. [સં. -> પ્રા. અંધાધુ- ન.] આંધળાપણું, દૃષ્ટિનો અભાવ
કાળું, કાળું ધબ અંધાર-કાળું વિ. [જ અંધારું’+ ‘કાળું'. અંધારા જેવું અંધાર-૫ મું. જિઓ “અંધારું; સં.3, - ૫. [ + જુઓ “કુવો'.] અંધારે ક. (૨) (લા.) જેમાં કાંઈ સુઝે નહિ તેવો કટ એટલે ગૂંચવણભરેલો સવાલ અંધાર-કેટ કું. [ઓ “અંધારું' + કેટ'.] (લા.) વરસાદનો ગોરંભે, એનાથી થતું અંધારું. (૨) અંધારપછેડે અંધાર-કેટડી (આધાર) સ્ત્રી. એ “અંધારું + કોટડી'.] અંધારી કોટડી, અંધારી એરડી. (૨) (લા.) કેદખાનું, (૩) યરું
[જેમાં ઘણું અંધારું હોય તેવું ઘર અંધાર-ખાનું (અધાર-) ન. જિઓ “અંધારું' + ‘ખાનું'.] અંધાર-ગલી (અધાર-) સ્ત્રી. [જુએ “અંધારું' + ગલી.]
અંધારી ગલી કે શેરી (જયાં અંધારે કુટાવું પડે, અથડાવું પડે) અંધારપછેડી (અન્ધાર- સ્ત્રી, - . [ ઓ “અંધારું' + “પછેડી'—પછેડે”.] જે ઓઢવાથી અદશ્ય રહેવાય તેવી ક્રિયા. (૨) ગુપ્ત વાસમાં રહેવું એ, [૦ ડી એઢવી, ૦ છે એસ્ટ, વડે પહેરો (-પરો) (ર.અ.) ગુપ્ત વાસમાં રહેવું, અદશ્ય થવું. ૦રે ઓઢા (રૂ.પ્ર.) સામાને ભ્રમમાં નાખવું] અંધાર-પટ (અધાર-) પં. જિઓ “અંધારું' + “પટ'.] સર્વત્ર
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016072 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1086 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 32 MB |