________________
मध्यकालीन गुजराती शब्दकोश
५६९
थोडी शब्दार्थचर्चा
४. अउगउ, उगउ उक्तिर.मां 'अउगउ-मुगउ' अने 'उगउमुगउ' ए शब्दो नोंधायेला छे अने एनो पर्याय अवाङ्मुकः आपवामां आव्यो छे. देखीती रीते ज 'ऊगोमूगो' ए द्विरुक्त शब्द छे. एनो अर्थ तो 'मूगो' ज. 'ऊगो' ने 'अवाङ्' परथी व्युत्पन्न करी शकाय ?
___'अउगउ' के 'उगउ' शब्द एकलो पण 'मूगो'ना अर्थमां वपरायो छे. जेमके, प्राचीसं.-अंतर्गत 'नेमिनाथ-चतुष्पदिका'मां -
अउगी अच्छि, सखि झखि मन आल, षडाबा.मां -
गुरे भणिउं - 'म वच्छ ! उगा रहि को कांइ नहीं कहइं.' बीजा उदाहरण परत्वे संपादके 'agitated, alarmed' (क्षुब्ध, भयभीत) एवो अर्थ आप्यो छे. पण त्यां बीजा साधुए दडबडावतां चेलो लागणीना आवेशमां आवी ध्रुसकां भरे छे त्यारे गुरु एने 'वत्स, रड नहीं. मूगो रहे' एम कहे छे तेवो अर्थ लेवानो छे.
५. अखाडो 'अखाडो' शब्द कुस्ती, व्यायाम के स्पर्धा माटेनी जग्याना अर्थमां जाणीतो छे. सं. अक्षपाटक' परथी ए ऊतरी आव्यो छे. उक्तिर. 'अक्षपाटक' एवो पर्याय आपी 'अखाडउ' शब्द नोंधे छे. मध्यकालीन गुजरातीना बेत्रण प्रयोगो आ संदर्भमां नोंधपात्र
गुर्जरा. तथा विराप.मां -
पार्छ एक दल कोडि विहाडइ,
इणि स्यउं कोइ मिलइन अखाडइ. २.५३ विराप.ना संपादको 'अखाडइ'नो अर्थ 'मल्लयुद्धमां' अने गुर्जरा.ना संपादको 'a wrestling ground' एम अर्थ आपे छे. आमां कुस्ती के कुस्तीनु मेदान एवो अर्थ अभिप्रेत होय तो ते योग्य नथी. सर्व प्रकारनी शौर्यस्पर्धामां पार्थनी तोले कोई न आवे एम ज अर्थ होई शके. पार्थ कुस्तीबाज नथी, बाणावळी छे.
गुर्जरा.-अंतर्गत 'पंचपांडवचरित्ररास'मां अन्य त्रणेक स्थाने आ शब्द वपरायेलो
तुम्हि मंडावउ नवउ अखाडउ, नवनव भंगि पुत्र रमाडउ. ४:१ राधावेधु करीउ दिखाडइ, तिसउ न कोई तीण अखाडइ. ४.८
इम परीक्षा हुई अखाडइ, तीछे अरजुनु चडीउ पवाडइ ४.२० अहीं प्रसंग कौरव-पांडवोनी शस्त्रविद्यानी परीक्षानो छे. तेथी 'अखाडउ' एटले
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
