Page Text
________________
८४५-८५२] व्युत्पत्तिरत्नाकरकलिता
३७५ 'ऋष्यन्धकवृष्णि-'४।१।११४ ॥ इत्यण् । ४ रेणुकायाः सुतो कुशारणिस्तु दुर्वासाः रेणुकासुतः । रेणुकेयोऽपि । चत्वारि परशुरामस्य ॥८४८॥
१ कुशारणिग्रहणात् कुशारणिः । २ दुष्टं वासो- ३० लिकारकः । ऽस्य दुर्वासाः । 'अत्वसन्तस्य चाधातोः '६।४।१४।। इति १ नराणां समूहो नारम् । 'तस्य समूहः '४।२।३७ ।।
। दीर्घः । द्वे 'दुर्वासा' इति ख्यातस्य ॥ इत्यण् । नारं द्यति खण्डयति कलहरुचित्वाद् नारदः । 'दो
शतानन्दस्तु गौतमः ॥८५०॥ अवखण्डने'(दि.प.अ.), 'आतोऽनुपसर्गे कः'३।२।३॥ । २
१ शतं बहूनानन्दयत्याह्लादयति शतानन्दः । 'टुणदि देवानां ब्रह्मा देवब्रह्मा, नकारान्तः । ३ पिशुनयति कथयति
(टुनदि) समृद्धौ'(भ्वा.प.से.), 'कर्मण्यण'३।२।१॥ । २ पिशनः । 'पिशेः किच्चे'(उणा-३७५)इत्युनन् । ४ कलिं गोतमस्याऽपत्यं गौतमः । 'ऋष्यन्धकवष्णि-'४।१।११४॥
करोति कलिकारकः । ण्वुल् । चत्वारि नारदस्य ॥ इत्यण् । द्वे गौतमस्य ॥८५०॥ १० वसिष्ठोऽरुन्धतीजानिः
याज्ञवल्क्यो ब्रह्मरात्रिर्योगेशोऽपि १ वसुमत्तमो वसिष्ठः, दन्त्यमध्यः । "वसुमत्तरो १ यज्ञवल्कस्याऽपत्यं याज्ञवल्क्यः । गर्गादित्वाद् वसीयान । मतबन्तादिनीयसनोः 'विन्मतोलक'५।३।६५॥ य । २ ब्रह्मैव रात्रिरस्य ब्रह्मरात्रिः, सदा योगनिद्रापर- ४० इति मतुपो लुकि '[तुरि]ष्ठेमेयस्सु'६।४।१५४॥ इति वर्तमाने वशत्वात् । ३ योगस्य ईशः योगेशः । योगीशोऽपि । 'टे:'६।४।१५५ ॥ इति टिलोपः । अस्मादेव लुग्विधानाद- त्रीणि याज्ञवल्क्यस्य । गुणवचनादपि मत्वन्तादिष्ठनीयसुनावनुमीयेते''[मा. धातुवृत्तिः,
अथ पाणिनौ । भ्वादिः, धातुसं-७३०] इति माधवः । २ अरुधन्ती जाया यस्य अरुन्धतीजानिः । 'जायाया निङ्'५।४।१३४ ॥, 'लोपो १ पणनं पणः स्तुतिः, पणोऽस्याऽस्ति पणी, पणिनोव्योर्वलि'६।१।६६॥ । द्वे वसिष्ठस्य ॥
ऽपत्यं पाणिनः, पाणिनस्याऽपत्यं पाणिनिः । 'अत इञ्' अक्षमाला त्वरुन्धती ॥८४९॥
४।१।९५ ॥, तत्र । २ सलातुर अभिजनो निवासोऽस्य
सालातुरीयः, दन्तसादिः । सलातुराच्छण । ३ दाया अपत्यं १ अक्षाणां माला अक्षमाला । 'अर्शआदि- दाक्षेयः । 'इतश्चानिञः'४।१।१२२ ॥ इति ढक् । दाक्षीभ्योऽच्'५।२।१२७॥ । न क्षमा लातीति वा, आकाशगामि- पुत्रोऽपि । “दाक्षीपुत्रस्य तन्त्रे ध्रुवमयमभवत् कोऽप्यधीती ५० त्वात् । २ (न रुणद्धि अरुन्धती ) । द्वे वशिष्ठपत्न्याः । कपोतः''[नैषधीयचरितम्, सर्गः-१९, थ्री-६१]इति श्रीहर्षः ।
त्रीणि पाणिनिमुनेः ॥ त्रिशङ्कयाजी गाधेयो विश्वामित्रश्च कौशिकः ।
गोनर्दीये पतञ्जलिः ॥८५१॥ १ त्रिशङ्ख याजयति त्रिशङ्कयाजी । यजेर्णिजन्ताद्
१ गोनर्दे भवो गोनर्दीयः । 'वृद्धाच्छ:'४।२। ग्रहादित्वाणिनिः । २ गाधेरपत्यं गाधेयः । 'इतश्चानिञः'
११४ ॥ इति छः । २ पततोऽञ्जलिः पतञ्जलिः । (द्वे ४।१।१२२ ॥ इति ठक् । ३ विश्वं मित्रमस्य विश्वामित्रः ।।
पतञ्जलिमुनेः) ॥८५१॥ ४ कुशिकस्याऽपत्यं कौशिकः । विदादित्वादन् । चत्वारि विश्वामित्रस्य ॥
कात्यायनो वररुचिर्मेधाजिच्च पुनर्वसुः ।
१. 'रे-' इति१.४॥ २. 'पशु-' इति१.२ ॥ ३. १.२.४प्रतिषु नास्ति ॥ ४. 'पिशिः' इति४॥ ५. इदं सूत्रमितन्प्रत्ययविधानं करोत्यतः 'क्षुधिपिशिमिथिभ्यः कित्'(उणा-३३५)इत्यनेनोनन्प्रत्ययो युक्तः ॥ ६. 'वशि-' इति२.३॥ ७. कोष्ठान्तर्गतपाठः १.२.४प्रतिषु न दृश्यते ॥ ८. 'वसि-' इति४॥ ९. 'अरुन्धत्याः' इति३ ।। १०. '-तीति' इति३ ॥ ११. 'मित्रे चर्षों '६।३।१३० ॥ इति दीर्घः ॥ १२. 'बहूनां' इति३.४ ।। १३. 'यागे-' इति१ ॥ १४. 'यच्' इति४॥ १५. '-ह्येव' इति२ ॥ १६. 'या-' इति१.२.४ ॥ १७. 'या-' इति१ ॥ १८. '-ल्कस्य' इति१.२.३ ॥ १९. '-स्तीति' इति४ ॥ २०. अधुना पाकिस्तानाख्यदेशे लाहोर' इति ॥ २१. '-च्छ:' इति३ ॥ २२. 'दाक्षा' इति४॥ २३. कोष्ठान्तर्गतपाठः १.२.४प्रतिषु न दृश्यते ॥ २४. '-ने' इति३.४ ॥
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016065 |
| Book Title | Vyutapatti Ratnakarakalita Abhidhan Chintamani Nammala |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Rander Road Jain Sangh |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 1098 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |