________________
આગમગત પ્રાકૃત વિશેષનામોનો કોશ
૩૦૧
જંગલ (જઙ્ગલ) જેની રાજધાની અહિચ્છત્તા હતી તે આરિય (આર્ય) દેશ. તેની એકતા ગંગા અને ઉત્તર પંચાલ વચ્ચેના વિસ્તારના પ્રદેશ સાથે સ્થાપવામાં આવી છે. ૧. પ્રજ્ઞા.૩૭, સૂત્રશી.પૃ.૧૨૩. ૨. જિઓએ.પૃ.૧૩૨-૧૩૩, જિઓડિ.પૃ.૨. જંઘાપરિજિય (જંધાપરિજિત) કામ-મૈથુનની અક્ષમતાવાળી શેઠની પુત્રીની ખામી દૂર
કરનાર શ્રમણ.૧
૧. પિંડનિ.૫૦૭, પિંડનિમ.પૃ.૧૪૪.
૧. જંબવઈ (જામ્બવતી) વાસુદેવ(૨) કણ્ડ(૧)ની છઠ્ઠી મુખ્ય પત્ની અને સંબની માતા.' તે સંસારનો ત્યાગ કરી તિત્શયર અરિટ્ટણેમિની શિષ્યા બની. વીસ વર્ષનું શ્રામણ્ય પાળી પછી તે મોક્ષે ગઈ.૨
૧. અન્ત.૮,૧૦, આવ.પૃ.૨૮, વિશેષાકો.પૃ.૪૧૩, આવચૂ.૧.પૃ.૧૧૪, આવમ.પૃ.૧૩૭,
૨. અન્ન.૧૦, સ્થા.૬૨૬.
૨. જંબવઈ અંતગડદસાના પાંચમા વર્ગનું છઠ્ઠું અધ્યયન.
૧. અન્ન. ૯.
જંબવતી જુઓ જંબવઈ.
૧. અત્ત.૮.
૧
જંબુ (જમ્મૂ) જુઓ જંબૂ.
૧. તીર્થો. ૭૧૨, નિર.૧.૧, કલ્પચૂ.પૃ.૧૦૪.
જંબુદીવ (જમ્બુદ્રીપ) જુઓ જંબુદ્દીવ(૧).૧
૧. વિશેષા.૧૪૦૬.
8
૧. જંબુદ્દીવ (જમ્બુદ્વીપ) મધ્યલોકમાં સૌથી મધ્યમાં અર્થાત્ બધા દ્વીપો અને સમુદ્રોની મધ્યમાં તે આવેલો છે. તે વર્તુળાકાર છે અને વિસ્તારમાં બધા દ્વીપોમાં સૌથી નાનો છે. બીજા દ્વીપો વલયાકાર છે. લવણસમુદ્ર અને બીજા દ્વીપો અને સમુદ્રો તેને સમાન કેન્દ્રવાળા વલયોના રૂપમાં ઘેરી વળેલા છે. જંબુદ્દીવનો વ્યાસ એક લાખ યોજનનો છે અને તેનો પરિઘ ૩૧૬૨૨૭ યોજન ૩ ક્રોશ ૧૨૮ ધનુષ અને ૧૩૧, અંગુલથી કંઈક વધારે છે. તેના કેન્દ્રમાં મંદર(૩) પર્વત છે. તેમાં બીજા છ વાસહર પર્વતો છે. તેની દક્ષિણે (દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ) ભરહ(૨), હેમવય અને હરિવાસ ક્ષેત્રો આવેલાં છે અને તેની ઉત્તરે (ઉત્તરથી દક્ષિણ તરફ) એરવય(૧), હિરણ્યવય અને રમ્મગ ક્ષેત્રો આવેલાં છે. જંબુદીવના કેન્દ્રમાં અને મંદર પર્વતની ફરતે મહાવિદેહ ક્ષેત્ર આવેલું છે. જંબુદીવના કેન્દ્રમાં આવેલા જંબુસુદંસણા નામથી જાણીતા જંબુ વૃક્ષ ઉપરથી આ દ્વીપનું નામ ‘જંબુદીવ' પડ્યું છે. આ દ્વીપનું વિગતવાર વિસ્તૃત વર્ણન
૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
