Page Text
________________
सूरमण्डल अभिधानगजेन्द्रः।
सूरमण्डल एडलादर्वातनं तृतीय मराजुलमुपसंक्रम्य चारं चरनि तदा या, 'अभितराए' इत्यादि.अभ्यन्तरेण मण्डलपदेन सह अतन्मण्डलपदम् अाचत्वारिंशदकषष्टिभागा योजनस्य याह- भ्यातराम्मण्डल पदादारभ्य यावद बाह्य-सर्वबाह्य मराडलपर्द, ख्येन एक योजनशतसहस्रं षट् च योजनशतानि श्रष्टाच- यदिवा-याान सर्वबाहन मण्डलपदन सर्यवाह्याम्मएडलपवारिंशदधिकानि द्विपश्चाशच्चैकपष्टिभागा योजनस्य दादारभ्य यावत्सर्वाभ्यन्तरं मण्डलम् एष एतावान् अध्या १०.६४८४३ श्रायामविष्कम्भेन-श्रागाविष्कम्भाभ्यां, त- कियानाख्यात इति बंदत् ?, भगवानाह-'ता पंचे 'त्यादि थाहि-पूर्वस्मान्मण्डलादिदं मण्डलमायामविष्कम्भन पश्च- स एतायान् अध्वा पञ्चदशातरागिण योजनशताम्यष्टाचत्वाभियोजनः पञ्चत्रिंशता चैकपष्टिभागैयोजनस्य हीनं., ततः । शिश्चकषष्टिभागा योजनस्यत्याख्यात इति यदत्, पूर्वस्मापूर्वमण्डलविष्कम्भायामपरिमाणादेकं योजनशतसहस्रं षट दध्वपरिमाणात् एतस्याध्यपरिमाणस्य सर्ययाधमएलगतन शतानि चतुष्पश्चाशदधिकानि पविशतिश्चैकष्टिभागा बाहल्यपरिमाणेनाधिकत्वात् , 'ना अम्भितर' त्यादि.ता इति योजनस्येत्येवंरूपात्पश्च योजनानि पञ्चत्रिशच्चैकष्टिभागा
अभ्यन्तरान्मण्डलपदात्परता बाह्यमएडलपदात्-सवेबाह्यमयोजनस्य शोध्यन्ते, ततो यथोकमधिकृतमण्डलविष्कम्भा- एडलादाक. यद्वा-बाह्यमण्डलपदादाक अभ्यन्तरमण्डला यामपरिमाणं भवति , तथा त्रीणि योजनशतसहस्राणि त्परत एष अध्वा कियानाख्यान इति वदेत?, भगवानाह-'ता अष्टादश सहस्राणि द्वे शते एकानाशीन्यधिक-३१८२७६
पंचे'त्यादि.पञ्च योजनशतानि नवोत्तराणि त्रयोदश चैकाष्ठपरिक्षपतः प्रक्षिप्तं, तथाहि-प्राक्तनमण्डलादिदं मण्डलं प
भागा योजनस्य आख्यात इति वदत् , पूर्वस्मादध्वपरिमाश्चभियोजनैः पञ्चत्रिंशता चकांटभागेयोजनस्य विष्कम्भतो
णादम्याध्यपरिमाणस्य सर्वाभ्यन्तरमण्डलगतसर्यबाह्यमहीनं, पञ्चानां योजनानां पचत्रिंशतश्चैकष्टिभागानां परि
एडलगतबाहल्यपरिमाणेन पञ्चत्रिशदेकर्याष्टभागाधिकैकग्यपरिमाण व्यवहारतोऽष्टादश योजनानि , ततस्तानि
योजनरूपण हीनत्वात् ,तदेवमभ्यन्तरान्मराडलात्परतो यावपूर्वमण्डलपरिरयपरिमाणात् शोध्यन्ते, ततो यथोक्लमधि
त्सर्वघाह्य मण्डलं सर्वबाह्याद्वा मण्डलादर्वाक यावत्सर्वाभ्यकृतपरिरयपरिमाणं भवनि 'दिवसराई तहेव' ति-दिवस
न्तरं मण्डल तथा सर्वाभ्यन्तरसर्वबाह्यमण्डलाभ्यां सह तथा रात्री तथैव प्रागिय वक्रव्ये, ते चैवम्- तयाणं अट्ठारसमुहुन्जा
सर्वाभ्यन्तरसर्वबाह्यमण्डलाभ्यां विना यावदश्वपरिमाणं राई भवर चउहि एट्ठिभागमुहुत्तेहि ऊणा, दुवालसमुहुत्त
भवति तावन्निरूपितम् ,सम्प्रति सर्वाभ्यन्तरेण मण्डलेन सह दिवसे भवाह चउहि एगट्रिभागमुहुत्ताह अहिए ' इति, एवं
सर्वाभ्यन्तरान्मएडलात्परता बाह्यमण्डलादर्वाक, यदिवाखलु' इत्यादि एतत्सूत्रं प्रागुक्रव्याख्यानुसारेण स्वयं परिभा
सर्वबाह्यमण्डलन सह सर्वबाह्यमय डलादर्याक सर्वाभ्यबनीयं, नवरं 'निव्यहमाण' इति निर्येष्टयन निर्वेयन् हाप
न्तरान्मण्डलात्परता थावदध्यपरिमाणं भवति तावनिरूयन् हापयन्नित्यर्थः, ता जया ण' मित्यादि सुगमम् , अधुना
पति--'अभितराप' इत्यादि, अभ्यन्तरण मण्डलपदन प्रस्तुतवक्तव्यताएसहारमाह-'ता सध्या विण' मित्यादि,
सह अभ्यन्तरान्मराडलात्परतः, सर्वबाह्यान्मराडलादागिततः सर्वारयपि मराडलपदानि प्रत्येकं बाहल्यनाष्टाचत्वारिंशदकेष्टिभागा योजनस्य, उपलक्षणमेतत् , अनियतानि
ति गम्यते . यदिवा-मब ह्यन मण्डलपदन सह सर्वचायामविष्कम्भपरिधिभिः तथा सर्वारयपि च मण्डलान्तर
बाह्यान्मएडलादर्याक सर्वाभ्यन्तरान्मए इलात्परत इति गम्यकाणि-मण्डलान्तराणि , सूत्र स्त्रीत्वनिर्देशः प्राकृतत्वात् ,
ते,याऽध्या एप णमिनि वाक्यालङ्कारे अध्वा कियानाख्यात द्वे द्वे योजने विष्कम्भेन, तत एष द्वयोजन अटचत्वारिंश
इति वदेत् ?, भगवानाह-'ता' इत्यादि, तावानध्वा पञ्चदशाचैकपष्टिभागा योजनस्यत्ययंरूपो, णमिति वाक्यालङ्कारे अ
तराणि योजनशतानि आख्यान इति बंदत् , भावना सुगध्या-पन्थास्थ्यशीत्यधिकशतप्रत्युत्पन्नः-यशीत्यधिकन शते.
मत्वान्न क्रियते । सू० प्र०८ पाहु० । न गुणितः सन् पञ्चदशात्तराणि योजनशतान्याख्याता इति, ___ यथा 'मण्डल मण्डले प्रतिमुहूर्त गतिर्यक्तव्ये ति, तनपंदत् , तथाहि-द्व योजने उयशीत्यधिकेन शतन गुण्येते | स्तद्विषयं प्रश्नसूत्रमाहजातानि त्रीणि शतानि पदपष्टयधिकानि ३६६, यऽपि च अष्टचत्वारिंशदेकपणिभागास्तऽपि यशीत्यधिकानि शंतन
ता केवतियं ते खेत्तं सूरिए एगमेगेगां मुहत्तेणं गच्छति गुण्यन्त जातानि सताशीनिशतानि चतुरशीन्यधिकानि आहिता ति वदेजा ?, तत्थ खलु इमातो चत्तारि पडिव८७८४, तेषां योजनानयनार्थमकपष्टया भागो हियत, लब्धं | तीओ परमत्ताओ, तत्थ एगे एवमाहंसु-ता छ छ जोयचतुश्चत्वारिंशं याजनशतम् १४४, तत् पूर्वराशी प्रक्षिप्यते,
णसहस्साई सूरिए एगमेगेणं मुहुत्तणं गच्छति,एगे एवमाजातानि पञ्च शतानि दशात्तराणि ५१०,अस्यैवार्थस्य व्यक्तीकरणार्थ भूयः प्रश्नसूत्रमाह-'ता अम्भितराओं' इत्यादि, 'ता'
हंसु?, एगे पुण एवमाहंसु ता पंच पंच जोयणसहस्साई इति तत्र अभ्यम्तगत्-सर्वाभ्यन्तगन्मएडलपदात् परता
सरिए एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छति एगे एवमाहंसु २, एगे यावद्वाह्य-सर्वबाह्य मण्डलपदं बाह्याद्वा-सर्वबाह्याद्वा मण्ड- पुण एवमाहंसु-ता चत्तारि चत्तारि जोयणसहस्साई सूलपदावर्वाक यावत्सबाभ्यन्तरं मण्डलपदमेष एतावान अध्या रिए एगमेगणं मुहुत्तेणं गच्छति, एगे एवमासु ३, एंगे कियान्-कियत्प्रमाण पाण्यात इति वदेत् ?, एवमुक्ने गौतमे
पुण एवमाहंसु-ता छ विपंच वि चत्तारि वि जोयणसहस्साई म भगवानाह-'ता' इत्यादि, ताबानध्वा पञ्चदशोत्तराणि योजनशतानि पाण्यात इति वदेत् ? वशिष्यभ्यः पञ्चद
सूरए एगमेगणं मुहुत्तेणं गच्छति, एगे एवमाहंसु ४, धोत्तरयोजनशतभावना प्रागुक्तानुसारेण स्वयं परिभावनी- तत्थ जे ते एवमाहंसु ता छ छ जोयणसहस्साई मरिए
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016047 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 7 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1280 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 46 MB |