Page Text
________________
सुममसभा
क्षा, ता अष्ट थूका, अष्टौ यू का एकं यवमध्यम् अष्टौ यवमयानि एकमङ्गुलम्, एतेनाङ्गुलप्रमाणेनति न तु न्यूनाधिकत या षडङ्गलानि पादः पादस्य मध्यनलप्रदेशः पादैकदेशस्वात् पादः, अथवा पाशे हस्तचतुर्थीश, द्वादशाङ्गुलानि वितस्तिः सुखावबोधार्थमेवमुपन्य सः, साघवार्थे तु द्वौ पादौ वितस्तिरिति पर्यवसिताऽर्थः अन्यथा पादसंज्ञाया नैरर्थ क्यापत्तिः, एवमग्रेऽपि चतुर्विंशनिरङ्गुलानि रनिरिति सा मयिकी परिभाषा नामकोशादी तुरिनि रिति चत्वारिंशदि
"
-
Jain Education International
ऽक्ष इति वा शकटावयवविशेषः दण्ड इति वा धनुरिति वायुगमिति वा वोदृस्कन्धकाष्ठं मुसलमिति वा नालिका इविष्टिविशेषः अत्र व धनुषोपयोगः संज्ञान्नराखि
9
"
सो लिखितानि धन्यषयोगीनीति एतेन धनु:प्रमाणेन धनुःसहस्रे चार तानियोजनम् । एतेन योजनप्रमाणेन यः पल्यो - धान्याश्रयविशेषः स इव समयात्मा इति योजनायामदि माभ्यां समत्वात् प्रत्येकमुत्सेधाङ्गलनिष्पत्र योजनं योजनमूर्ध्वोच्चत्वेन तद्योजनं त्रिगुणं सविशेषं परिरयेण वृत्तपरिधेः किञ्चिम्युपभागाधिकत्रिगुणात् 'एगादिवेदिवसि पयहुयन्नलोपाकादिकयादिकयादिकायामुत्कर्षतः सप्तदिवसोडूनपर्य महान भूपालामकोटीनामिति सम्बन्धः समुदिते शिरस्येकेनाहा यावत्प्रमाणा वालाग्रकोटय उत्तिन्ति ता प्रकादियः तुपाला चाहियः पिभिस्तु उपा हिक्यः कथंभूता इत्याह-संमृष्ट-ग्राकर्णपूरितः सत्रिचितः प्रचयविशेषानिविडीकृतः पालानामग्रकोटय:- प्रकृ डा विभागा इत्यर्थः यद्वा-वालाग्रकोटीनामिति वालेषुविदेइनरवालाद्यपेक्षा सूक्ष्मत्वादिलक्षणोपेततयाऽप्राणिप्रेष्ठानि पालाप्राणि, फुरुररोमाणि तेषांक:कोटाकोटिप्रमुखाः सङ्ख्याः स्त्रीणां शतानि शतशो जनयन्ति पुत्रान्" इत्यादिवत् तथा वालाग्रकोटीनामिति तृतीयार्थे षष्ठी यथा माषाणां भृतः कोष्ठ इति, तेन वालाकोटीभिर्भृत इति सुखावबोधाऽक्षरयोजना कार्या इति, बालाग्रसंस्वद्यानयनोपायस्त्वयं देवकुरूत्तरकुरुनरवालाग्रतो
9
9
"
•
+
"
•
( १०१४ )
अभियनराजेन्द्रः ।
9
"
गुणे हरिवर्षपकनरवालायामति पत्र हरिवर्षण्यकवालानं तत्र कुरुनरवाला प्राण्यष्ट तिष्ठन्ति यत्र चैकं ईतरतनरवाला तथ कुरुनरवानाग्राणि चतुः षष्ठिः एवं विदेहनरवालाग्रे ५१२ लिक्षायां ४०६६ यूकायां ३२७६८ यवमध्ये २६२१४४ अङ्गलेऽङ्कतः २०६७१५२, अत्रासमुत्सेधा ब्राह्यम् आत्माङ्गलस्थानियतत्वात् प्रमाणगुलस्यातिमात्रत्वात् अत्र सर्वत्र पूर्वप्रमाणापेक्षयोतगेतरप्र माणस्याष्टाष्टगुणकारेयं संख्या समुत्तिष्ठति, अथायं राशितुतिगुइचतुर्विंशत्यमानत्वादस्य स चैवम्५०३३१६४८ नामतः पञ्च कोटयत्रीणि लक्षापक शिरसहनाणि षट् शतान्यष्टत्वारिंशदधिकानि एष राशिश्चतुर्गुणो धनुषि चतुर्हस्तमानत्वादस्य अतः २०१३२६५२नामतो विंशतिः कोटयोः सहस्राणि पश साहित्यका
असोसि
१- वक्तामर स्तोमे ।
,
सुममसुसमा
नत्वादस्य अङ्कतो यथा-४०२६५३१८४००० नामतः चत्वारिंशत्सहस्राणि द्वे शते पञ्चषष्ट्रपधिक कोटीनां एकत्रिंशलक्षाणि चतुरशीतिः सहस्राणि पुनरयं राशिचतुर्गुणो योजने चतुःक्रोशप्रमाणत्वादस्य, अङ्कतः १६१०६१२७३६००० नामतः एक लक्षनेक षष्टिः सहस्रायेकपद्यधिकानि कोदीनां तथा सप्तविंशतिलक्षाणि पत्रिंशत्सहस्राणि त्रि
सप्त
नये गणितं बोध्यम्, अर्थ सूचीराशिरमेनेव गुणितः प्रतरसमचतुर योजने शून्य शूनगुविताया एव प्रत रत्वात् अङ्कतः २५६४०७३३८५३६५४०५६६६०००००नामतो यथा पञ्चविशक्तिः शतानि चतुर्नवत्यधिकानि कोटाको डिफोडीनां तथा सप्त तचाणि यखत्सहस्रः एव श ताधिकानि कोटाकोडीनां तथा पि पित्याशत्सहस्राणि पक्षशतान्येोत्यधिकनि कोटीन तथा पहिले अयं राशिषः पूर्वराशिनागुखतो धनरूपो रोमराशिः स्यात् तथाहि अतः १०४७६३२५८८१५८४२७७८४५४४२५६००००००००० नामनः एकचत्वारिंशत्कोटयां चत्वारि सहस्राणि शतानि पिष्टयधिकानि कोटाकोडिकोटाको दीनां तथा पञ्चविंशतिलक्षाण्यष्टाशीतिः सहस्राएयेकं शतमपञ्चाशदधिक कोटाकोटिकोटीनां तथा चियारिशक्षाणि सप्तसप्ततिः सहखाय शतानि पारि धिकानि कोठाकानां तथा चतुधत्वारिंशखाणि पञ्चि शनिः सहस्राणि पद शनानिकोटीनामिति । अर्थ राशिः समयतुरस्रपनयोजनमित्यगतः समत्तपनयोजनप्रमित पल्यगतराश्यपेक्षया कियद्भागाभ्यधिकस्तेनाचिकभागपातनायें सौकुमार्याय स्थूलोपायमाह-अनन्तरोंराशेतुर्विंशत्या २४ भागे ते १७५०८५३१००२४५०६६०११५७६८६३४४००००००००० श्रयं चैकोनविंशत्या १६ गुणितः समवृत्तघनयोजनपल्यगतो राशिर्भवतीति, स चातो यथा ३३३०७५२१०४२४५५५, २५४२१६६५०-६१५३५००००००००० अयमर्थः पारशेधतुर्दिशत्यामागेः समचतुरस्रघनयोजन प्रमिनल्पगतो रोमराशिर्भवति ताहरेकोनविंशत्या भागैः समवृत्तधनयोजनप्रमित पश्ययतो राशियति ननु चतुर्विंशत्या भागहरणमेकोनविंशत्या गुणनं च किमर्थम् ? उच्यते - एक योजनप्रमाण्वृत्त क्षेत्रस्य करणरीत्यागतं योजनत्रयमेकश्च योजनवभागः ३ है सबने च जातं है एतच वृत्तपल्यपरिधिक्षेत्रम् अनेन सह समचतुरस्रपल्पपरिधिक्षेत्रं चतुर्योजनरूपं गुरुयतेस्थापना यथा अनयोः समच्छेदे लाघवार्थे द्वयोरपि केापनयने जानं १६-२४ किमुक्तं भवति समचतुर परिधि क्षेत्रात् वृत्तपरिधिक्षेत्रं स्थूलस्था पञ्चभागन्यूनमिति तत्करणार्थोपमुपक्रम इति स्मृतिअ] योजनभागस्य किचिधिकतया अविक्षत् - थ प्रकृतं प्रस्तुमः' ते ' मिति प्राग्वत्, तानि वालाप्राणिन कुप्रविशेषादिराभावाद्वापोरसम्म वाच्य नासारतां गच्छेयुरित्यर्थः अतो न परिविसेर न कतिपयपरिज्ञानमयीकृत्य न विषयं गच्छेषुः - धेषशामिपरिणाम इति तानि नातिन गुरेदतीव निचितत्पवनावपि
,
For Private & Personal Use Only
9
,
-
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016047 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 7 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1280 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 46 MB |