Abhidhan Rajendra kosha Part 5

SR No.: 016045
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1652
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 60 MB

Page 1266

बंधमोक्खसिफि
"
दो मंडिय, मह बनाओ व पवित्र १०३०। यस्माचातीतानागतकाली देव यतयातीत माऽपि कालेन व निगोदान्तमो भागोऽद्यापि भया मां विद्धः यताऽपि भविष्यत्कालेन तापमान एब अध्यानन्तभागः सिद्धिं गच्छन् युक्तो घटमानको, न ही नधिको यतोऽपि कालस्वातीतात एव मपि सति न सर्वभध्यानामुच्छेदो युक्तः, सर्वेणाऽपि कालेन मदतमानस्यैव सिद्धिगमसंभवोपदर्शनात् । अथ परस्य मतिर्भवत्-तरकथमिदं सिद्धं बहुत - अगस्ता भव्यास्तदन तभागस्य सर्वेणैव कालेन सेत्स्यतीति । अत्रोच्यते-कासाऽऽदय चानन्तास्तावद् भव्याः तद्मन्नभागस्य च मुक्ति
मान्का कारायोरिव न सर्वेषामुच्छेद इति प्रति पद्यस्थ, मचनाद्वा मण्डिक ! सर्वमेव श्रद्धेहीति ॥ १८२८ ॥
( १२४३)
अभिधानराजेन्यः |
-
॥ १८२६ ॥ १८३० ॥
कथं पुनस्त्वद्वचनात्सर्वमेतत् सत्यतथा प्रतिपद्यामहे १,
इत्याह
सन्भूयमियं गिरइसु, मह वयथा श्रोऽवसेस वयं व । सम्यगुताइबा, जायय मत्यवयव ।। १८३१ ॥ मासिक सम्म सन्देस सम्बपच्छेया।
"
दिताभावपि पुच्छउ जो संसओ जस्स ॥१८२॥ सद्भूतमिदमनन्तरोक्तं सर्वमपीति गृहाण त्वं मद्वचनस्वाद्यथावत्यादिविषय म सर्वत्या हेतुभ्यः आदिशब्दात्वाऽऽदि परिग्रहः, शायकमध्यस्थ वचनवदित्ययमत्र दृष्टान्त इति । अचैवं मन्यसे कथमिव सर्वशस्त्वम्? अयोध्यते - सर्वेषां सर्व. संशयात् । अन्यस्य सर्वसंशयच्छेत्तुः कस्याप्यदर्शनास्कोऽत्र दृष्टान्तो ?, न कश्चिदिति । अत्रोच्यते-किमत्र दृष्टातान्वेषणेन ? । तदभावेऽपि हि यो यस्य संशयः स तं सर्वमपि पृच्छतु येन वप्रत्ययसिद्ध एव मयि सर्वशत्वनिश्वयो भवतीति ॥ १८३१ ॥ १८३२ ॥
,
अत्र प्रेरकः प्राहभवाबिन सिकिस्सं-ति केइ कालेा जइ वि सव्वेण । न ते विभव्व श्चिय किं वा भव्यत्तणं तेसिं ॥१८३॥ नतु भव्या अपि सन्तो यदि सर्वेणापि कालेन सर्वेऽपि न सेत्स्यन्ति तर्हि येषां सिद्धिर्न भविष्यति, अभव्या एव से किं न व्यपदिश्यन्ते ?, केन वा विशेषेण तेषां भव्यत्व - म् इति निषेद्यतामिति ॥ १३३ ॥
·
अत्रोशरमाहभाइ भन्नो जोग्गो, न य जोग्गतेय सिज्झए सन्चो । जह जोगम्म नि दलिए, सम्मम्मि न कीरए पटिमा । १८२४ |
,
भण्यते अत्रोत्तरम् - किम् ? इत्याहइ-भष्योऽत्र सिद्धिगमनयोभ्योऽभिप्रेत न तु वः सिद्विगति वाक्यपेन च योग्यत्वमस्तीत्येतावतैव सर्वः सिध्यति, किं तु गमनसामप्रीसम्भवे सति । दृष्टान्तमाह-यथा हेममणिपाषाणचन्द काठ53दिके योग्येपि प्रतिमा उद्देऽपि दलिकेनं सर्वस्मि न् प्रतिमा विधीयते किं तु यत्रैव तनिष्पतियोग्या सामग्रीसम्भवति वत्रेवासौ क्रियते नच तदसम्भवमात्रेण -
घोसि
तिमाविषये अयोग्यता भवति, नियम
बहुत- प्रतिमायोच्ये वस्तुनि प्रतिमा भवत्येवेति किंतु दा तदा वा तद्योग्य एव सा भवति नान्यत्रेति । एवमिहापि न मध्यः इत्येतावन्मात्रेव सर्व
1
तु सामग्री संपत्तौ न च तदसम्पत्तावपि तस्याभव्यता यति किं तु यदा तदा या भयस्यैव मुहियस्थति ।। १८३४ ॥
दृष्टान्तान्तरमाह
9
जह वा स एव पासा - कणगजोगो विभोग भोग्गो वि । न सोचिय, स विजु जस्स संपती | १८१४ किं पुरा ना संपक्षी, सा लोग्गस्सेव न उ भमोग्गस्स । सह मी मोक्सो नियमा, सो भय्यायं न इसरसि । १०३६| यथा बास पक्ष पूर्वोः सुवर्णपापाणपोय गोवियोग बितोऽपि सर्यो न वियुज्यते कि तु स च वियुज्यते यस्य वियोगसामग्रीसम्मानिरिति । किं पुनः मुयि मया वियोगसामग्रीस प्राप्तिः सा वियोगयोग्यस्यैव सुवर्णोपलस्य भवति, न तु तदयोग्यस्य, तथा तेनैव प्रकारेण यः सर्वकर्मक्षयज्ञक्षणो मोतः स नियमाभ्यानामेव भवति, 'नेतरेषाममध्यामामिति भव्याऽभव्ययोर्विशेष इति ॥ १८३५ ।। १८३६ ॥ अथ प्रकारान्तरेऽपपरिहारी प्रा६कयगाइमचरणाश्रो, मोक्खो निच्चो न होइ कुंभो । नोपसागाव विम्या विजं निच्चो ||१८३७॥ अनुदाहरणमभावो एसो वि मई न तं जयो नियो । कुंभविण्यास विविझे भावो चिप पोग्गलमयो । १०१८ न मोक्षो मियो न भवति किं त्वनित्यो बिनाशी कृतकत्वादादिशब्दात्प्रयत्नानन्तरीयकरचा उश्परिग्रहः कु भवदिति दातः । अत्रोच्यते अनैकान्तिकता हेतून विपक्षेऽपि गमनाद्यादि पटादिप्रवंसाभावः कृतका55दिखभावोऽपि नित्य एव तत्त्वे बडा पतये वो जनप्रसङ्गादिति । अथैवं परस्य मतिनं केवलं पूर्वोः प्रासमावः किं स्वेयोऽपि प्रध्वंसामायो ऽयायस्वेनावाददाहरणमेव तदेतन, पो- यस्मापितो निश्चितः कुम्भ विनाशविशेषेण विशिष्टः पुरखामको भाव दचापमपि प्र खाभावः । अतो युक्तमेतदुदाहरणमिति । एतच्च मोक्षस् कृतकत्वमभ्युपगम्योक्तम् || १८३७ || १८३८ ॥
"
यदि वा न भवत्येव कृतको मोक्ष इति दशेवग्राह
किं वेगं कर्म, पोग्गलमेवविलयम्मि जीवस्त | किं निब्बतियमहियं नभसो परमेशविलयम १।१०३६ । किमिह पुलमालिये सति समस्त कम्प समये जीवस्याऽऽत्मनः स्वतथ्ये वृतिमादधत एकाम्लेन तं विदितं न तो मोक्षः भवतिइत्मकम्मैपुत्रवियो] मोक्षो ऽभिप्रेतः। तत्र सपसं प्रभात जीवात्मेति पृथाज्ञायमाने किमात्मनः कि. यते येन कृतकत्वादनित्यत्वं मोजस्य प्रतिपाद्यते । अथ म योगमायाकृतः नित्यततो इ