Abhidhan Rajendra kosha Part 3

SR No.: 016043
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1386
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 51 MB

Page 793

खेत्तकप्प
एते सि सकाते, साबो मुणी व से खेत्ते ॥ धम्मिको आादी, तहि जारिसमाणि सेविया खेचा |२| अक्खेमसिवामादी-णि कप्पती तारिसे वासे || खेमादि अब्जतो, परिकुठेहिं पि वसति जयणाए | ३ | पगादी संजोगा, वक्वाणं सन्निकासस्स ।।
-
क्रमे सम्मिय, असिवं वज्जे वसेज्ज अक्खेमे ॥४॥ तदिद्विविधासो असिरे पुग्छ जीवणासो तु ॥ एवं ग्रोमादी, संजोगा तिगच उग्गमादीया || वसियां जेसु जहा तमहं वोच्छं समासेां ॥ कमजोगिसणिकासे, बहुतरगं जस्थ अवगा |६| जाणे थोक्तरियं च दाणिं तच्छ एयरे विहकाले || एतेसामन्नतरे संबधनिरहियो वसे खेचे |9| काल्लया अवराहे, संत्रलय मो वराहाणं ॥ संताप, बोदो तब मूसं या 01 आधारपर पमाणमा चरमम्मि ॥ एसो तु खेत्तकप्पो UL (आईकनी) माई के सिवाद जपु गोमो मो असियो होला। मो नाम जन्य उपदिविणासो उपलेउच्यतेक्सोमे उहि विणासो अनि अलि उ समासो बेव, अह श्रक्खेमो यदुभिक्खं च दुब्जिक्ले य गगरपरिहाणी । जयणा गुरुलाघवं वा नाऊण पत्र एक्कगसंजोपण जावइया संजोगा उट्ठेति तावद्दपसु अप्पाबहुयं नाऊणं जत्थ अप्पदोसं तसाखो नागरिया (आगा मी वि वि सन्निवासं गालो नाम अनासो पा ह अववादो वा नाऊण अप्पदोसतरे अच्छेजा जत्थ गुणा बहुतराणाप्पतरिया य हाणी दुविहा तत्थ काले बिउ - वर्ष वासासु य वसमाणो सुद्धो पर सामन्नतरे खेत्ते आलंबनविरहिओ पडिकुठे बेचे वसर तस्करसंपदिशावरा तयोषबेदी वा । स खेतको | पं० ० । गणिविद्याप्रकीर्णकेन च कितीति णित्पादन प्रसिद्धानि । प्रतीष्ठातीर्थ यात्रा लकण क्षेत्रद्वयप्रक्षेपेण च न व केत्राणि भवन्ति इति । ११७ प्र० सेन० ४ चल्ल० । खेत्तत्रखा क्षेत्राख्या-स्त्री० । एकत्र पट्टादौ चतुर्विंशतिप्रतिमासु, ध०२ अधि० ।
खेत गय-क्षेत्रगत - त्रि० । कर्षण भूमिसंश्रिते, प्रश्न० ३ संब० द्वार। खेडाका उप क्षेत्रस्थानाऽऽपुप्-१० क्षेत्रस्याकारस्य स्थान
( ७७० ) अभिधानराजेन्द्रः ।
*****************
भेदः पुफलाऽवगाहकृतः तस्याऽऽयुः स्थितिः। अथवा क्षेत्रे एकप्रस्थानं यत्पुरुलानामवस्थानं तद्रूपमायुः क्षेत्रस्थानाssयुः पुङ्गलानामाकाशावगाह स्थितौ भ० ५ ० g उ० । खेननाय -क्षेत्रज्ञान - न० । किमिदं मायाबहुलम् ? अन्यथा वा तथा साधुरिमा भाषितं वा नगराऽऽति विमर्पणक प्रयोगमतिसंपद्भेदे, उत्त० १ श्र० । स्था० । स्पा क्षेत्रमा स्त्री० क्षेत्रेषु जनानां प्रतिष्ठायाम पो० ७ विवि० । जीवा० । ( 'पा' शब्द विलोकनीया )
स्वत्युपमाणाइकम
खेत्तपमाण-क्षेत्रप्रमाण न० । क्षेत्र विषयप्रमाणभेदे, अनु० । अथ क्षेत्र प्रमाणमभिधित्सुराह
से किं तं खेपमा १ खेपमा दुविहे पते । तं महा - परमणिप्पा विज्ञागनिष्पद्ये । से किं तं प सपने? - पएस निपने एगपएसोगाढे, दुपए सोगाढे, तिपएसोगाडे, संखिज्जपरसोगाढे, असंखिज्जपरसोगाढे । सेतं परसणिप्पो से किं तं विभागनिप्पले ?- विजागनिपत्रे-"गुलविहत्थीरयणी, कुत्थी धणुगात्र्यं च बाधव्वं । जोयणढीपरं, लोगमलोगे वि श्र तहेव " ॥ १ ॥
(से कि माणे इत्यादि) दमपि द्विविधं प्रदेशा हद क्षेत्रस्य निर्विभागाविण्य प्रदेशनिष्यम विभागः पूवक्तस्वरूपस्तेन निष्पन्नं विभागनिष्पन्नम् ( ले किं तं पपसनिष्पत्रे) तत्रैकप्रदेशावगाढाद्यसंख्येपत्रे देशा ऽवगादपर्यन्तं प्रदे निष्पक्षम् । एकप्रदेशाऽऽद्यचमाढतथा एकाि प्रदेशैर्निष्पत्वादाऽपि प्रदेशनिष्पन्नता भावनीया प्रमाणता त्वेकप्रदेशाऽवगाहित्वादिना स्वस्वरूपेणैव प्रमीयमानस्वादिति विभागनिष्यादि । तयाऽऽद (गुविहथिगाहा ) अंगुलादिस्वरूपं च स्वत एव शास्त्रकारो वक्ष्यति । अनु० ।
खेचपलियोनम क्षेत्रपन्योपयन० काका- । क्षेत्रमाकाशं धानं पोपोपमम्। आकाशोकारकाल विशेष, अनु० कर्म० । ( 'पलिओषम' शब्दे स्वरूपतो ज्ञेयम ) खेतपाल क्षेत्रपाल - त्रि०/ क्षेत्रं पालयति । पाल थए । क्षेत्ररक्ष के व्यन्तरविशेषे, नैरवे, पुं० । षाच०। मथुरायां क्षेत्रपालसारमेयवाहनः तीर्थस्य रक्षां करोति। ती०६ कल्प । टिंपुर्यः क्षेत्रपा खेतपोग्गल परियह-क्षेत्र पुन्नपरावर्त्त - पुं० । क्षेत्रविषये पुललभुजपटू भाखरसङ्घस्य विघ्नौघमपोहति । सी० ४४ कप
परावर्से, कल्प० 9 क्षण । ( अस्य स्वरूपं 'पुलपराधट्ट' शब्दे हेयम् )
स्वत्तय-क्षेत्रज-पुं० । क्षेत्रं भायां तस्यां जातः क्षेत्रजः । स्वधर्मेण नियुकायां पय पुरुषान्तरेण जनि पुत्र था पाएको पाण्डवाः, लोकरूढ्या तद्भार्याकुन्त्या एव तेषां पुत्रत्वात् न तु पापडोरादित्यादि निर्जनित्वादिति स्था० १० प्रा० ॥ खेत्तरोग- क्षेत्ररोग-पुं० । रोगाऽन्तराऽऽधारभूते कुष्ठाऽऽदिरोगे,
द्वा० १० द्वा० ।
खेत्तलोय - क्षेत्रलोक- पुं० । क्षेत्रमेव लोकः क्षेत्रलोकः लोकनेदे, श्र० म० द्वि० । ( लोकशब्दे व्याख्यास्यते ) स्खेत्तवत्थुपमाणाइकम्प - क्षेत्रत्र (वा) स्तुप्रमाणाऽतिक्रम - पुं० । क्षेत्रमेव वस्तु वस्तु प्रन्यान्तरे तु क्षेत्रं च ख्यायते । उत०] १० । तयोः केशवास्तुनोः प्रमाणस्य योजनेन क्षेत्रान्तरादिमीमातिक्रमोऽतिचारः प० २० प्रत्याख्यानाले गृहीतमा एक परिमाण मदन्यक्षेत्रस्य वृतिम्यूसिसीमा उपनयनेन पूर्वजन माणातिक्रमे च । एष च इच्छापरिमाणस्य द्वितीयोऽतिचारः । उ० १ श्र० । आव० ।