Abhidhan Rajendra kosha Part 3

SR No.: 016043
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1386
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 51 MB

Page 351

(३२७) अन्निधानराजेन्छः।
कम्म
कम्म
विंशतिः मिशतिरेकोनविंशत् विंशत् । अत्र पञ्चविंशतिः प- त्रिंशतं मन्नतः पास्वपिउदयस्थानेषु प्रत्येकमेकैकं सत्तास्थानविंशतिश्च पर्याप्तवादरप्रत्येकसहितमेकेन्छियप्रायोग्य बनतो वे- मेकोननवतिः सर्वबन्धस्थानोदयस्थानापेकया सत्तास्थानानि दितव्या । अस्थिरास्थिरशुभाशुभयशःकीर्तिभिरौ भङ्गाः चत्वारिंशत् । संप्रति तिरपच संवेध उच्यते । प्रयोविंशतिपशितिरातपोणेतान्यतरसहिता भवति ततोऽन जङ्गाः षोश बन्धकस्य तिरश्च एकविंशत्यादीनि चतुरुदयस्थानानि तानि एकोनतिशत मनुष्यगतिप्रायोग्या तिर्यक्पाचेन्छियप्रायोग्या च चानन्तरमेवोक्तानि । तत्राद्येषु चतुर्वेकविंशतिचतविशतिपञ्चसप्रमेवाऽवसेया। त्रिंशत्पुनस्तिर्यक्पञ्चेन्द्रियप्रायोग्या उद्योत- विशतिषाशतिरूपेषु प्रत्येक पथ सत्तास्थानानि तद्यथा द्विनबसदिता अष्टाधिकषट्चत्वारिंशतसंख्यभेदोपता प्रागिव व- तिरष्टाशीतिः पमशातिरशीतिरष्टसप्ततिः । इहाटसप्ततिस्तेजोधाकन्या । या तु मनुष्यगतिप्रायोम्यतीर्थकरनामसहिता तन स्थि- यन् तद्भवादुद्वत्तान्वाधिकृत्य चेदितव्या शेषेषु तु सप्तविंशत्यादिरास्थिराभागुजयशःकीर्ति २ निरौ नङ्गाः ।संप्रति उदयस्था- षु पञ्चसूदयस्थानेषु अष्टाविंशत्यादिषु पञ्चसुदयस्थानषु प्रष्टन्यभिधीयन्ते (पण नव पक्काररकगनदयत्ति) नैरयिकाणांपञ्च
सप्तांतवोनि चत्वारि ससास्थानानि सप्तर्विशत्याधुदयेषु दि (दयाः)उदयस्थामानि तद्यथा एकविंशतिः पञ्चविंशतिः सप्त
नियमतो मनुष्यगतिद्विकसंवादएसप्ततिर्न बज्यते । एवं पञ्चविशतिरदाविंशतिरेकोनत्रिंशत् । एतानि सप्रनेदानि प्रागिव वक्त
विंशत्येकोनविंशत्त्रिशद्वन्धकानामपि वक्तव्यं नवरमेकोनविंशन्यानि । तिरश्चां नव उदयस्थानानि तद्यथा एकविंशतिश्चतुर्वि
तं मनुष्यगतिप्रायोग्यां चध्नतः सवप्युदयस्थानेष्वटसप्ततिव. शतिः पाविंशतिः मिशतिः सप्तविंशतिरष्टाविंशतिरेकोनत्रि
जानि चत्वारि चत्वारि सत्तास्थानानि अष्टाविंशतिबन्धकस्य शत त्रिंशदेकत्रिंशत् । एतानि च एकेन्द्रियविकलेन्जियसवैक्रि
अष्टावुदयस्थानानि तद्यथा एकविंशतिः पञ्चविंशतिः पशियविक्रियतिर्यक्पञ्चेजियानधिकृत्य सप्रनेदानि प्रागिब वक्त
तिःसप्तविंशतिरष्टाविंशतिरेकोनत्रिंशत विंशत् एकत्रिंशत् । तत्र व्यानि मनुष्याणामेकादशोदयस्थानानि तद्यथा विशतिरेकवि
एकविंशतिषकिंशत्यष्टाविंशत्येकोनत्रिंशत्तत्रिंशदूपाः पश्च उदशतिःपञ्चविंशतिः षमिंशतिः सप्तविंशतिरष्टाविंशतिरकोनत्रिंश
याः क्षायिकसम्यग्दृष्टीनां वेदकसम्यग्दृष्टीनां वा द्वाविंशति
सत्कर्मणां पूर्वबद्धायुषामवगन्तव्याः । एकैकस्मिश्च द्वेने त्रिंशदेकत्रिंशत् नव अौ । एतानि च स्वजावस्थमनुष्यवैक्रि
सत्तास्थाने तद्यथा द्विनवतिरष्टाशीतिश्च । पञ्चविंशतिसप्तविं. यमनुष्याहारकसंयतः तीर्थकरादारकसयोगिकेवनिनोऽधिकृत्य
शत्युदया वैक्रियतिरश्चां वेदितव्यौ तत्रापि ते एव द्वे द्वे सत्ताप्राग्वतावनीयानि । देवानां षट् उदयस्थानानि तद्यथा एफविंशतिः पञ्चविंशतिः सप्तविंशतिरष्टाविंशतिरेकोनत्रिंशत् त्रिंशत् ।
स्थाने त्रिंशदेकत्रिंशदुदयौ सर्वपर्याप्तिपर्याप्तानां सम्यग्रष्टीनां एतान्यपि प्रागिव सप्रपञ्चमुक्तानि न नूय उच्यन्ते । संप्रतिस
चाऽवसेयौ । एकैकस्मिश्च त्रीणि त्रीणि सत्तास्थानानि तद्यथा त्तास्थानान्यनिधीयते (ति पंच पक्कारस चउक्कंति) नैरयि
द्विनवतिरष्टाशीतिः षडशीतिश्च । षडशीतिमिथ्यारशामवगकाणां सत्तास्थानानि त्रीणि तद्यथा द्विनवतिरेकोननवतिरया
न्तव्या सम्यग्रष्टीनां च न संभवति तेषामवश्यं देवद्विकादि. शीतिश्च । एकोननवतिबकतीर्थकरनाम्नो मिथ्यात्वं गतस्य नैर
बन्धसंभवात् तदेवं सर्वबन्धस्थानसर्वोदयस्थानापेक्षया सत्ता
स्थानानां द्वे शते अष्टादशाधिके । तथाहि प्रयोविंशतिकेयूत्पद्यमानस्यावसेया त्रिनवतिस्तु न संभवति तीर्थकरदारकसत्कर्मणो नरकेषूत्पादानावात् । तिरश्चां पञ्च सत्तास्थानानि
पञ्चविंशतिषविंशत्येकोनविंशत्रिंशद्वन्धकेषु प्रत्येकं चत्वारिं
शम्चत्वारिंशदष्टाविंशतिबन्धे चाष्टादश । संप्रति मनुष्याणां तद्यथा द्विनवतिरष्टाशीतिः षमशीतिरशीतिरष्टसप्ततिश्च । तीर्थकरसंबन्धीनि कपकसंबन्धीनि च सत्तास्थानानि संवन्ति
संवेधांउच्यते तत्रमनुष्यस्य त्रयोर्षिशतिबन्धकस्य उदयाः सप्त
तद्यथा एकविंशतिः पञ्चविंशतिः षकिंशतिः सप्तविंशतिरष्टार्षितीर्थकरनाम्नः कपकण्याश्च तिर्या असंभवात् । मनुष्याणा
शतिरेकोनत्रिंशत् त्रिंशत् शेषाः केवल्युदया इति न संभवन्ति मेकादश सत्तास्थानानि तद्यथा त्रिनवतिनिवतिरकोननवति
प्रयोविंशतिबन्धकस्य पञ्चविंशतिसप्तविंशत्युदयौ च वैक्रियकाराशीतिः षमशीतिरशीतिरेकोनाशीतिः षट्सप्ततिः पञ्चसप्त
रिणी वेदितव्यौ एकैकस्मिश्चत्वारि चत्वारि सत्तास्थानानि तय तिनव अष्टौ च । अष्टसप्ततिश्च न संभवति मनुष्याणाम
था विनवतिरष्टाशीतिः षडशीतिरशीतिश्च पञ्चविंशतिसप्तविंशवश्यं मनुष्यद्विकसंभवात् । देवानां चत्वारि सत्तास्था
त्युदये च द्वेवे सत्तास्थाने तद्यथा द्विनवतिरष्टाशीतिश्च शेषाणि नानि तद्यथा विनवतिर्विनवतिरकोननवतिरष्टाशीतिः शेषाणि
तु सत्तास्थानानि तीर्थकरक्षपकोणकेवलिशेषगतिप्रायोग्यातुन संजवन्ति शेषा हि कानिचिदेकेन्द्रियसंवन्धीनि कानि
नीति न संभवन्ति सर्वसंख्यया चतुर्विशतिः एवं पञ्चविंशतिचित् क्वपकसंबन्धीनि ततः कथं तानि देवानां भवितुमई.
पशितिबन्धकानामपि वक्तव्यं मनुजगतिप्रायोग्यां चैकोनत्रिस्ति । संप्रति संवेध उच्यते । नैरयिकस्य तिर्यमातिप्रायोग्यामे.
शतं त्रिंशतं च बनतामप्येवमेव । अयाविंशतिबन्धकानां सप्तोकोनत्रिशतं बनतः पञ्च उदयस्थानानि तानि चानन्तरमेवो
दयास्तद्यथा एकविंशतिः पञ्चविंशतिः पक्विंशतिः सप्तविंशतिरेकानि तेषु प्रत्येक वे दे सत्तास्थाने तद्यथा द्विनवतिरष्टाशीतिः।
कोनविंशत्रिंशत् एकत्रिंशत् तत्र एकविंशतिषविंशत्युदयो तीर्थकरसत्कर्मणस्तिर्यम्गतिप्रायोग्यमन्धानवात् एकोननव
अविरतसम्यग्दृष्टेः करणापर्याप्तस्य पञ्चविंशतिसप्तविंशत्युदया तिन सत्यते मनुष्यगतिप्रायोग्यां त्वेकोनत्रिशतं बध्नतः पधख
क्रियाहारकसंयतस्य चायविंशत्येकोनविंशती अविरतसम्यपि उदयस्थानेषु प्रत्येकं त्रीणि भीणि सत्तास्थानानि तद्यथा
म्हष्टीनां वैक्रियकारिणामाहारकसंयतानांचत्रिंशतसम्यग्दृष्टीनां द्विनवतिरेकोननवतिरष्टाशीतिः । तीर्थफरसत्कर्मा हि नरक).
मिथ्यारष्टीनांवा एकैकस्मिन् द्वे द्वे सत्तास्थाने तद्यथा द्विनवतित्पन्नो यावन्मिथ्याष्टिस्तावदेकोनत्रिशतं बध्नाति सम्यक्त्वं प्रति
रष्टाशीतिश्च । आहारकस्य द्विनवतिरेव त्रिंशदुदये चत्वारि पन्नस्त्रिंशतं तीर्थकरनामकर्मणोऽपि बन्धात् । तिर्यग्गतिप्रायो- सत्तास्थानानि तद्यथा द्विनवतिरेकोननवतिरष्टाशीतिः षडम्यामुद्योतलहितां त्रिशतं बनतः पशखपि उदयस्थानेषु प्रत्येक शीतिश्च । तत्रैकोननवतिः नरकगतिप्रायोग्यामष्टाविंशतिं बालवे सत्तास्थाने तद्यथा द्विनवतिरष्टाशीतिश्च । एकोननवत्य- तो मिथ्यारऐरवसेया सर्वसंस्वया अष्टाविंशतिबन्धे पोडश भावनावना प्रागिव भावनीया। मनुम्पप्रायोभ्यां तीर्थकरसहितां । सत्तास्थानानि देवगतिप्रायोग्यामेकोनत्रिशतं तीर्थकरसहितां