Abhidhan Rajendra kosha Part 3

SR No.: 016043
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1386
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 51 MB

Page 343

विशेषं द्योतयति
( ३२० ) अभिधानराजेन्द्रः |
कम्म
किलेषु धिकानि यथोकसंख्यान्येय पदानां शतानि । संप्रति मिष्यत्यादिषु प्रत्येक मुदयभङ्गनिरूपणार्थ माध्य रुदन्वधामाद । अट्ठगच उचउचर-टुगा य चउरो य हौति चवीसा । मित्रा अता, बारस पणगं व अनियट्टी ॥ ५४ ॥ मिथ्यावादयोऽपूर्व करणान्ता ग्रादिचतुर्विंशतयो भवन्ति किमुतं नयति मिध्यादृत्यादिष्य पूर्वकरणपर्यवसानेषु गुणस्थानकेषु तुतियो यथासंख्यमादिसंख्या भयन्ति तत्र मिथ्यादृष्ावष्टौ सासादने चतस्रः मिश्रे च चतस्रः ( चनुरहगत्ति ) अविरतादिषु मत्तान प्रत्येक मी अपूर्वकरणे चतखः पाप्रागेव भाविता
अनिवृत्तिबादरे द्विकोदये द्वादश नङ्गा एकादये पञ्च मासूम पराये इति
संप्रत्येतेषामेवोदयङ्गानामुदयपदानां च योगोपयोगादिभिर्गेणनार्थमुपदेशमाद |
कम्म
क्रियकारिणां वैश्रियमिश्रमवाध्यते एम पर चूर्णिकृता तशात्र विवचितमित्यस्माभिशेन विवति । एयमुतराषि चूर्णिकारमार्गानुसरणं परिज्ञावनीयम् । तथा सासादनस्य कार्मणाप्रयोगे कि दारिकायांग प्रत्येकं धन सम्यमिध्यादृष्टवैकियफाययोगे यायोगे देशविरतस्य वैकिये वैक्रियमिश्रकाययोगे च प्रत्येकमष्टायष्टी प्रताप किये वि प्रत्येकमवीतसंयतस्य वैश्रियायोगे अष्ट सर्वसंध्या चतुरशीतिचतुर्विंशतयः । चतुरशीतिधनुषिशत्या गुणिता जातानि पाकशाधिकानि विंशतिशतानितानि च पूर्वराशी प्रतिप्यन्ते । तथा सासादनस्य वैक्रियमिश्रे वर्तमानस्य ये चारोऽप्युदयस्थानविकल्पास्तद्यथा सप्तोड़य एकविधः मोदय द्विविधा नवोदयः एकविधः श्रत्र नपुंस दोन पिकाययोग नपुंसकयेदेषु मध्ये सदस्योत्याभावात् येच अतिसपस्ट एक्रियमिधे कार्मणका योगे च प्रत्येकमावष्ट उदयस्थानविकल्पाः एखु
वेदो न सज्यते वैक्रिययोगिषु स्त्रीवेदेषु मध्ये अविरतसम्यरुत्पादाभावात् एतच्च प्रायोवृत्तिमाश्रित्योक्तमन्यथा कदाचित् वेदेष्वपि मध्ये नमुन्यादो भवेदिनि उ चू कया विसृजत्थि वे अगेसु वि उच्छे मीसगस्स ति" प्रम ससंय तस्य" आहारक काययोगे आहारक मिश्रकाययोगे च प्रमत्तसंयतस्पाहारककाययोगे ये प्रत्येक स्थानविकल्पाच दि आदार दितुति "आहारं चोदम पुत्रिणो उ" इति वचनात् न च स्त्रीणां चतुपुर्वस्याधिगमः संभवति प्रतिषेधात्म
प्राप्यन्तेन
तुच्छा गारवबड़वा, चलिदिया दुव्वला व धिय । अश्वसेस जयणा, श्रवासो नोत्थीणं ॥ नषादो नाम याद एते सर्वेऽभ्युदयस्थामसि संख्या वयारिंशत्कारण ई बन्धी ततः प्रत्येकं प्रोमश षोमश भङ्गाः ततश्चतुश्चत्वारिंशत् पराभिगुण्यजातानि शताधिक शीरीदारिकमको गे ये अस्थानविकल्पास्ते वेदसदिता ये मध्ये विरतसम्यग्टरुत्पादानावात् एतच प्राहुर्यमाधित्योकं तेन भलिस्वाम्यादिजिर्न व्यभिचारः । एतेषु चैकेन पुरुषवेदेन प्रत्येकमाची भङ्गान्ते जाता खाच पूर्वराशी गितारण शत्यधिकम (१४१६०) पावती मिध्या यादिषु सूक्ष्म संपरायपर्यवसानेषु गुणस्थानकेषु उदयनङ्गा ये गुणितास्ते प्राप्यन्ते तदुक्तम् " चल दस य सहस्सा, सयं च गुणदशरं उदयमाणं संप्रतिपदवृन्दानि गणितानि प्रायन्ते तत्र पद्मरूपणार्थायमन्यथा ॥ वर्त्तसं, बत्तीसं सहिमेव वाघन्ना । चायालदोसु वीसा, मिच्छामासु सामन्नं ॥ ५६ ॥ मिथ्यादपादिष्यपूर्वकरणपर्यवसानेषु यथासंख्यमपादिसंख्यानि पदानि भवन्ति तथाहि मिथ्यावाद स्थानानि तद्यथा सप्त अष्टौ नव दश । तत्र दशोदय एक दशनिर्गुण्यते जाता दश नवोदयास्त्रयो नयनिः जाता सप्तविंशतिः
39
जोगोषओगलेसा, दगुनिया काव्या जे जत्य गुणहाणे, वंति ते तत्थ गुणकारा ५५ ॥ मिथ्याचादिगुणयोगपयोगाइ यस्तै भङ्गा गुणिताः कर्त्तव्या इत्यर्थः । कतिसंख्यैर्गुणयितव्या इत्यत श्राह यो पनि गुणस्थानके यायन्तो जयन्ति नान्तस्तस्मिन गुणस्थान के गुणकरास्तैस्तस्मिन् गुथाउन गुणयितव्या इत्यर्थः । तत्र प्रथमतो योगगुणननाचना क्रियते इड मिथ्यादृष्ट्यादिषु सूक्ष्म संपरा पर्यवसानेषु सर्वसंख्ययोदयभ झः पञ्चयानिशा ताम्योगययमो योगचतुष्यदारिकाययोगाः सर्वोच्वमित्यादि गुणस्थानके संनियनसतो जानिएका दशसहस्राणि त्रीणि शतानि पञ्चाशीत्यधिकानि । तथा मिथ्याकाययोगे अत्रापितः प्राप्यन्यमि औदारिकामिश्रे कार्मणकाययोगे च प्रत्येकं चतस्रः चतस्रः एताअ या अनन्तानुबन्ध्युदयसहितास्ता एव द्रष्टव्याः । यास्त्वनन्नानुषयुदयरहितास्ता अन प्राप्य किं कारणमति दुच्यते। ये पूर्व वेदम्पष्टिना सता विसंयोजिता विसंयोज्य त्र परिणामपरावृत्या सम्यक्त्वात्प्रच्युमिध्यात्वं गतेन भूयोऽप्यनन्तानन्त स्व मिथ्यादृष्टेन्धायलिकामात्रं यावदनन्तानुबन्ध्युदयो न प्राप्यते न शेषस्य अनन्तानुबन्धिनश्च विसंयोज्य भूयोऽपि मिथ्यात्वं प्रतिपद्यन्ते जघन्यतो ऽच्यन्तमुतविशेषायुध्
न्युयरहितस्य मिष्यार कालकरणप्रतिषेधात्तथो *"कुण जो कानमिति" ततस्तस्मिन्नेव नवे वर्तमानो मिस्वप्रत्ययेन भूयोऽप्यनन्तानुबन्धिनो बध्नाति बन्धावलिकाभि व प्रवेदयते ततोऽपान्तराञ्जगतौ वर्त्तमानस्य भवान्तरे वा प्रथममुत्यन्नस्य मिथ्या सतराधिक स्पाः न प्राप्यन्ते । अथ च कार्मणकाय योगेऽपान्तराह गतौ औदारिमिश्रका योगे वैक्रियमिश्रकाययोगे च भवा नरे उत्पद्यमानस्य ततः कार्मणकाययोगादौ प्रत्येकं चतस्रः चतस्रश्चतुर्विंशतयो
समुन्दरहिता प्राप्यन्ते वैयिक्षिकाययोगो भवा न्तरे प्रथमत एवोत्पद्यमानस्य भवतीति यदुक्तं तद्वाहुल्यमाथि - त्योक्तमन्यथा तिर्यम्मनुष्याणामपि मिथ्यानामपि मिध्यादृशां वै
.