Page Text
________________
(१००४) चंदमंमल प्रन्निधानराजेन्द्रः।
चंदमंडल कयोर्विरोधः । तदेवमेकचन्द्रायणवक्तव्यतोक्ता ॥ १ ॥ संप्रति | ति प्रयोदश सतषष्टिभागान् स्वयं चीर्णानिति । "अवरा खसु द्वित्तीयचडायणवक्तव्यताऽभिधीयते-तत्रयःप्रथमे चाम्हायणे
दुवे" इत्यादि । अपरे खलु द्ध त्रयोदशके तस्मिन्नयने द्वितीयेचन्छः दक्विणभागादभ्यन्तरं प्रविशन् सप्तामएकतानि उत्तरभागा
केनाप्यनाचीर्ण पूर्वे स्वयमेव प्रविश्य चारं चरति । “कयराई दभ्यन्तरं प्रविशन् पम्अर्कमण्डलानि सप्तमस्य चार्फमरामलस्य
खलु"श्त्यादि । प्रश्नसूत्रं सुगमम् । “इमाइंखल" इत्यादि । निर्षप्रयोदशसप्तषष्टिभागान् चरितवान् तमधिकृत्य द्वितीयायनभा
चनवाक्यमेतदेतच्च प्रायो निगदसिद्धं नवरमेकं तत् त्रयोदशकं बना क्रियते-तत्रायनस्य मामलं केत्रपरिमाणं त्रयोदशा:
सर्वाभ्यन्तरे मपमले तत्पाश्चात्यायनगतत्रयोदशकादूर्द्ध बोदतमामलानि चतुर्दश चाहेमामलस्य त्रयोदश सप्तपष्टिनागाः
व्यम् । तस्यैव संनवास्पदत्वात् द्वितीये सर्वबाह्य मण्डले तरच तत्र प्राक्तनमयनमुत्तरस्यां दिशि सर्वाज्यन्तरे मएमले त्रयादश
पर्यन्तवर्ती प्रतिपत्तव्यम् "एयाई खलु ताणि" इत्यादि । निगमसप्तपष्टिनागपर्यन्ते परिसमाप्तम् । तदनन्तरं द्वितीयायनप्रवेशे
नवाक्यं सुगमम् । तदेवमेकं चन्छमसमधिकृत्य द्वितीयायनवचतुःपञ्चाशता सप्तषष्टिभागैः सर्वाभ्यन्तरमएमलं परिसमाप्य ततो द्वितीये मगमले चारं चरति । तत्र त्रयोदशभागपर्यन्त प.
क्तव्यतोक्ता एतदनुसारेण चद्वितीयमपि चन्द्रमसमधिकृत्य द्वि
तीयायनवक्तव्यता भावनीया। परं तस्य पश्चिमन्नागे सप्तचतुः कम्मरमलं द्वितीयस्यायनस्य परिसमाप्तंद्वितीयमर्द्धमण्डल
पञ्चाशत्कानि परचीर्णानि चरणीयानि सप्तत्रयोदशकानि स्वयं मुत्तरस्यां सर्वाज्यन्तरा तृतीये अर्डमण्डलत्रयोदशभागपर्यन्ते
चीर्णाचरणीयानि वक्तव्यानि पूर्वभागे षट्चतुःपञ्चाशत्कानि तृतीयममण्डलं दक्विणस्यां दिशि चतुर्थेऽमरले चतुर्थ
परचीचरणीयानि षट्त्रयोदशकानि स्वयं चीर्णप्रतिचरणीमर्द्धमएममुत्तरस्यां दिशि पञ्चमेऽमराले पञ्चमेऽर्द्धमपसंद
यानि ॥"एतावता" इत्यादि । एतावता कालेन द्वितीयं किणस्था दिशि षष्ठेमण्डले षष्टममबमलम् उत्तरास्यां दिशि
चम्झायनं समाप्तं भवति । "ता नक्लत्ते" इत्यादि । यद्येवं सप्तमेऽर्द्धमण्डल सप्तममर्द्धमएमलं दक्विणस्यां दिशि अष्टमेs:
द्वितीयमप्ययनं एतावत्प्रमाणं ता इति ततो नकत्रो मासो मपमोऽयममर्द्धमएमलमुत्तरस्यां दिशि नमवमएमले नव.
न चाम्छो मासो नवति, नापि चान्द्रो मासो नक्कत्रो मासः, ममर्द्धमएमलं दविषस्यां दिशि दशमेऽर्द्धमएमले मामले दश•
संप्रति नक्षत्रमासात कियता चन्मासोऽधिकः इति जिज्ञासः ममीमण्डलम उत्तरस्यां दिशि एकादशेऽर्कमएमले एकादश
प्रश्नं कति। "ता नक्वत्ताओ मासातो" इत्यादि । 'ता'शति तत्र मर्डमएमलं दक्विणस्यां दिशि द्वादशेऽकमएमले द्वादशमर्द्धम
नक्षत्रात् चन्छःचान्ण मासेन किमधिकं चरति । एवं प्रो एकलम उत्तरस्यादिशि त्रयोदशेऽर्कमण्डले त्रयोदशमर्द्धमएम
कृते भगवानाह-"ता दो मद्धमंडला" इत्यादि । देअदमएममंदक्षिणस्यां दिशि चतुर्दशेऽर्थमएमले चतुर्दशमर्द्धमएमलं तच लेतृतीयस्यार्द्धमयमलस्याटौ सप्तपष्टिनागान् । एकं च सप्तषप्रयोदशनागपर्यन्ते परिसमाप्तं तदनन्तरं त्रयोदशसप्तषष्टिभा. दिमागमेकत्रिंशकाछित्त्वा तस्य सत्कानष्टादशभागानधिकं चर गान् भन्यान् चरति । एतावता द्वितीयमयनं परिसमाप्तम् ॥ ति ॥ एतच्च प्रागुक्कमेकायनाधिकमर्द्धमयमलमित्यादि गुणं चतुर्दशे च मण्डले संक्रान्तः सन् प्रथमवणार्द्धसर्वबाह्यम- कृत्वा परिभावीयम् ॥२॥ संप्रति यावता चन्द्रमासः परिपूर्णो. एमलाभिमुखं चारं चरति । ततः परमार्थतः कतिपयनागाति- भवति तावन्मात्रतृतीयायनवक्तव्यतामाह-"ता तच्चायणगप क्रमे पञ्चदश पव सर्ववाद्ये मएमले वेदितव्यः तदेवमस्मिन्न- चंदे' इत्यादि वह द्वितीयायनपर्यन्ते चतुर्दशे मामलेषत्रिंशयने पूर्वभागे द्वितीयादीन्येकान्तरितानि चतुर्दशपर्यन्तानि
तिसंख्यसप्तषष्टिनागमात्रमाकान्तं तव परमार्थतः पञ्चदशमर्दमसप्तामरामलाचीर्णानि पश्चिमभागे च तृतीयादीन्येकान्तरिता नि त्रयोदशपर्यन्तानि षट् अर्डमएमलानि । तत्र पूर्वभागे पश्चि
एमले वेदितव्यम् बहुतदाभिमुखंगतत्वातदनन्तरं नीसवपर्वतप्र. मभागे वाह्यप्रतिमण्डलं स्वयं चीर्णमन्यवीणे वा चरति तन्नि
देशे साक्वात्पञ्चदशममण्डसं प्रविष्टस्तत्प्रविष्टश्च प्रथमकणादरूपयति-"ता दोचायणगए " इत्यादि । ता' इति पूर्ववत् ।
सर्वबाह्यानन्तरावाक्तनद्वितीयमरामनाभिमुखं चरति। तस्यता द्वितीयाध्यनगते चम्मः पौरसपाद्भागानिकामति कि.मुक्तं नवति
स्मिन्नेव सर्वबाह्यानन्तरेऽक्तिने द्वितीये मएमले चारं चरवि. पौरस्त्यनागे चारं चरति । सप्तचतुःपञ्चाशत्सत्कानि भवन्ति
पतितस्ततोऽधिकृतस्तत्रोपनिपातस्तृतीयायनगते चन्छे पश्चिमे यानि चन्छः परस्येति तृतीयाथै षष्ठी। परेण सूर्यानाचीर्णानि
भागे प्रविशति। वाह्यानन्तरस्यार्वाग्भागवर्तिनः पाश्चात्यस्याईप्रतिचरति सप्त च त्रयोदशकानि भवन्ति यानि चन्छ आत्म
मामलस्य एकचत्वारिंशत्सप्तषष्टिनागास्ते वर्तन्ते यानि चन्क नैव चीर्णानि प्रतिचरति । श्यमत्र नावना-मेरोः पूर्वस्यां दिशि
मात्मना परेण चीर्णान प्रतिचरति । त्रयोदश च सप्तपष्टिनायो भागः स पूर्वभागो यश्चापरस्यां दिशि स पश्चिमभागः तत्र गास्ते यान् चन्छः परेणैव चीणान् प्रतिचरति। अन्ये च प्रयोपूर्वभागे सप्तस्वा। द्वितीयादिवेकान्तरितेषु चतुर्दशपर्यन्तेषु दशसप्तपप्टिभागास्ते बर्तन्ते यान चन्छः स्वयं परेणाचीर्णान् सप्तषष्ठिभागप्रविभक्तेषु प्रत्येकं चतुःपञ्चाशतम् २ सप्तपष्टि- प्रतिचरति । एतावता च परिजमणेन वाह्यानन्तरमाक्तनपाभागान् चन्द्रः परेण सूर्यादिना चीर्णान् प्रतिचरति । त्रयोदश. भात्यमईमएमवं समाप्तं भवति । तदनन्तरं च तस्मिभेव तृती२ सप्तषष्टिभागान् स्वयं चीर्णानिति । "ता दोघाणे गए " याऽयनगते चन्के पौरस्त्यभागे प्रविशति सर्वबाह्यादातनस्य इत्यादि । तस्मिन्नव चन्द्रमसि द्वितीयाऽयनगते पश्चिमभागा- तृतीयस्य पौरस्त्यस्यार्द्धमएमलस्य एकचत्वारिंशत्सप्तपष्टिभागा निष्कामति पश्चिमेनागे चारं चरति । षट्चतुःपञ्चाशतका- यानचन्द्र आत्मना परेण च चीर्णान् प्रतिचरति । ततः परमन्ये नि जवन्ति यानि चन्द्रः परस्योति परेण सूर्यादिना चीर्णानि प्र- ते त्रयोदश भागा यान चलः परेणैव चीन प्रतिवरति। अन्येच तिचरति षट्रयोदशकानि यानि चन्मः स्वयं चीर्णानि प्रति- ते त्रयोदशभागा यान् चन्द्र श्रात्मना परेण च चीर्णान् प्रतिचरचरति । अत्रापीय भावना-पश्चिमे भागे षट्स्वपि तृतीयादि- तिएतावता सर्वबाह्यान्मएमसादाक्तनं तृतीयं पौरस्त्यमर्द्धमएस
कान्तरितेषु त्रयोदशपर्यन्तषु मर्ममएफलेषु सप्तषष्ठिभागप्रवि- वं परिसमाप्तं नवति सप्तषष्टिरपि भागानां परिपूर्णतया जातत्वाभक्तेषु प्रत्येक चतुःपञ्चाशतं सप्तषधिभागान् परचीणान् चर-| 'ता' इत्यादि । ततस्तस्मिनेवतुतीयायनगते चन्द्रे पधिमेभागे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016043 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1386 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 51 MB |