________________
(९६९) तेववायं श्रनिधानराजेन्द्रः।
उववाय सरोहिं मजहियाति । चतुर्यु द्वीन्डियनवेषु द्वादशाब्दमानेषु वाससहस्साई चनवीसाए मासेहिं अन्नहियाए एवइयंजार मष्टचत्वारिंशात संवत्सराभवन्ति तैरज्यधिकान्यष्टाशीतिवर्षस.
करेजा ।। इस्राणीति, द्वितीयस्यापि गमत्रयस्यैषव वक्तगता विशेष वाह.
(नवरं एएसु चेवट्ठाणेसुत्ति) वक्ष्यमाणेष्ववगाहनादिषु नानानवरमित्यादि वह सप्त नानात्वानि शरीरावगाहना यथा पृथिवी
त्वानि द्वान्छियत्रीन्द्रियप्रकरणयापेक्या चतुरिन्छियप्रकरणे विकायिकानामङ्गबासङ्ख्ययनागमात्रमित्यर्थः, प्राक्तनगमत्रये तु द्वा
शेषभणितव्यानि भवन्ति तान्येव दर्शयति-सरीरेत्यादि। (सेसं दशयोजनमानाप्युक्तेति । १ । तथा (नो सम्मदिछी ) जघन्य
तहेवत्ति) शेषमुपपातादि हारजातं तथैव यथा श्रीन्छियस्थ स्थितिकतवा सास्वादनसम्यम्दृष्टीनामनुत्पादात, प्राक्तनगमेषु तु
यस्तु संबंधे विशेषो न दर्शितः स स्वयमूह्य इति । सम्यम्हतिरप्युक्तोऽजघन्यस्थितिकस्यापि तेषुभावात् ।। तथा
अथ पञ्चेन्जियतिर्यग्ज्यस्तमुत्पादयन्नाह । से मकाने प्राक् ज्ञाने अप्युक्के । ३। तथा योगहारे जघन्यस्थितिकत्वेनापर्याप्तकत्वान्न वाग्योगः प्राक्कासावप्युक्तः । ४ । तथा
जइ पंचिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो नववज्जति किं सम्मिस्थितिरिहान्तर्मुहूर्तमेव प्राक्कसंवत्सरद्वादशकमपि । ५ । तथा- पंचिंदियतिरिक्खजाणिएहिंतो उबवज्जति असारणपंचियवसानानीदाप्रशस्तान्येव प्राकोभयरूपाणि । ६ । सप्तमं ना
दियतिरिक्खजोणिए? गोयमा सएिणपंचिदियअसमिपंचिं नात्वमनुबन्ध इति संबेधस्तु द्वितीयत्रयस्थाद्ययाईयोर्गमयोरुस्कर्षतो भवादेशेन सञ्जयभवलकणः कालादेशेन च सवयेय
दियतिरिक्खजोणिए नववज्जति । जइ असमिपंचिंदियतिरिकाललकणः तृतीये तु विशेषमा (तश्ए गमए श्त्यादि) अन्त्यग. क्खजोणिएहिंतो नववज्जति किं जलचरेहिंतो नववज्जति जाव मत्रये ( कामादेसेणं उवजिऊण प्राणियब्वंति) यत्तदेवं प्रथमे कि पज्जत्तएहिंतो नववज्जति अपज्जत्तएहितो उववज्जति? गमे कालत उत्कर्षतोऽष्टाशीतिवर्षसहस्राण्यष्टचत्वारिंशता वर्षे.
गोयमा ! पज्जत्तएहितो नववज्जति अपज्जत्तएहितो वि रधिकानि द्वितीये त्वष्टचत्वारिंशद्वर्षाएयनन्तर्मुहूर्तचतुष्टयाधि
नववज्जति । असमिपंचिंदियरिरिक्खजोणिएणं नंते ! कानि तृतीये तु संवेधो लिखित पवास्ते ॥ अथ श्रीन्द्रियेंज्यस्तमुत्पादयन्नाद ॥
जविए पुढवीकाइएमु नववजित्तए सेणं जंते ! केव० ? जइ तेइंदिएहिंतो पुढवीकाइएसु उववजति एवं चेवणव गोयमा। जहमणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्सं गमका भाणियव्वा णवरं आदिल्लेसु वि तिसु विगमएसु | तेणं जंते ! जीवा एवं जहेव बेइंदियस्स ओहिगमए लकी सरीरोगाहणा जहएणणं अंगुलस्स असंखेजइलागं, न
तहेव एवरं सरीरोगाहणा जहमेणं अंगुन्नस्स असंखज्जइकोसेणं तिरिण गाउयाई तिरिण इंदियाई लिई जहएणणं जाग उकासेणं जोअणसहस्सं । पंचिंदियट्टिई अणुबंधो अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं एगणपएणराइंदियाई । ततियगमए य जहमेणं अंतोमुटुत्तं उक्कोसेणं पुन्बकोमी सेसं तं चेव । कालादेसेणं जहएणणं वावीसं वाससहस्साई अंतोमुहुत्त- भवादसेणं जहमणं दो नवग्गहणाई उक्कोसणं अहनवग्गमन्नहियाई उकोसेणं अट्ठासीवाससहस्साई एणनइ- हणाई कालादेसेणं नवउंजिऊण नाणियव्वं वरं मजिराईदियमन्नहियाई एवइयं । मज्झिमगा तिरिण गमगा मएसु तिसु गमएमु जहेब बेदियस्म । मजिकमएसु तिसु गपच्छिमगा तिमिगमगा तहेव । णवरं लिई जहएणणं एगण- मएसु पच्चिद्वएस तिसु गमएसु जहा एतस्सेव पढमगमए पणराइंदियाई उक्कोसेण वि एगणपणराइंदियाई संवेहो णवरं लिई अणुबंधो जहमेणं पुचकोमी उक्कोसेण वि बउंजिऊण भाणियन्वो ॥६॥
पुवकोकी सेसं तहेक जाव णव गमए जहमेणं पुन्चकोमी (जर नेइंदीत्यादि-उपउयराइंदियसयअभहियाईति) ह तृ. बावीसाए वाससहस्सहिं अन्नहिया उक्कोसेणं चत्तारि तीयगमेऽष्टौ भवास्तत्र चतुर्पु त्रीषियनवेषूत्कर्षत एकोनपश्चा- पुवकोमीओ अट्ठासीती एवं वाससहस्सेहिं अन्नहियाशहात्रिंदिवप्रमाणेषु यथोक्तं कालमानं भवतीति । (मज्झिमा ति
ओ एवश्यं कालं सेवेजा ।।। पिण गमा तहेवत्ति)। यथा मध्यमा इन्जियगमाः । ( संवेहो
(जईत्यादि-उक्कोसेणं अनुभवग्गहणाइंति ) अनेनेदमवगनवउंजिकण भाणियन्वोत्ति) सच पश्चिमगमत्रये भवादेशे
म्यते यथोत्कर्षतः पञ्चद्रियतिरश्चो निरन्तरमष्टैव भवा भवन्ति मोत्कर्षतः प्रत्येकमष्टी भवग्रहणानि कालादेशेन तु पश्चिमगम
एवं समानभवान्तरिता अपि भवान्तरैः सहाष्टैव भवन्तीति अयस्य प्रथमगमे तृतीयगमे चोत्कर्षतोऽष्टाशीतिवर्षसहस्राणि बमवस्यधिकरात्रिंदिवशताधिकानि द्वितीये तु षएणवत्युरं
(कालादेसणं उवउंजिऊण भाणियव्वंति ) तत्र प्रथमे गमे दिनशतमन्तरर्मुहर्नचतुष्टयान्यधिकामिति ।
कालतः सम्बेधः सूत्रे दर्शित एव द्वितीये तूत्कृष्टतश्चतस्रः
पूर्वकोट्यश्चतुर्भिरन्तर्मुहूर्तेरधिकाः तृतीये तु ता एवाउटाशीअथ चतुरिन्द्रियेज्यस्तमुत्पादयन्नाह ।
त्यावर्षसहस्रैरधिकाः उत्तरगमेषु त्वतिदेशद्वारेण सूत्रोक्त एवाजा चनरिदिएहिंतो उववज्जति एस चेव चनरिदियाणवि
साववसेय इति । अथ संक्षिपञ्चेन्द्रियेभ्यस्तमुत्पादयन्नाह । पाच गमगा जाणियव्या वरं एएसु चेव गणेसु णाणत्ता जदि सहिपंचिंदियतिरिक्खजोणिए उववति किं संखेजाणियव्वा मरीरोगाहणा जहणं अंगुनस्स असंखज्जइ- ज्जघासान य असंखेन्जवासालय ? गोयमा ! संखज्जवासाजागं उकोसेणं चत्तारि गाउयाई विई जहरणं अंतोमुत्तं उ यसमिपंचिंदिय णो असंखेजवासाश्य जाव जवरजति । उक्कोसेणं जम्मासा एवं अणुबंधो वि चत्तारि इंदिया समं । जइ असंखज्जवामानय जाव नववज्जति कि जलचरेहितो तं चेव जाव णवगमए कालादेसेणं, जहाणं वावीसं वास- ससं जहा असामीणं जाव तेणं जंते ! जीवा एगसमएणं महस्साई यहिं मासेहिं अन्नहियाई उकोमेणं अट्ठासीति । केवड्या उवधजति एवं जहा रयणप्पनाए उववज्जमाणस्म
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org