Abhidhan Rajendra kosha Part 2

SR No.: 016042
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1246
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 47 MB

Page 718

(६९३) नईरणा अभिधानराजेन्द्रः ।
नईरणा प्रक्षिप्तयोः त्रिपञ्चाशद्भवति । अत्रापि प्रागिव स्वमतेन यिकाणां पर्याप्तानां सासादनसम्यक्त्वे वर्तमानानां पञ्चपचत्वारोजगामतान्तरणाथै। देवानां प्रशस्तविहायोगतरुदया चाशत् । तिर्यपञ्चेन्द्रियमनुष्यदेवानां पर्याप्तानां षट्पञ्चाभावात् तदाश्रिता भनान प्राप्यन्ते । ततः प्राणापानपर्याप्ता- शत् । तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणामुद्योतवेदकानां पर्याप्तानां सप्तपपर्याप्तस्य उध्वासे क्षिप्ते चतुःपञ्चाशद्भवति । अत्रापि स्व- चाशत् । सम्यग्मिथ्याष्टस्त्रीएयुदीरणास्थानानि । तद्यथा मतेन चत्वारो भङ्गाः मतान्तरेणाौ । अथवा शरीरपर्याप्ता- पञ्चपञ्चाशत्सतपञ्चाशश्चेति। तत्र देवनैरयिकाणामेव पञ्चपर्याप्तस्य उध्वासे अनुदिते उद्योतनाम्नि तूदिते चतुःपञ्चा- पञ्चाशदविरतसम्यम्रष्टरष्टावुदीरणास्थानानि तद्यथा द्विशद्भवति अत्रापि प्रागिव स्वमतेन भङ्गाश्चत्वारो, मतान्तरे- चत्वारिंशदेकपञ्चाशचेति । तत्र नैरयिकदेवत्रिर्यकाचेन्जियणारी । अथवा शरीरपर्याप्तापर्याप्तस्य उध्वासे अनुदिते- मनुष्याणां चित्वारिंशद् देवनैरयिकाणामेकपञ्चाशत् तिर्यउद्योतनाम्नि तूदिते च सर्वसंख्यया चतुःपञ्चाशत् स्वमते- पञ्चेन्द्रियमनुयाणां छिपञ्चाशत, देवनैरयिकतिर्यङ्मनाटौ जना मतान्तरेण पोकशा ततो भाषापर्याप्तापर्याप्तस्य न- नुष्याणां त्रिपञ्चाशत् देवनैरयिकाणामेकपञ्चाशत् सप्तभवाससहितायां चतुःपञ्चाशति सुस्वरे किप्ते पञ्चपञ्चा- पञ्चाशश्चेति । तिर्यक्पञ्चन्धियवैक्रियतिर्यमनुष्याणां त्रिशद्भवति अत्रापि स्वमतेन भङ्गाश्चत्वारो मतान्तरणाष्टौ सर्व पञ्चाशचतुःपञ्चाशदेतेषामेव पञ्चपञ्चाशदपि तदेव तिर्यसंख्यया पञ्चपञ्चाशत् । स्वमतेनाष्टौ भङ्गा मतान्तरेणापि
पञ्चेन्द्रियमनुष्याणां षट्पञ्चाशत् तिर्यक्पञ्चेन्धियाणामुतुषोमशनाषापर्याप्तापर्याप्तस्य सुस्वरसहितायां पञ्चपञ्चा
द्योतदिकायां सप्तपञ्चाशत, देशविरतस्यादीरणास्थाशति नद्योते किप्ते षट्पञ्चाशद्भवति । अत्रापि स्वमतेनैव
नानि षट् । तद्यथा एकपञ्चाशत् त्रिपञ्चाशचतुःपञ्चाशत्चत्वारो भङ्गा मतान्तरेणारी सर्वसंख्यया देवानां स्वमतेन
पञ्चपञ्चाशत् षट्पञ्चाशत् सप्तपञ्चाशश्चेति । तत्र एकद्वात्रिंशङ्गाः मतान्तरेण चतुःषष्टिः । नैरयिकाणामुदीरणा
पञ्चाशत् त्रिपञ्चाशचतुःपञ्चाशत् पञ्चपञ्चाशच्चेति । स्थानानि पञ्च । तद्यथा-चित्वारिंशदेकपश्चाशत् त्रि
तिर्यग्मनुष्याणां वैक्रियशरीरे वर्तमानानामवगन्तव्या । तिर्यपञ्चाशचतुःपञ्चाशत्पश्चपञ्चाशति । तत्र नरकगतिनर
ग्मनुष्याणामेव स्वजावस्थानां वैक्रियशरीरिणां षट्पञ्चाशत् कानुपूर्योः पञ्चेन्जियजातित्रसबादरपर्याप्तभंगानादेया- तेषामेव तिर्यपञ्चेन्डियाणामुद्योतसहितानां सप्तपञ्चाशत् यशःकीर्तिशय इत्येता नव प्रकृतयो ध्रुवोदीरणाभित्रयनि
प्रमत्तसंयतानामुदीरणास्थानानि पञ्च तद्यथा एकपञ्चाशद् शत्सख्यकाभिः सह सम्मिश्रा द्विचत्वारिंशद्भवति । अत्र
हिपञ्चाशत् त्रिपञ्चाशत् चतुःपञ्चाशत् पञ्चपञ्चाशत् च सर्वात्यपि पदानि अप्रशस्तान्येवेति कृत्वा एक एव
षट् पञ्चाशच्चेति । तत्र पञ्चाप्येतानि वैक्रियशरीरिणामानः। ततश्शरीरस्थस्य वैक्रियसप्तक हुंकसंस्थानमुपधा
हारकशरीरिणां वा अष्टव्यानि षद पञ्चाशत् पुनरौदारिकतप्रत्येकमिति दश प्रकृतयः प्रकिप्यन्ते । नरकानुपूर्वी चापनी
स्थानमवगन्तव्यम्। अप्रमत्तसंयतानां वे धीरणास्थानेतद्यथा यते । तत एकपञ्चाशद् भवति । अत्राप्येक पवनः । ततः पञ्चपञ्चाशत् षट्पञ्चाशच्चेति । तत्र षट्पञ्चाशदीदाशरीरपर्याप्तापर्याप्तस्य पराघातप्रशस्तविहायोगत्योः प्रक्कि रिके स्थाने श्द केषांचित् वैक्रियशरीरस्थानामाहारकशरीर. सयोः त्रिपञ्चाशद्भवति । अत्राप्येक पवनङ्गः । ततःप्राणा- स्थानां वा संयतानां वा सर्वपर्याप्तापर्याप्तानां कियत्कालप्रपानपप्तिापर्याप्तस्य उच्वासे किप्ते चतुःपञ्चाद्भवति । मत्तभावो पिसज्यते इति तेषां वे अप्युक्तरूपे उदीरणास्थाने । अत्राप्यक एव भङ्गः । ततो भाषापर्याप्तापर्याप्तस्य पुस्वरे पकः पञ्च मुहर्ताः पञ्चसु गुणस्यानिकेषु अपूर्वकरणानि क्षिप्त पञ्चपञ्चाशद्भवति । अत्राप्येक पव प्रजः। सर्वसंख्यया
वृत्तवादरसूक्ष्म संपरायोपशान्तमोहवीणमोहरूपेषु एकमुदीमैरयिकाणां पञ्च भङ्गतः । तदेवमुक्तानि नामकर्मणोरुदीरणा
रणास्थानं भवति । षट् पञ्चाशत् सा च श्रीदारिकशरीरस्थानानि ।
स्थानमिति ( पक्कम्मिटुक्ति) एकस्मिन् सयोगिकेवसगुण___संप्रत्येतान्येव गुणस्थानकेषु दर्शयति ।
स्थानिक प्रयाबुदीरणास्थानानि तद्यथा एकचत्वारिंशत गुणिस्मु नामस्मता, सत्त तिमि अटुं च गप्पं च। छिचत्वारिंशत् द्विपश्चाशत् त्रिपञ्चाशत् चतुःपञ्चाशत् अप्पमत्ते दो एक, पंचमु एक्काम्म अट्ट ॥श्वए॥ |
पञ्चपश्चाशत् पट्पश्चाशत् सप्तपश्चाशच्चेति । पतानि च
प्रागेव सप्रपञ्च भाषितानि शति नेह नूयो नाब्यन्ते । तदेवं नाम्नोनामकर्मणोर्गुणिषु गुणस्यानेषु मिथ्यारणिप्रभृतिषु स
चिन्तितानि गुणस्यानकेषु नदीरणा स्थानानि । योगिकेवलिपर्यन्तेषु यथासंख्यया नवादिषु सक्या युदीरण
संप्रति कस्मिन्नुदीरणास्थाने कति भङ्गाः प्राप्यन्ते इति स्थानानि भवन्ति । तत्र मिथ्याहाधिषु नवोदीरणास्थानानि ।
चिन्तायां तन्निरूपणार्थमाह। तद्यथा द्विचत्वारिंशत् पञ्चाशद् हिपञ्चाशत् त्रिपञ्चाशदेकपश्चाशद विपञ्चाशत् त्रिपञ्चाशत् चतुःपञ्चाशत् षट्पम्चाश
गणकमेण जंगा, वि एकतीसेकारस । पति । प्रमूनि च सर्वाण्यपि मिश्यारष्टीम्येकेम्झियादीन्याध- गवीस वा वारस-सए यशवीसच्चसया ॥२५॥ कृत्य स्वयं परिजावनीयानि । सास्वादनसम्पम्हटेरुवारणा.
ग्ह अहिया नव सया य; एगहिया य अऊत्तारि। स्थानानि सप्त । तद्यथा श्चित्वारिंशत् पञ्चाशत् एकपञ्चाशत् द्विपम्नाश पाराशत् पदपक्षाशासप्तपश्चाशति ।
पात्रो चनदस सयाणि, गुण नउपसया पंच ॥२५॥ तत्र हिचत्वारिंशत् बादरैकेनिकपीकियत्रीमियचतुरिन्छिय स्थानक्रमेण एकमत्वारिंशत्येको प्रहः। स च तीर्थकरफेवतिर्यकपम्वेन्द्रियमनुष्यवानां सास्वादनसम्पन्ष्टीनामपा- सिनः विचत्वारिंशति शिजसः । तत्र मैरयिकामधिकृत्य न्तरालगतौ वर्तमानानामवसेवा तथा एकेम्बियाणां शरीर- एका पकन्दियामधिकस्य पच हीछियत्रीन्छियचतुरिन्छिस्थानां पश्चाशत् देवानां शरीरस्थानामेकपाशस्किन्किय- यानविकरय प्रत्येक त्रिकवि प्राप्यते शति नष। तिर्यक्पञ्चेतिर्वक्पम्बेन्द्रियमनुष्याणां शरीरस्थानां द्विपम्चाशत् एवं नैर-। जियानधिकल्प पञ्च,मनुष्यामप्याधिकस्य पश,तीर्थकरमधि.