________________
(६५६) अभिधानराजेन्:
इरियावहियबंध
अहना मस्सा य मधुस्सीओ य बंधेति । तं जंक इत्थी बंध, पुरिसो बंध णपुंसो बंध इत्यीओ बंधति पुरिसा बंधंति पुंसगा बंधंति । गो इत्थी णो पुरिसोथो सगो बंध ? गोयमा ! णो इस्वी बंध जो पुरिसो बंध जान को नपुंसगा बंर्धति पुग्यपकि are पकुच अवगयवेदा बंधंति, परिवज्जमाणए पकुच्च वगयवेदो वा बंध अवयवदा वा बंधति । जड़ते ! वयवेदो वा बंध अवयवेदा वा बंधंति तं नंते ! किं इत्थी पच्छाकको बंध ? पुरिसपच्छाकको बंध 2 पुंसगपच्छाकको बंध ३ इत्थी पच्छाकमा वैधति पुरिसपच्छाकमा बंधंति ए णपुंसगपच्छाकमा बंधति ६ । दादु इत्थीपच्छाकको य पुरिसपच्छाकको बंध १ उदाहु इत्थी पच्छाकको यपुरिसपच्छाकको य बंधेति २ उदाहु इत्यी पच्छाकमा व पुरिसपच्छाकमी व बंध ३ दाइत्वी पच्छाकमा पच्छाकमा यत्रधति ४ उदाहु इत्थीपच्छाकको य णपुंसगपछाको बंध उदाहु पुरिसपच्छाकको व पुंसगप छाको बंध ४ उदाहु इत्यी पच्छाकको य पुरिप च्छाकको व पुंसगपच्छाकको व बंध 6 एवं ए त्रीसं जंगा । जाव उदाहु इत्यी पच्छाकमा य पुरिसपच्छा कमा य णपुंसगपच्छाकमा य बंधंति ! गोयमा ! इत्थी पच्छाकको पि पुरिसपच्छाकको विबंध, पु सगपच्छाकको विबंध । इत्थी पच्छाकमा विपति पुरिसपच्छाकमा वि बंधंति, णपुंसगपच्छाकमा वि
७
ति । ६ । अवा इत्वीपच्छाकको य पुरिसपच्छा कोय बंध १२ एवं एए बच्चीसं जंगा जाणिपव्वा जान अड़वा इत्थी पच्छाकमा व पुरिसपच्छाकमा य
सगपत्रमा बंधंति । तं जंते किं बंधी, after १ बंधी बंध न बंधिस्सइ २ बंधी न बंधइ मंसिर ३ बंधी न बंध न पिस ४ न बंधी बंध
सनी न बंधिस्स ६ न बंधी न बधइ बंधिस्स 9 न बंधी न बंधइ न बंधिस्सइ ८ गोयमा ! जवाग रिसं पय प्रत्येगइए बंधी बंध बंधिस्स प्रत्येगइए बंधी बंधन बंधिस्स एवं सं चैव सव्यं जाय अत्यगइए नवीन बंधिस्त गणागरसं पच प्रत्ये ate बंधी बंध बंधिस्स एवं जाव प्रत्येगइए न बंधी बंध बंधिस्स णो वन बंधी बंध न बं फिस्स । अवेगइएन बंधी नबंध बंधिस्सर प्रत्येगश्ए न बंधी न बंध न बंधिस्स । तं जंते ! किं साइयं सपज्जवसियं बंध, साइयं अपज्जवसियं बंध अगाइयं सपज्जवसियं बंध प्रणादयं अपनयसि बंध ? गोपमा !
Jain Education International
इरियावहियबंध
सायं सपज्जयसि बंध, णो सायं पयसियं बंध, णो प्रणायं सपनयसियं बंध को अणादयं प्रपन्न वासयं बंध |
( नो नेरइओ इत्यादि ) मनुष्यस्यैव तद्बन्धो यस्माद्वन्धापशान्तमोहक्की मोहसयोगिकेवलिनामेव तद्बन्धनमिति (परिचय इत्यादि) पूर्व भाकाले प्रतिपक्षमै पथिक बन्धकत्वं यैस्ते पूर्वप्रतिपनकास्तान् तद्बन्धकत्व द्वितीयादिसमयवर्तिन इत्यर्थः । ते च सदैव बहवः पुरुषा स्त्रियश्च सन्ति सभयेषां केवलिनां सदैव प्रावादत उक्तम् " मणुस्साय मणुसीओ य बंधतित्ति" (परिवमाणयेति) प्रतिपद्यमानकातैयप चिककर्मबन्धनप्रथमसमयपनि इत्यर्थः । एष च विरहसम्जयादेवा मनुष्यस्य शिवाय एकयांगे एक स्वायांचया विकल्पाः द्विकयोगे तयार प मेते सर्वऽप्यष्टावेतदेवाह ( मस्सो वा इत्यादि ) एषां
1
स्वादिततलिया न तु वेदापेक्षया कोपपतवेदत्वात् । अथ वेद पेस्त्रीत्वाद्यधिकृत्याह "तं नंते । किमित्यादि नो इत्यी इत्यादिना" च पदत्रय निषेघेनावेदकः प्रश्नितः उत्तरे तु षमां पदानां निषेधः सप्तमपदोक्तस्तु व्यपगतवेदस्तत्र व पूर्वप्रतिपन्नाः प्रतिपाद्यमानकाच प्रयन्ति त पूर्वमतिपत्रकानां विगतवेदानां सदावत्यभावा दाद (पुण्यादि) प्रतिपद्यमानकानान्तु सामयिकस्वाद रिजावेनैकादिसम्भवाद्विकल्पयमत पवाद (परियजमाणेत्यादि) अपगतवेदमेवैयांपधिकबन्धमाधित्य श्रीस्वादिभूत नावापेक्या विकल्पयन्नाह । “जर इत्यादि तं नंते ! ! तदा भदन्त तज्ञ कर्मपथपाकमेति भावप्रधान शस्य स्त्रीत्वं पश्चात्कृतं ततां नीतं येनावेद केनासौ स्त्रीपश्चा कृत एवमन्यायापि कैकयोगे एकत्वत्वाय पक ल्या, फियोंगे तु कियोगेषु तथैव योग पुनस्तथैवाटावे च सर्वे शतिः मङ्गष्टमीनां प्रथमं विगताः सर्वान्तिममेति अयोपथिककर्मबन्धनमेव कामत्रयेण विकल्पयसा ( ते ते इत्यादि) पथिककर्मबन्धी रुवान् पनाति ननस्पति को विकल्पः । एवमन्ये ऽपि सप्त भङ्गा एषां च स्थापना उत्तरन्तु ( भवेत्यादि) भवे अनेकोपशमादिभिप्राया भाकर्ष र्याप किकमनुपदर्श नवाकर प्रतीत्य अस्त्यको प्रय त्येकः कः प्रथमवैकल्पिकः । तयादि पूर्वभवे उपशान्तमोहसत्वे सत्वैयपथिकं कर्म बरुवान् वर्तमाननवे चोपशान्तमोहत्वे बध्नाति अनागतं च उपशान्तमोहावस्थायां भति । यस्तु यः पूर्वस्मिन् नये उपान्तमोहत्वं लब्धवान् वर्तमाने च कीणमोडत्व प्राप्तः स पूर्व बकयाद वर्तमाने च पनातिस्थायां पुनमस्यति । २ । तृतीयः पूर्वजन्मनि उपशान्तमोहबतपतितो नाति अनागतेच मोहावस्थायां भरस्त ३ स्तु शैलेशी पूर्वकाले बरुवान् शैलेश्यां च न बध्नाति न च पुनर्भवति पञ्चमस्तु पूर्वजन्मनि नोपशान्तमोहत्व लब्धवानिति न बरूवान् अधुना लब्धमिति बध्नाति पुनरप्येष्यकाले उपशान्तमोदाद्यवस्थायां नमस्यतीति । ५। षष्ठःपुनः की णमो इत्वादि न लब्धवान् न पूर्व बडवान् । अधुना तु हीणमोहत्वं सन्धमिति बनाति लिइयवस्थायां पुनन मन्त्स्यतीति | ६ | सप्तमः पुनर्नव्यस्य, स हि अनादी कामे न रुवान्
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org