Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 508

अणि विहा
गजेन्द्रारूढ एवाथ षिः प्राणियम् । ततो दशार्णकूट। ख्ये, तत्पदान्युत्थितान्यगे ॥ १७ ॥ देवानुभावात् ख्यातोऽथ, गजेन्द्रपद इत्यसैौ । तस्मिन् महागिरिभक्तं, प्रत्याख्याय दिवं ययौ ॥ २० ॥ सुहस्तियोऽन्येद्युर्जग्मुरुदिनीपुरीम
सुभद्रा यानशालायां, विशालायां च ते स्थिताः ॥ २१ ॥ एकदा गुरुमध्ययनं पर्यवर्तयन्। सुनषादुतावन्तिसुकमाखो महर्किकः ॥ २२ ॥ पत्नीद्वाविशता सार्द्धं, सोचे समझे। [ जातजातिस्मृतिः क्षणात् ॥ २३ ॥ गत्वाऽयोचान्ति कुमाओसहं प्रभो ! । अभूवं नलिनीगुल्मे, देवः प्राच्यतमे भवे ॥ २४ ॥ कथं तत्यि सूर्य किं, यूयमभ्यागतास्ततः । गुरवोऽप्यन्य! तो वयमागमात् ॥ २५ ॥ तत्कथं जयते स्वमिन्नूयुस्ते मऊ ! संयमात् । सोऽवक् न संयमं कर्ते, चिरं शक्तोऽस्मि किं पुनः १ ॥ २६ ॥ ? तदर्थी व्रतमादाय, करिष्यामीङ्गिनीमृतिम् । अनोखं सोऽथाकृत स्वयम् ॥ २७ ॥ गुरुर्ददौ सोऽगात्, ततः कन्थारिकावने । तस्थौ प्रतिमया तत्र स्मशानेऽनशनी मुनिः ॥ २०॥ स्फुटत्पादन्येना-कृष्ट तशिवा एकतः सा शिवाऽखादत्, तदपत्यानि चान्यतः ॥ २६ ॥ प्रथमे प्रहरे जानू, ऊरुस्तम्भौ द्वितीयके । तृतीये जठरं तुर्ये, मृत्वा स्थानेऽजनीप्सिते ॥ ३० ॥ गन्धाभ्यपुष्पवर्षाणि तस्योपरि सुरा व्यधुः । जिगुः ॥ ३१ ॥ सुना सस्नुषा तत्र, वीक्ष्य तं कृतदुष्करम् । प्रवव्राज स्थितका तु, गुर्विणी तत्सुता ततः ॥ ३२ ॥ करदेवकुलं श्मशानेऽद्भुतमुच्छ्रितम् ।
( ३३ ) अभिधानराजेन्धः ।
"
तदिदानीं महाकालं जातं लोकपरिग्रहात् ॥ ३३ ॥ श्रार्यमहागिरीणाम निश्रितं तपः । आ० क० । आस्सिय प्रनिधित- बिना
निधितः न निधितो कवि "
१४० १६
सूत्र०
स्थवि समय अणिस्मिर अशियाने श्र० । " अगिद्धे सद्दफासेसु श्रारंजेस अणिस्सिए " आरतेषु सानुष्ठानरूपेप्यनिश्रितोऽसम्बोधइत्यर्थः ।
,
सूत्र० १ श्रु०६ श्र० । श्राचा०| कुलादिष्वप्रतिबद्धे, दश०१ श्र० इहपरलोकाssसाविप्रमुक्ते जाव जीवार अणिसिश्रो
66
1
-
अनित पुं० नियेन निहन्यत इति निहतः । निहियोऽनिहतः भाषरिपुभिरिन्द्रियकपाय कर्मभिरनिहते, " श्रगिहे एगमप्पाणं संपेहार धुणे सिरीरं " श्राचा० १ ० ४ श्र०४ उ०] सर्वत्र ममत्वरहिते, सूत्र० १० २ श्र० २३० ।
धितो अनियनत्र अन्तरहिते, अष्ट अट 1 निश्वयेनाऽऽधिक्येन च
आणि
। ७ ।
। शितय-अनिहतक - वि० निरुपमायुकत्वात् उ युद्धे च भूम्यामपातित्वाद् धातमप्रापिते, स० । अनियरिङ अनितरिपु-पुं० महिलपुरवास्तव्यनागगृहपतेः सुलसानाम्म्यां जार्यायां जातेऽन्यतमे पुत्रे, तत्कथाऽन्तकृद्दशासु ३ वर्गे ४ अध्ययन सूचिता । तत्रैव प्रथमाध्ययनोक्ताऽयसकुमारस्यय भावनीया यथा द्वात्रिं
तक एव दानम्, विंशतिवर्षाणि पर्यायः, चतुर्दशपूर्वाणि श्रुतम, शत्रुजये सिद्धिः, तत्त्वतस्त्त्रयं वसुदेवदेवकीसुतः । अन्त ३ वर्ग० ४ अ० ।
66
। ३ श्रा प्रणित (प्रति०ि अनुपशान्ते प्र श्र० द्वा० । श्र० । त्रिदणिमनि, वृ० ३ उ० । अणिहुआ य संखाया "ता संज्ञापा गुर्वादिनाऽपि निठुरवको
क्त्यादयः । पं० ० ४ द्वा०| प्रज्ञा० । ० ।
प्रशित (य) परिणाम- अनितपरिणाम वि० अनिभृतोऽनुपशमपरः परिणामो येषां ते अनुपशमपरपरिणामेषु, प्रश्न ०१ श्रश्र० वा०
3
द्वा०
I
हं नेव सयं पाणे अश्वापज्जा पा० । ध० ज० । अव्यभावनिश्रया रहिते प्रतिबन्धविप्रमुक्ते, दश० ए ०१ ० । कीर्त्या दिनिरपेक्के वैयावृत्त्यादौ प्रश्न० १ सम्ब० श्रलिङ्गे अवग्रहे, “ अणिस्सियमोगिरहद्द " निभितो लिङ्गप्रमितोऽभिधीयते यथा यूथिकामानामत्यन्तशीत स्निग्धादिरूपः प्राह स्पऽनुभूतस्तेनाऽनुमानेन लिन तं विषयमपरिच्छिन्दत् यदा ज्ञानं प्रवर्तते तदाऽनिधितमलिङ्गमवगृह्णातीत्यभिधीयते । स्था० ६ ठा० । अनिश्रितं नाम पुस्तकादिनिरपेक्षमेवावद्धाति च । अथवा एकवारं भुतं पुन यंदा दिनूय यति तदेव बनुं समर्थो नान्यदा । एवं विधाने किन्तु स्मरणनिरपेक्ष एव भवतीति । दशा० ४ श्र० ।
अतिपरिणाम
निश्रारहिते, कस्याऽपि साहाय्यमवाञ्छति, उत्त० १० अ० अणिस्सियकर - अनिश्रितकर - त्रि० । रागद्वेषपरिहारतो यथाऽवस्थितव्यवहारकारिणि, व्य० ३ उ० । अस्सिप्प (ण) अनिषितात्मन् पुं०। अनिदाने, "अ रिस्सियप्पा अपडिबद्धा " श्राव० ६ श्र० ।
आणि स्त्रियवयणानिधितवचन त्रि० । रागादिना वाक्यकालुप्यवर्जिते, दशा० ४ ० । अभिविणया अनितरचना श्री निश्चितं फोधादीनाम, अथवा रागद्वेषाणां निधामुपगतम् । न निमितमनिश्रितम् । व्य० ३ उ० । मध्यस्य वचनतायाम्, स्था० ८ ठा०| रागाद्यकलुषवचनतायाम्, उत्त० १ श्र० ।
विहारि ( ण् ) - अनिश्रित व्यवहारिन् - पुं० । निश्री रागः, निश्रा संजाता श्रस्येति निश्रितः । न निश्रितोऽनिश्रितः । स चाऽसौ व्यवहारश्चाऽनिश्रितव्यवहारः, तत्करणशीला अनिश्रितव्यवहारिणः । श्ररागेण व्यवहारका - रिणि, व्य० १३० ।
1
"
अणि अनिह-० निहन्यत इति निहः। न निहोउनिहः। क्रोधादिभिरपीडिते तपः संयमसहने वा, निगूहित बलवीय्यै च । "अणि से पुढे श्रहियासए" सूत्र० १० २ ० १ उ० । परीसहोपसर्गे, निहन्यत इति निहः । न निहोऽनिहः । उपस गैरपराजिते, सूत्र० १० २ ० २ उ० । श्रणिए सहिए सुसंबुडे, धम्मही उपहासपीरिए " सूत्र० १५० २०२ ॐ० । निहन्यन्ते प्राणिनः संसारे यया सा निहा माया । न विद्यते सा यस्याऽसावनिहः । मायाप्रपञ्चरहिते, सूत्र० १० ८ श्र० । दश० । “ असि सुविधा अणि चरेजा " सूत्र० २ श्रु० ६ श्र० ।
-