Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 491

( ३२२ ) अनिधानराजेन्द्रः
अणाह
कृत्वा ? सिकान् पञ्चदशप्रकारान् नमस्कृत्य च पुर्ननावतो - कितः संयतान् साचून आचार्योपाध्यायादिसर्वसाधून नमस्कृयी मे अनुशिषि । अधर्मगतामा धर्मात्मभिःपरित अर्थसास मे अर्थधर्मस्तस्य तिनं यस्यां सा चेचगतिः तो दुष्चाप्यो धर्मस्तस्य धर्मस्य प्राप्तिकारिकाम, क्या मम शिकया दुर्लभधर्मस्य प्राप्तिः स्वादिति प्रायः पुनः कीदृशीं मं यांस त्याम् । अथवा 'तश्चं' तस्वरूपां वा, इह चानुशिष्टिरभिधया, अर्थधर्मतिः प्रयोजनम् अनोख परस्परमुपाजायल सम्बन्धः सामर्थ्यादुक्त इति सुत्रार्थः ॥ १ ॥ सम्प्रतिधर्मकथाऽनुयांगत्यादस्य धर्मकथाकथनम्याजेन
प्रतिज्ञातमुपक्रमितुमाद
पयरयणो राया, सेणि मगदाहिवो ।
बिहारजतं निजाओ, मंरिद्धिसि चेइए ॥ २ ॥ श्रेणिको नाम राजा एकदा मालितकुक्षिनाम्नि दैत्ये उद्याने विहारयाश्या उद्यान निर्माता नगरा की मस्तिकुयितइत्यर्थः कीदृशः राजा मगधाधिपः म गधानां देशानमधिपो मगधाधिपः । पुनः कीदृश: ?, प्रभूतरत्नः प्रचुरप्रधान गजाश्वमणिप्रमुखपदार्थधारी ॥ २ ॥ तदेव विशिनष्टि नागकुमलगायं नाशापविनिसेवियं नालाकुसुमसंनं, उज्जाणं नंदणोत्रमं ॥ ३ ॥
अथ ममितकुक्किनाम उद्यानं कीदृश वर्त्तते तदाह । कीदृशं सनम है, नानामविविधपीतम्। पुनः कशिम ?, नानापक्तिनिषेवितं विविधविहङ्गैरतिशयेनाश्रितम् । पुनः कीशम, नानाकुसुमपुष्यैर्व्याप्तम । पुनः कीदृशं तत् उद्यानम् ?, नागरिकजनानां क्रीमास्थानम् । नगरसमीपस्थं चममुद्यानमुच्यते पुनः कीडम, नन्दनोपन न्दनं देववनं तपमम् ॥ ३ ॥
तत्य सोपसई साहू, संजय सुसमाहियं । निस रुक्खमूलरिम, सुकुमाल सुहोश्यं ॥ ४ ॥
तत्र यने सश्रेणिको राजा साधुं पश्यति । कीदृशं साधुम ?, संयतं सम्यकप्रकारेण वर्तयत्नं कुर्वन्नम्। पुनः कीदृशम, सुसमा सुतरामतिशयेन समाधियुक्तम् । साधुः सर्वोऽपि शिष्ट उच्यते,
दार्थ संयतमित्युक्तम, सोऽपि च बहिः संमान् नि हवादिरपि स्यात् इति सुष्ट समाहितो मनःसमाधानवान् सुसमाहित स्तमित्युक्तम्। पुनः कीदृशम, वृक्षमूले निणं स्थि सम् । पुनः कीदृशम् ? सुकुमात्रम् । पुनः कीदृशम् ?, सुखचितं सुखयोग्यम्, शुनोचितं वा ॥ ४ ॥
तस्स रूवं तु पासिता राइलो तम्म संजए । अयंतपरमो आसी, अलो रूविडिओ ॥ ५ ॥ राज्ञः श्रेणिकस्य तस्मिन् संयते साधौ श्रत्यन्तः परमोऽतिशयमानोऽधिकोत्कृष्टः, अतुल्लो निरुपमो ऽनन्यसदृशो रूपविस्मयो रुपमा कृत्वा तस्या तुरादोवाक्यालङ्कारे ॥ ५ ॥ अहो ! वो अहो ! रूवं, अहो ! अजस्स सोम्मया । अहो ती अहो! मुनी, अहो ! जोगे असंगया ॥ ६ ॥ तदा राजा मया विन्तयति स्मोकरी
अणाह
अस्य शरीरस्य वर्णों गौरत्वादिः । अहो ! श्राश्चर्यकृत, श्रस्य साघोरूपं ब्रायसहितम् । मदो ! आर्यकारिणी अस्य प्रायस्व सौम्यता चन्द्रवन्नेत्रप्रियता । अहो ! श्राश्वर्यकारिणी अस्य कामिनः कमा । अहो ! आश्चर्यकारिणी वास्य मुक्तिर्निलाभता । अहो ! आधर्यकारिणी अस्वषये पिता ॥ ६॥ तस्स पाए उ वंदित्ता, काऊल य पयाहिणं । नाइदूरमणासत्रे, पंजली परपुच्छ ॥ 3 ॥
1
तस्य साधोः पादौ वन्दित्वा पुनः प्रदक्षिणां कृत्वा, राजा नातिदुरं नात्यासन्न को अर्थ, नाति, नातिन या पृष्ठति प्रकरोति ॥७॥ तरुणासे अज्जो ! पव्वओो, जोगकालम्मि संजया ! ओ सामने, एयमहं सुखामि ते । ॥ ताण किंपृच्छति सोऽसि युवाइस संयत साधो तस्माद भोगकाले सम गृहीतदीकः, तारुण्यं हि भोगस्य समयोऽस्ति न तु दीक्षायाः स मयः । हे संयत ! तारुण्ये भोगयोग्य काले त्वं श्रामण्ये दीकायासुपस्थितोऽसि आदरसहितोऽसि तदर्थं तनिमित्तं त्वत्तः कितीकायाः कारणम ? कस्मानिमित्त दीका त्वया गृहीता ?, तत्कारणं त्वन्मुखात् श्रोतुमिच्छामीत्यर्थः । ( पाईटी का ) तरुणेत्यादिना प्रश्नस्वरूपमुक्तम् । इह च यत एव तरुणोऽत एव प्रब्रजितो जोगकाले प्रत्युच्यते. तारुण्यस्य भोगकालत्वात् । या रोगादियोगका स्थाि धान खोकामे त्वं पुनरुपस्थि तथ्य पति-उप निमित्तं येनानमीयामप्यवस्थायां प्रव्रजितः शृणोमि, 'ता' इति तावत, श्वात्तु यत्वं जणिष्यसि तदपि श्रोष्यामीति भावः । इति श्लोकसप्तकार्थः ॥ ८ ॥
71
इत्थं राशो के मुनिराह - शाहोमि महाराय !, नाही मऊ न विज्ञ |
कंप कंची शाह तुमे महं ॥ एए ॥ अनाथस्वामिकोऽस्मीत्यहं महाराज! प्रशस्यते किमित्येवम् । यतः-नाथो योगक्रेमविधाता, मम न विद्यते । तथा ( अणुकंपयंति ) श्रार्यत्वादनुकम्पको यो मामनुकम्पते ( सुहिति ) तत एव सुहृत् (कंचित्ति ) कश्चिन्न विद्यते, ममेति सम्बन्धः [ नाहि त्ति ] प्रक्रमादनन्तरोक्तमर्थ जानीहि [तुमेति ] त्वस् । पठ्यते " किंच णाभिसमे महं " किंचिनुकम्पर्क सुदं वापि नाभिसने नामिसंगच्छामिनदनुकम्पनेन, सुहृदा च संगतोऽहमित्यादिनाऽर्थेन तरुणेऽपि प्रत्रजित इति जावः । इति सुत्रार्थः ॥ ए ॥ एवं मुनिनांचेपहसिओ राया, सेणि मगहाहिवो | एवं ते मंतस्स कहं नाहो न विज्जई १ ॥ १० ॥ होमि नाहो जयंताणं, भोगे जु॑जाहि संजया ! | मिनाईपरिमो माझ ॥ ११ ॥
[]
ततस्तदनन्तरं श्रेणिको मगधाधिपो राजा प्रहसितः । हे महाजाग ! एवं मितस्य कथं नाथन
मिनिका
1