Page Text
________________
(१५६) अगणिकाय अभिधानराजेन्द्रः।
अगणिपरिणमिय अनु०(अस्य विषयःसर्व एव तेउअकाइ' शब्दे) नवरम-1 दियजीवसरीरप्पभोगपरिणामिया वि जाव पंचिंदिय
अगणिकाए णं भंते ! अहुणोजालिए समाणे महाकम्मत- • जीवसरीरप्पयोगपरिणामिया वि तओ पच्छा सत्याइया राए चेव महाकिरियतराए चेव महस्सवतराए चेव महावेय
जाव अगणिजीव वत्तव्यं सिया। पतराए चेव जवइ,अहणं समए श्वोकसिन्जमाणे वोच्चि
[ अहत्यादि एएणं ति ] एतानि णमित्यसकारे (किंसरीर ज्जमाणे चरिमकालसमयंसि इंगालनूए मुम्मरजूए गरिय- ति) केषां शरीराणि किंशरीराणि (सुराए य जे घणे ति) जूए तो पच्चा अप्पकम्मतराए चेव किरिया आसव अ- सुरायांद्वे द्रव्ये स्याताम-धनगव्यं द्रवव्यं च । तत्र यद् धनव्यप्पवेयणतराए चेव भवइ । हंता, गोयमा ! अगणिकाए णं म् ,.(पुब्वभावपत्रवणं पमुच्चत्ति) अतीतपर्यायप्ररूपणामङ्गी
कृत्य वनस्पतिशरीराणि, पूर्व हि ओदनादयो वनस्पतयः (तम्रो अहणोज्जालिए समाणे तं चेव ।।
पत्ति)वनस्पतिजीवशरीरवाच्यत्वानन्तरममिजीवशरीराणी(अगणीत्यादि अहुणोजालिए त्ति)अधुनोज्वलितः सद्यःप्र- ति, वक्तव्यं स्यादिति सम्बन्धः । किंभूतानि सन्तीत्याह दीप्तः (महाकम्मतराएत्ति) विध्याप्यमानानलापेक्षयाऽतिशयेन (सत्यातीय त्ति) शस्त्रेणोदूखनमुशनयन्त्रकादिना, कारणनूतेन महान्ति ज्ञानावरणादीनि बन्धमाश्रित्य यस्यासौमहाकर्मतरः।
प्रतीतानि अतिक्रान्तानि पूर्वपर्यायमिति शस्त्रातीतानि ( सत्यएवमन्यान्यपि। नवरं, क्रिया दाहरूपा । पाश्रवो नवकर्मोपादान- |
परिणामिय ति) शस्त्रेण परिणामितानि कृताभिनवपर्यायाणि हेतुः । वेदना पीडा । जावना तत्कर्मजन्या परस्परशरीरसम्बन्ध- ।
शत्रपरिणामितानि । ततश्च ( अगणिज्जामिय ति) जन्या वा (वोक्कसिञ्जमाणे त्ति) व्यपकृष्यमाणोऽपकर्षे गच्छ
पन्दिना च्यामितानि भ्यामीकृतानि स्वकीयवर्णत्याजनात, तशा न् (अप्पकम्मतराए ति) अङ्गाराद्यवस्थामाश्रित्याल्पशब्दः
(अगणिज्फुसियत्ति) अग्निना कोषितानि पूर्वस्वभाषकपणात स्तोकार्थः । कारावस्थायां त्वन्नावार्थः । भ०५ श० ६ ० ।
भाम्निसवितानि वा जुषी प्रीतिसेवनयोः, इत्यस्य धातोः प्रयोकालोदायिप्रश्न अम्युज्वालकविध्यापकयोः कतरो महाकर्मेति विचारितम् । भ०७ श० १० उ०।
गात (भगणिपरिणामिया त्ति)संजाताग्निपरिणामानि,औषय
योगादिति । अथवा 'सत्यातीता' इत्यादौ शस्त्रमग्निरव, 'अगअगाणिजीव-अग्निजीव-पुं० अम्नयश्च ते जीवाश्च अग्निजी-|
णिज्जामिया' इत्यादि तु तद्याख्यानमेवेति । (नवले तिह वाः तेजस्कायिकेषु, विशे० (अग्निजीवानां परिमाणमवधिः
दग्धपाषाणः (कसपट्टिय त्ति) कषपट्टः (अछिज्जामेति) अ. 'ओहि ' शब्द उक्तम्)।
स्थिभ्यामं चाग्निना श्यामलीकृतमापादितपर्यायान्तरमिअगणिजीवसरीर-अग्निजीवशरीर-न० तेजस्कायजीवबद्ध- स्यर्थः । (इंगालेत्यादि) अङ्गारो निर्वलितेन्धनम् (छारिप त्ति) शरीरे, जीवान्तरशकीराणामग्निजीवशरीरत्वम् ।
सारिकं भस्म (बुसे ति) बुसम् ( गोमय त्ति) गणम् ।
इह बुसगोमयौ भूतपर्यायानुवृत्त्या दग्धावस्थौ प्रायौ, अन्यथा अह भंते!उदो कुम्मासे मुराए एणं किंसरीराइवत्तव्वं सि
अग्निध्यामितादिवक्ष्यमाणविशेषणानामनुपपत्तिः स्यादिति । या। गोयमा उदले कुम्मासे सुराए जे घणे दव्वे एएणं पुन्च- |
पते पूर्वभावप्रकापनां प्रतीत्य एकेन्द्रियजीवैः शरीरतया प्रयोजावपएणवणं पमुच्च वणस्सइजीवसरीरा तो पच्छा स- गेण स्वव्यापारेण परिणामिता येते तथा। एकेन्छियशरीराणीस्थातीया सत्यपरिणामिया अगणिज्कामिया अगणिकसि- त्यर्थः। भपिःसमुच्चये। यावत्करणाद् द्वीन्जियजीवशरीरप्रयोगया अगणिसेविया अगणिपरिणामिया अगणिजीवसरीराइवा
परिणामिता अपीत्यादि दृश्यम् । दीन्द्रियादिजीवशरीरपरिणत. वत्तव्वंसिया सुराए यजेदव्वे एएणं पुव्वनावपएणवणं पमुच्च
स्वं च यथा सम्भवमेव न तु सर्वपदेविति । तत्र पूर्वमगारो
भस्म चैकेन्द्रियादिशरीररूपं भवति, एकेन्छियादिशरीराणा. आउजीवसर रातो पच्चासत्यातीया जाव अगणिसरीरा|
मिन्धनत्वात् । बुसं तु यवगोधूमहरितावस्थायामेकेन्द्रियारीइ बत्तन्वं सिया। अहणं भंते! अये तंबे तडए सीसए उबले कस- रम् । गोमयस्तु तृणाद्यवस्थायामेकेन्द्रियशरीरम्। हीन्द्रियादीपट्टियाए एणं किंसरीराइवत्तव्वं सियागोयमा अयेतंबे तउए| नां तु गवादिनिर्भकणे द्वीन्द्रियादिशरीरमपि।भ०५ श०२० सीसए उवले कसपट्टियाए एणं पुव्वभावपम्पवर्ण पमुच्च | अगणिज्कामिय-अग्निध्यात-त्रि०३ता अग्निना दग्धे, (ज०) पुढवीजीवसरीरा तो पच्छा सत्थाश्या जाव अगणिसरी- अग्निध्यामित-त्रि० अग्निनेषहग्धे, अम्निना स्वकीयवर्णत्याराइवत्तम्ब सिया । अह भंते ! अघी अहिज्जामे चम्मे चम्म- जनाद् ध्यामीकृते, ज०५ श०२ उ० । ज्कामे रोमे २ सिंगे खुरे २ नहे किए णं किंसरीराइ अगणिज्मृसिय-अग्निजोषित-नि० अग्निसेविते , जुषी प्रीवत्तव्वं सिया, गोयमा! अछी चम्मे रोमे सिंगे खुरे नहे| तिसेवनयोः, इत्यस्य धातोःप्रयोगात् । न०५।०२ उ० । एए णं तसपाणजीवसरीरा अडिज्कामे चम्मकामे रोम- अग्निकोषित-त्रि० पूर्वस्वभावक्तपणात् (भ० ५ श०२०) ज्कामे सिंगखुरणहज्झामे एएणं पुन्वभावपएणवणं पमुच | अग्निना कपिते, भ० १५ २० १ ००। तसपाणजीवसरीरा समोपच्छा सत्याईया जाव अगणि-अगणिणिक्खित्त-अग्निनिक्षिप्त-त्रि० अम्नावुपरि निक्किप्ते, त्ति वत्तन्वं सिया । अह भंते ! इंगाले गरिए बुसे गो-| "प्रगणिणिक्खित्तं अफासुयं अणेसणिज्जं लाने संते णोपडिगामए एएणं किं सरीराइ बत्तव्वं सिया। गोयमा! इंगाले हेज्जा" आचा०१श्रु०१ १०४ उ०। गरिए बुसे गोमए एएणं पुचभावपएणवणं एए एमि- अगणिपरिणमिय-अग्निपरिणमित-त्रि० ३ त० औएययो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |